Na het verbod op het houden van leghennen in niet-verrijkte kooien stond de pluimveesector ook niet stil.
Er zijn ook nog enkele bedrijven die in omschakeling zitten. Uit de VLIF-databank van het departement Landbouw & Visserij blijkt dat 13 Vlaamse bedrijven leningen lopen hebben voor de omschakeling naar verrijkte kooihuisvesting.
Voor leningen voor de omschakeling naar volière- en grondhuisvesting gaat het om in totaal 25 bedrijven. Voor een goed begrip: nieuwbouwstallen zijn niet vermeld. De gemiddelde leninglast voor de omschakeling naar verrijkte kooihuisvesting bedraagt 432.597 euro, omschakeling naar volière- en grondhuisvesting kost gemiddeld 316.528 euro.
215 bedrijven
Hieronder geven we ook een overzicht van het aantal leghennenbedrijven, inclusief capaciteit in Vlaanderen, uitgesplitst per houderijsysteem voor 2020. Het gaat hier uitsluitend om legkippen. Eenzelfde bedrijf kan ook verschillende houderijsystemen hebben en dus meerdere keren voorkomen. Daarnaast kan een bedrijf voor 1 houderijsysteem verschillende stallen hebben, maar de cijfers zijn vandaag enkel beschikbaar op bedrijfs-/inrichtingsniveau.
Rekening houdend met bovenstaande opmerkingen zijn er 215 leghennenbedrijven: verrijkte kooi 53, scharrel 87, vrije uitloop 29 en bio 46. De maximumcapaciteit van het aantal dieren: verrijkte kooi 3.462.579, scharrel 4.268.504, vrije uitloop 873.782 en bio 233.621, of samen 8.838.486 dieren. De gemiddelde capaciteit: verrijkte kooi 65.332, scharrel 49.063, vrije uitloop 30.130 en bio 5.079.
Evolutie in ons land
Wat ons land betreft (de cijfers van alle Europese landen vind je in bijhorende tabel) geven we nog een overzicht van de evolutie tussen 2011 en 2020 van het aandeel van de houderijsystemen op basis van de maximumcapaciteit. 2011: niet-verrijkte kooi 66,82%, verrijkte kooi 13,26%, vrije uitloop 0,01%, scharrel 19,91% en bio 0%, 2016: verrijkte kooi 50,01%, vrije uitloop 13,05%, scharrel 32,60% en bio 4,35% en 2020: verrijkte kooi 37,19%, vrije uitloop 13,57%, scharrel 43,34% en bio 5,9%.
In een reactie op een vraag van Gwenny De Vroe, Vlaams parlementslid voor Open VLD, stelt Vlaams landbouwminister Hilde Crevits (CD&V) dat het vandaag te vroeg is om uitspraken te doen over overgangstermijn, redelijkheid en praktische uitwerkingen. “Het is nu eerst afwachten op een Europees wetgevend initiatief dat de resolutie omzet in regelgeving.”
Groot verschil in impact
De impact en de haalbaarheid zullen sowieso heel verschillend zijn van lidstaat tot lidstaat.
“Er zijn lidstaten die al grotendeels omgeschakeld zijn naar alternatieve huisvestingssystemen en er zijn lidstaten waarvan de meerderheid van de leghennen nog in verrijkte kooien zitten. De verschillen binnen de Europese Unie zelf zijn dus groot”, zegt Vlaams minister Hilde Crevits. Dat blijkt ook uit de cijfers in de tabel.
Een verbod op kooihuisvesting heeft een grote impact op de economische situatie van de sectoren waarin dit verbod wordt toegepast. “Het is positief dat in de resolutie ook verwezen wordt naar economische haalbaarheid, een overgangsperiode voor geleidelijke aanpassing… Heel belangrijk is dat het level playing field wordt vermeld, ook wat betreft import uit derde landen om een oneerlijke handelssituatie te vermijden.”
Niet-kooisystemen zijn ook niet zaligmakend, blijkt uit verschillende studies. “Dierenwelzijnsproblemen in niet-kooisystemen voor leghennen werden in een aantal studies in kaart gebracht specifiek voor Vlaanderen en gerapporteerd en gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften. Voordelen van niet-kooisystemen (in vergelijking met verrijkte kooien) zijn: de hennen zijn actiever, gebruiken de zitstokken meer (een gedragsbehoefte) en vertonen meer normaal gedrag; ze hebben een complexere omgeving; hebben sterkere beenderen en zijn minder angstig”, aldus minister Crevits.
Voor- en nadelen
De voordelen van verrijkte kooien zijn een lagere incidentie van botbreuken, minder letsels en ziektes, een lagere stofconcentratie en vaak ook minder sterfte. “Kort samengevat zijn verrijkte kooien vaak beter voor wat betreft diergezondheid, hygiëne en borstbeenbreuken.”
In niet-kooisystemen daarentegen kunnen de hennen meer natuurlijk gedrag vertonen en hebben ze meer controle over hun omgeving (aangezien die complexer is en ze vrij kunnen bewegen binnen het systeem). “Rode mijten, verenpikkerij en kannibalisme kunnen ook een hardnekkig probleem zijn in niet-kooisystemen.”
Het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO), in samenwerking met het Proefbedrijf Pluimveehouderij, heeft in 2012-2013 een dierenwelzijnsevaluatie uitgevoerd in 47 Vlaamse volièrestallen zonder vrije uitloop. “Voor een aantal welzijnsindicatoren waren de prevalenties hoog.
Ook de variatie tussen bedrijven was groot, wat suggereert dat naast de huisvesting ook het vakmanschap van de leghennenhouder van aanzienlijk belang is voor het welzijn van de dieren in dergelijke complexe huisvestingssystemen.”
Investeringen voor dierenwelzijn
In het huidige selectiesysteem voor VLIF-steun worden dierenwelzijnsinvesteringen zoals een wintertuin (voor systeem volière en grondhuisvesting met vrije uitloop) verhoogd gesubsidieerd, net als stallen voor de biologische productiewijze.
“Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen de specifieke inrichting van een volièrestal, stal met grondhuisvesting en een stal met verrijkte kooien. Deze inrichting wordt gesubsidieerd aan 15% en heeft een gelijke duurzaamheidsscore. In het kader van een periodieke update van het selectiesysteem wordt telkens bekeken of een aanpassing nodig is”, aldus nog minister Crevits.
