De productie van diepgevroren groenten: al een halve eeuw een succesverhaal in West-Vlaanderen
Vele jaren is West-Vlaanderen niet alleen de groentetuin van Vlaanderen, het is ook het hart van de Europese industrie van diepgevroren groenten. Het startte in 1965 met de oprichting van Pinguin. Vanaf de jaren 70 volgde de grote groei. De West-Vlaamse producenten in diepvriesgroenten schrijven intussen al een halve eeuw aan hun succesverhaal.
Het is al even geleden maar Brecht Demasure (Centrum Agrarische Geschiedenis) schreef een boeiende reeks over de diepvriesgroentenindustrie in West-Vlaanderen. “Een hechte samenwerking tussen landbouw, groothandel in groenten en industrie is het concept voor een ongeziene economische dominantie”, aldus Brecht Demasure in zijn bijdragen over de diepvriesgroententeelt.
Tanende vlasteelt
Even wat geschiedenis: in de19de eeuw stond Midden West-Vlaanderen bekend voor de teelt van nijverheidsgewassen. Maar halfweg vorige eeuw verzeilde de vlasteelt in een structurele crisis en veranderden veel landbouwers het geweer van schouders: er werd meer en meer ingezet op intensieve groenteteelt en zeker ook champignonkweek.
Dat legde de boeren geen windeieren en begrijpelijk dat enkele familiebedrijven een gat in de markt ontdekten en dachten eraan - gezien het stijgend inzetten van deze techniek, ook thuis - om die in te gaan vriezen. Het bleek de start van een ongeziene expansie. Vergeet ook niet dat de overheid deze nieuwe trend ondersteund.
De groentenverwerkende industrie was echter in deze regio niet volledig nieuw. De nv Talpe startte al in 1907 met de productie van groenteconserven. Daarnaast waren er ook enkele belangrijke groothandels in groenten en fruit. “Daarnaast werd de omschakeling van graan en nijverheidsgewassen naar groenten ook stevig ondersteund”, aldus Brecht Demasure in zijn eerder interessant onderzoek.
REO Veiling en Inagro
Het zal volgend jaar overigens 80 jaar geleden zijn dat in Roeselare de REO Veiling de deuren opende. Die fungeert sinds 1942 in het hart van West-Vlaanderen als ideale ontmoetingsplaats tussen de groentetelers onderling als - later- met de diepvriesproducenten.
Europese subsidies
Ook het huidige Inagro, vroeger POVLT (1956), in de Roeselaarse deelgemeente Rumbeke speelde ook een grote rol in de omschakeling van veel landbouwbedrijven. De proeftuin deed onderzoek naar nieuwe variëteiten, zette in op rendementsstijgingen en gaf de telers advies bij hun bedrijfsuitbating.
De oprichting van het West-Vlaams Agrarisch Vormingsinstituut in 1966 kaderde in de tendens om toekomstige landbouw- en tuinbouwbedrijfshoofden een grondige algemene en technische opleiding te geven. Boerenbond legde toen al meer de nadruk op tuinbouw en veeteelt. En door Europese landbouwsubsidies werden structurele tekorten opgevangen.
Terug naar de diepvriesgroenten. André Dejonghe richtte in 1965 samen met zijn broers Georges en Frans in Westrozebeke Pinguïn op. De grondleggers van het bedrijf hadden hele nauwe banden met de lokale groenteboeren en namen de positie van de conservenindustrie als belangrijkste afnemer over.
Veel familiebedrijven
En daarna ging het in pijlsneltempo vooruit. Fabrieken sloten contracten met retailers en de verwerkte tonnages groeiden heel snel. In de beginjaren verwerkte Pinguïn zo al 300 kg erwten per dag. Dat is natuurlijk maar een fractie van wat vandaag door de grote diepvriesbedrijven wordt verwerkt.
Pinguïn is maar een van de vele voorbeelden. In de streek van Roeselare, Ardooie, Staden, Westrozebeke... schoten de familiebedrijven als paddenstoelen uit de grond. In 1975 waren er 4 diepvriesbedrijven, in 1985 waren er dat al 14. Vaak waren er ook (familie)banden tussen de verschillende bedrijven.
Door de grote dynamiek van de sector bouwden de West-Vlamingen een concurrentieel voordeel op. De diepvriesbedrijven werden groot omdat ze kozen voor goedkope massaproductie. Dit resulteerde in scherp geprijsde producten. Daarnaast werd het assortiment ook sterk uitgebreid en worden die diepvriesgroenten ook verwerkt tot andere voedingsproducten.
