Startpagina Varkens

Omschakelen van 4 wekensysteem naar 5 wekensysteem

Varkenshouders Luc Naeyaert en Daria Ozeel uit Wingene ontvingen in 2015 een rode PAS-brief. Ze besloten om hun bedrijf vrijwillig te laten uitkopen en om een ander varkensbedrijf iets verderop over te nemen. De nieuwe omgeving en andere werking op dat bedrijf zorgden ervoor dat het koppel op enkele uitdagingen stootte. Ze gingen daarvoor te rade bij Inagro.

Leestijd : 6 min

Eind deze maand loopt het demonstratieproject rond optimaal speenmanagement van Inagro af. Gedurende het project hielpen de onderzoekers verschillende varkenshouders om het antibioticagebruik op hun bedrijf te verminderen. Nathalie Nollet, onderzoeker bij Inagro, hielp Luc en Daria bij het omschakelen van een 4 wekensysteem naar een 5 wekensysteem.

Ziektes vermijden in speenperiode

Nathalie Nollet: “Tijdens het eerste bezoek bekijken we met een checklist hoe gezond de biggen zijn bij het spenen. We bestuderen de (be)handelingen in de kraamstal, het management in de biggenafdeling, de kwaliteit en hoeveelheid van de biest, de bioveiligheid, het drinkwater, het klimaat, enzoverder. Daarna optimaliseren we het management om die ziektes zo goed mogelijk te voorkomen in de speenperiode. In samenspraak met de bedrijfsdierenarts doen we ook analyses om te zien met welke ziektes het bedrijf te maken heeft.

Vervolgens proberen we het management bij te sturen en op te volgen, niet alleen op curatief vlak, maar zeker ook op preventief vlak. Bij Luc en Daria hebben we vooral ingezet op de omschakeling naar een 5 wekensysteem op vraag van hen.”

“Op ons vorige bedrijf werkten we met een 5 wekensysteem, en dat ging veel beter”, legt Daria uit. “Onze voorgangers gebruikten op dit bedrijf een 4 wekensysteem, dus is het aan ons om een omschakeling te doen. Een 4 wekensysteem is voor ons veel te druk. Er is dan geen leegstand in de batterijen en kraamhokken én je moet vroeger spenen. Die zaken zorgen voor een hogere ziektedruk, en daar wilden we zo snel mogelijk iets aan doen.”

We zijn dan samen met onze bedrijfsdierenarts te rade gegaan bij Veepeiler Varken. Caroline Bonckaert, regiodierenarts varken van Dierengezondheidszorg Vlaanderen (DGZ), bracht ons een bezoek. Toen we haar vertelden dat we wilden omschakelen naar een 5 wekensysteem, verwees Caroline ons door naar Inagro om deel te nemen aan het project ‘optimaal speenmanagement’.”

Ook opvolging door MSD

Niet alleen Inagro volgt de varkens van Luc en Daria op, maar ook het farmaceutisch bedrijf MSD Animal Health. Zij nemen bloedstalen om ziektes te detecteren en geven nadien tips rond vaccinatie en management. Zo stelden ze een vaccinatieschema op voor het bedrijf, met de grootste focus op PRRSV en Circo.

Karen Van Neste, dierenarts bij MSD: “Toen we hier toekwamen in januari 2021 hadden Luc en Daria het bedrijf een klein jaar overgenomen. Ze ondervonden de meeste problemen bij de vruchtbaarheid van de zeugen en bij de biggen na het spenen. We zijn dan gestart met een grondige screening van de varkens door het nemen van bloedstalen, waaruit bleek dat de varkens, en de biggen in de batterij, veelal besmet waren met PRRS en Circo. We zijn gestart met het toedienen van vaccins met de IDAL, een toestel dat het vaccin in de huid en naaldloos toedient. Door het gebruik van de IDAL is onderlinge ziektespreiding niet meer mogelijk via de naald tijdens vaccinatie en door aanvullend nog aanpassingen te doen in interne bioveiligheid is de ziektedruk nu sterk gedaald.

We hebben vervolgens beslist om de varkens te blijven opvolgen en daarom werd een Full IDAL Check opgestart. Dit is een betalend abonnement voor bedrijven die intradermaal vaccineren met de IDAL van MSD. Dit monitoringsprogramma omvat 2 halfjaarlijkse screenings van de biggenbatterij en de vleesvarkens op de ziekten PRRS, circo en lawsonia. Mycoplasma wordt beoordeeld door de longen van vleesvarkens in het slachthuis te scoren. Door deze halfjaarlijks stalen te nemen kan de dynamiek van de ziektekiemen opgevolgd worden en kan de aanpak tijdig bijgestuurd worden. Zo zijn we samen met de bedrijfsdierenarts tot het meest optimale vaccinatieschema gekomen.”

Luc en Daria hechten veel belang aan advies vragen van buitenaf. Momenteel hebben ze contact met DGZ, Inagro en MSD.
Luc en Daria hechten veel belang aan advies vragen van buitenaf. Momenteel hebben ze contact met DGZ, Inagro en MSD. - Foto: SN

Vaccinatieschema

Karen Van Neste: “Bij Luc en Daria worden de biggen tegen 3 ziekten gevaccineerd. Mycoplasma wordt toegediend in de eerste levensweek. PRRS en circo worden later rond 1 week na het spenen toegediend. Tegen deze ziekten worden de gelten ook gevaccineerd, terwijl de zeugen enkel nog tegen PRRS worden gevaccineerd.

Luc: “Het schema dat MSD opstelde, is aangepast aan ons bedrijf en past goed binnen onze werkplanning. Het vaccineren tegen circo en PRRS op minstens 7 dagen na het spenen zorgt voor een lager stressniveau, omdat de biggen dan hun nieuwe omgeving al kennen. Ik moet toegeven dat ik soms wel eens te nonchalant omging met de vaccinaties, waardoor die hun effect misten. Nu met de opvolging van MSD en het project van Inagro ben ik me ervan bewust dat vaccinaties correct en op het juiste tijdstip moeten toegediend worden.”

“De omschakeling konden we op verschillende manieren aanpakken”, gaat Daria verder. “De eerste optie was om één groep volledig op te ruimen, maar dat wilden we niet. We selecteren liever de dieren die weggaan. Als volgende optie konden we de volgende groepen steeds later spenen en de zeugen progesteronderivaten toedienen om hun cyclus uit te stellen, maar dan kwam onze routine in het gedrang.

Dan hebben we maar onze eigen methode ontwikkeld. Om een lang verhaal kort te houden: We speenden groep 1 en groep 5 iets vroeger op 14 dagen, de tweede groep werd meteen gedekt na het spenen op 3 weken, we gaven progesteronderivaten aan de derde en vierde groep, en we ruimden een deel van groep 5 op. Zo kwamen we tot een 5 wekensysteem.”

Op aanraden van MSD zijn Luc en Daria gestart met het toedienen van vaccins met de DIAL, een toestel dat het vaccin in de huid en naaldloos toedient.
Op aanraden van MSD zijn Luc en Daria gestart met het toedienen van vaccins met de DIAL, een toestel dat het vaccin in de huid en naaldloos toedient. - Foto: SN

Gedaald antibioticagebruik

Toen Luc en Daria hun huidige bedrijf overnamen in 2020, stonden de cijfers van het bedrijf met betrekking tot antibioticagebruik veelal in het rood in het AB-register. Het koppel kon die cijfers doen keren, waardoor nu zo goed als alles in het groen staat. “We gebruiken nu veel frequenter vaccins, waardoor we preventief werken en minder antibiotica nodig hebben”, zegt Luc trots.

“Wij vinden het helemaal niet erg om hulp te vragen wanneer we ondervinden dat dat nodig is. We namen eerder al deel aan projecten om ons bedrijfsmanagement te verbeteren, en daar kan je altijd uit leren. We hadden nu hulp nodig met het verlagen van de ziektedruk bij onze biggen, want we zagen even niet meer wat we fout deden.

Eens je dan tips vanuit DGZ, Inagro en MSD krijgt, lijken die logisch, maar je moest er gewoon nog eens aan herinnerd worden. Het is ook niet evident om met z’n 2 heel de bedrijfsvoering om te gooien. We hadden een frisse blik op ons bedrijf nodig om ons in de juiste richting te duwen. Het optimaliseren van het vaccinatieschema en het schema voor de omschakeling naar een 5 wekensysteem hebben ons dat nodige duwtje in de rug gegeven. Door ons management hier en daar wat aan te passen, is de ziektedruk nu een pak lager dan een jaar geleden.”

Nieuw bedrijf, nieuwe uitdagingen

Het oude varkensbedrijf van Luc en Daria zat al 4 generaties lang in de familie van Luc, maar werd rood ingekleurd en kreeg dus geen nieuwe vergunning. In 2008 zette het koppel daar nog een nieuwe mestvarkensstal. Ze hadden ook 30 koeien, maar de liefde voor varkens was een pak groter, waardoor ze nu enkel nog varkens hebben.

Op hun nieuwe bedrijf hebben Luc en Daria dubbel zoveel varkens als voorheen: 500 zeugen en 2.000 mestvarkens. Na de overname wilden ze nog een stuk nieuwe stal zetten met extra kraam- en batterijhokken voor het 5 wekensysteem. Om te kunnen uitbreiden hebben ze eerst een deel van de stallen emissiearm gemaakt met een biobed. De uitstoot van het bedrijf moest immers gelijk blijven.

Inagro omschrijft een biobed als een luchtstroom die gestuurd wordt doorheen een bed van biologisch materiaal (= end-of-pipetechniek). De aanwezige bacteriën in dit biobed zorgen voor een reductie van geur, ammoniak en fijn stof. De reductie van de uitstoot van die componenten draagt bij aan de verbetering van het milieu en de kwaliteit van de buitenlucht. Opvolging en onderhoud zijn echter cruciale factoren voor een goed werkend biobed.

“Investeringen doen in de varkenssector zal niemand deze tijd aanraden, maar ik ben een optimist”, zegt Luc. “De prijzen zijn te laag, zeker in contrast met de oplopende prijzen voor elektriciteit, brandstof, voeder… maar ik doe dit werk te graag om te stoppen.”

Opvolger

“Tot enkele maanden geleden was de kans nog reëel dat onze zoon het bedrijf zou overnemen”, zegt Daria. “Hij was al een tijdje zelfstandig helper en had onlangs een B-cursus gevolgd. Op een bepaald moment kreeg hij les over de veel te ingewikkelde wetgeving, waarna hij zich neerlegde bij het feit dat er waarschijnlijk geen toekomst voor hem is in de varkenshouderij. Hij is toen vrij snel gestopt als helper op ons bedrijf, en gestart als projectleider in de bouw.”

Dit project werd uitgevoerd door Inagro, DGZ, UGent (Faculteit Diergeneeskunde en Bio-Ingenieurswetenschappen) en het Proef- en vormingscentrum voor de landbouw (PVL), en kwam tot stand met de steun van www.vlaanderen.be/pdpo en www.ec.europa.eu/agriculture/.

Sanne Nuyts

Lees ook in Varkens

Meer artikelen bekijken