Economisch en ecologisch werken door te frezen
De dertigjarige Sam Butaye uit Wezemaal (Rotselaar) zet het werk verder, waar vader mee begonnen was, namelijk diverse freeswerken. Hierdoor wordt afval op een economisch en ecologische manier verwerkt en zijn terreinen snel (land) -bouwklaar.
De familie Butaye is een gekende naam in de landbouwwereld in de regio van het West-Vlaamse Veurne-Elverdinge. Vader, Lode Butaye, vond de liefde in Leuven en verhuisde zo naar het Vlaams Brabantse Wezemaal (Aarschot). Na eerder als zelfstandige in bijberoep actief te zijn, ging hij in 2008 voltijds als zelfstandige aan de slag met een tractor en dumper. Een jaar later werd ook een occassie Bugnot bosfrees in gebruik genomen. Toen zoon Sam de Pibo landbouwschool verlaten had, kwam hij in loondienst in de zaak. Voor hem stond er tevens een tractor met gronddumper klaar in 2010. De firmanaam Butalo en zoon verwijst naar de stichter: Lode Butaye en zoon Sam.
Vader en zoon kregen ondertussen enkele tegenslagen te verwerken: een brand die de tractor voor de bosfrees deed sneuvelen, 2 ongevallen door een fabrieksfout in een dumper, een kapotte Vario versnellingsbak en een hersenbloeding voor vader Lode. Sam zette door, werkte ondertussen als vrachtwagenchauffeur voor andere firma’s en blies een dikke 2 jaar geleden het freeswerk nieuw leven in. De frees stond er toch nog, deze was niet gesneuveld in de brand. Die zet pakte goed uit. Zo goed zelfs dat Sam het werk niet meer alleen rond kreeg: een eerste personeelslid was een feit om met de tractor en dumper te rijden.
Toen die er na anderhalf jaar mee stopte, stond Sam voor de keuze: of een nieuwe werkkracht zoeken of materiaal verkopen. De tractor en gronddumper was sneller verkocht dan dat er een nieuwe chauffeur was gevonden. Zo geschiedde dus, waardoor Sam zich volledig kon concentreren op de freeswerken en de toekomst onverwacht verder vorm gegeven werd.
LBL: Welke freeswerken doe je allemaal?
SB: Alles begon met de bosfrees, maar ondertussen is er een dieptefrees, stronkenfrees en stenenfrees bij gekomen. Het één brengt het andere mee. De frees die ik had, kon zowel hout als een beetje stenen verwerken. Ik had voor dit laatste ook wat reclame gemaakt. Dat bracht op, waardoor de aanschaf van een specifieke stenenfrees zich opdrong. Ondertussen ondervond ik dat je een bovengrondse frees nodig hebt om houtopslag en afval te verwerken én een ander type frees nodig hebt om in de grond te werken. Na leergeld betaald te hebben, kwam er voor beide doelen een specifieke frees. Ik leer nog alle dagen bij in het freeswerk. Een stronk van een appelboom is niet makkelijk te verwerken ondervond ik. Dat vormt een hard, moeilijk te breken bolletje in de grond. Een perenstronk daarentegen is direct kapot. Boomstronken die frees je best bovengronds weg met een specifieke stronkenfrees. Deze frees heeft ook minder vermogen nodig, waardoor een ‘lichtere’ tractor nodig was en deze ook het machinepark kwam vervoegen. Een kalkfrees heb ik niet. Eventueel kan ik met mijn dieptefrees kalk inwerken, maar minder diep dan een specifieke kalkfrees. Ook een houthakselaar heb ik niet. Soms heb ik hier wel vraag naar, maar je moet een keuze maken. Ik heb nu genoeg frezen om van werk verzekerd te zijn. Ieder zijn stiel en die van mij is frezen. 
Welke frees biedt u nu het meeste werk?
Dat zal toch de bosfrees/bovengrondse houtfrees zijn. Maar dat hangt van seizoen tot seizoen af. In augustus is de dieptefrees dan weer meer gevraagd om percelen zaaiklaar te leggen om in september gras in te zaaien. In de winterperiode hebben de frezen minder werk. Als het nat is, kan je toch geen deftig freeswerk verrichten. In die rustigere periodes verhuur ik mezelf als vrachtwagenchauffeur voor transportfirma’s. 
Blijft het gefreesd materiaal ter plaatse of voer je dit af?
Dat is zoals de klant het wilt. We kunnen dit met een graafmachine opscheppen en afvoeren of ter plaatse inwerken in de bodem. Deze laatste optie is eigenlijk een heel prijsgunstige/economische optie. Je zit dan wel met het ‘duurdere’ freeswerk, maar verder zijn er geen kosten voor opscheppen, transport en verwerking. Dat geldt ook voor het stenenfrezen. Of je kan met een graafmachine alle stenen proberen uit te graven, maar dan moet je ze nog afvoeren en verwerken. Je zit dus met stortkosten. Of je tracht ze fijn te frezen en ter plaatse in te mengen in de bodem. Het freeswerk zorgt dus voor zowel een ecologische als economische oplossing voor de klant. Ik heb een hoog tarief, maar dat is nodig om te kunnen blijven werken in deze sector die met hoge kosten kampt. Brandstofprijzen zijn hoog, net als slijt- en wisselstukken. Helaas kan er al eens een band sneuvelen op een werf. Ik zorg er wel voor dat ik het hoge tarief waard ben, door goed uitgevoerd werk en betrouwbare dienstverlening.
Heb je tijdens het werk geen last van wegvliegend hout of stenen én is alles fijn gemalen?
Er kan al eens iets wegvliegen. Best is om zeker 20 m afstand te bewaren, dat is logisch bij dergelijke activiteiten. Niet alles wordt fijn gemalen, daar ben ik eerlijk in. Ik zeg altijd tegen de klant dat zeker 90 % is fijn gemalen en meer. Maar er ontsnapt altijd iets, dat heb je niet in de hand. Dat heb je bij kraanwerk ook: daar heb je ook niet alles mee. Op mijn dieptefrees heb ik achteraf een soort ‘zeef’ opgebouwd die grotere stukken terug richting freesrotor gooit. De bosfrees die heeft ingebouwde tegenmessen om extra verkleining van het materiaal te geven. 
Ik zie dat je een flink machinepark hebt. Het duwblad vanvoor valt op. Heb je ook een omkeerinrichting en bescherming?
Dat duwblad heeft meerdere functies. Vooreerst is het een nuttig tegengewicht voor de zware frezen, maar ik kan het ook gebruiken om een boom om te duwen en hem dan weg te frezen. Soms laat ik het duwblad zakken om het gefreesde materiaal open te trekken, zodat ik het nog eens kan frezen als blijkt dat er veel grote stukken zijn. Het duwblad is ook een tractorbumper ‘à la Sam’ en ik vind het gewoon mooi staan. Het is uitgegroeid tot een handelskenmerk van de firma. De nieuw bijgekomen smalspoortractor heeft dit niet. De metaalprijs staat er nu te hoog voor. Ik ben niet gek en heb een alternatief uitgewerkt via een gegoten betonblok in metalen behuising. Hier bovenop komt nog een gereedschapskist. De smalspoortractor heeft het tegengewicht nodig om de frees te kunnen heffen. De dieptefrees en stenenfrees vragen eigenlijk geen omkeerinrichting. De bosfrees en stronkenfrees wel, 2 tractoren hebben dan ook de omkeerinrichting. Ik vind dit een heel goede optie die Fendt af fabriek aanbiedt. De volledige stoel, armleuning en stuurconsole draait mee om in de bestaande cabine. Echt een knappe oplossing en prijsgunstig. Ik heb geïnformeerd om andere merken tractoren hiermee te voorzien. Maar dan zit je met oplossingen die niet fabrieksorigineel zijn en duurder uitpakken. De tractor aan de bosfrees heb ik extra bescherming gegeven. Onderaan is een plaat van 1 cm dik aangebracht om extra bescherming te bieden aan de versnellingsbak, dieseltank, hydraulica, vooras. Deze heeft ook een subtiele kooi rond de cabine gekregen om bescherming te hebben tegen vallende bomen. Door alle bepantsering is de tractor 1 ton zwaarder geworden.
Het is extreem zwaar werk voor de machines. Zijn er geen risico’s aan verbonden zoals brand?
Dat klopt! Toch schat ik het brandrisico laag in, omdat ik regelmatig alles proper maakt, zodat er weinig houtresten opstapelen. Je moet ook doordacht met uw materiaal omgaan. Ik werk liever iets langer, maar rustiger; dan snel en uw materiaal af te breken. Mijn radio zet ik ook niet te hard zodat ik alles goed hoor. Ik weet hoe mijn tractor en frees draait. Wijkt dit af, stop ik, stap uit en ga kijken. Dat loont, onlangs vond ik op een verwilderd stuk land een gepantserde vrachtwagenband, waar mijn frees net haar tanden in had gezet. Voor ik begin te werken doe ik altijd een terreininspectie, ook de machines controleer ik tijdig. Ik frees maximaal 4 uur aan één stuk. Stop dan en controleer alles. Tijdig en goed smeren gaat een verhoogde slijtage ook tegen. Een houtbeitel gaat lang mee zolang hij geen beton of ijzer tegen komt. Soms doe je 500 uren met uw houtbeitels, soms maar 200 uren. Afhankelijk van de situatie en wat je tegen komt. Het gebeurt ook als ik de werven ken en op voorhand kan inschatten; dat ik versleten beitels terug plaats in plaats van de nieuwe te gebruiken. Je moet in onze sector alles doen om kosten te besparen anders houdt je het niet vol! 
Het klantenprofiel is heel afwisselend, er komen alle weken klanten bij, en er is ook een vast cliënteel. Particulieren zijn meestal éénmalige klanten voor een bepaald project. Mond aan mond reclame zorgt er wel voor dat particulieren verder reclame maken. Voor hen proberen we altijd met een vaste prijsopgave te werken. Ik heb meerdere professionele klanten die zeggen: doe maar en factureer per werkuur.
Ik ga altijd naar opdrachten ter plaatse kijken alvorens prijsopgave te doen én vraag welk doel de klant voor ogen heeft. Soms werken we met meerdere firma’s op een groter project met ieder zijn specialiteit: bijvoorbeeld iemand dat de bomen velt, iemand die ze het bos uitsleept, iemand voor het transport. Er zijn veel zaken bespreekbaar. De werkregio is ruim van West-Vlaanderen over Wallonië tot de Oostkantons. Het transport probeer ik veelal met de tractor zelf over de weg te doen. Diepladervervoer is de laatste optie. Het is prijzig en we hebben echt een lage dieplader nodig of ik riskeer een cabriotractor terug te krijgen. De website is een heel goed hulpmiddel om (nieuwe) klanten te informeren en de facebookpagina, als ik niet geband ben.
Hoe zie je uw toekomst nog?
Ik ben eigenlijk wreed content. Momenteel ben ik met de bank bezig om een woning met loods aan te kopen, zodat de machines niet meer in een huurloods staan, maar bij mij thuis. Ik ben ook aan het uitkijken om een tractor te vernieuwen en een eigen graafmachines spreekt mij aan. Het kriebelt om terug met een gronddumper te rijden. Ik doe dat graag, maar het verstand zegt om het niet te doen, het brengt niet op.
