Boeren bakken ‘de laatste Vlaamse frietjes’ voor minister Demir

Aan de vooravond van ‘De week van de friet’ (van 7 tot en met 13 november) pakten Vlaams-Brabantse landbouwers uit met een symbolische actie om zo de bedreiging voor onze nationale trots kracht bij te zetten.

Ophef rond mestactieplan

In het weekend van 29 oktober barstte immers de bom. De Vlaamse Landmaatschappij (VLM) – onder de bevoegdheid van minister Demir – had toen namelijk net de voorstellen voor het nieuwe mestactieplan voorgeschoteld aan de landbouworganisaties. Dit gebeurde zonder voorafgaand overleg. De MAP 7-plannen werden zowel door de landbouworganisaties als door de verwerkende sector hallucinant genoemd. Er volgde een storm aan reacties, ook van heel wat politici van de regeringspartijen cd&v en Open VLD, maar ook vanuit BioForum. Want het voorliggende plan helpt ook de biologische landbouw niet vooruit.

De opvallendste maatregelen die veel ophef veroorzaakten, zijn het bewaren van 6 m afstand van waterlopen én 1 september als uiterste oogstdatum van aardappelen en groenten. Hierdoor wordt het teelbaar areaal sterk gereduceerd en wordt de teelt van heel wat aardappelen – vooral bewaaraardappelen – en typische najaars- en wintergroenten onmogelijk. Ook onze nationale trots – de frietjes – komt hierdoor onder druk te staan, het is te zeggen de frietproductie van Vlaamse aardappelen. De bestaande aardappelverwerkende bedrijven zullen bij deze plannen hun aardappelen van elders moeten betrekken. Maar ook de andere voorstellen zoals de (nog) veel lagere bemestingsnormen zijn de landbouwers een doorn in het oog.

Bomen voor het MNM-bos

De boomplantactie in Pellenberg kaderde in de aanleg van het MNM-bos. DJ’s Sander Gillis en Laura Govaerts van radiozender MNM overleefden dit voorjaar een week in het bos. Met deze prestatie spaarden ze hun eigen MNM-bos bij elkaar. Na het eerste bos in Puurs in 2021 werd Pellenberg, deelgemeente van Lubbeek, de nieuwe locatie van het MNM-bos.

Zodra de landbouwers vernamen dat minister Zuhal Demir op 6 november mogelijk aanwezig ging zijn op het boomplantmoment dat MNM en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) organiseerden, ontstond een spontane tractorenactie mét een bijhorende frituur. Zo wilden ze de vrijwilligers vergasten op een lekker frietje en duidelijk maken dat dit in de toekomst minder evident zou worden.

Vanaf 11 uur verzamelden niet minder dan 200 landbouwers met 60 tractoren nabij het betreffende perceel. Het nieuwe bos ligt aansluitend aan het bestaande Gasthuisbos en ligt te midden van landbouwgebied. Maarten Van Schoonbeek, een van de aanwezige landbouwers, wijst ons erop dat het perceel landschappelijk waardevol agrarisch gebied is. “ANB heeft steeds beweerd dat men eerst zou bebossen in natuurgebied. Hier bewijzen ze dat ze liegen.”

Het betreffende perceel is eigendom van het OCMW Leuven. De pachter, intussen een gepensioneerde landbouwer, was niet langer geïnteresseerd, vernemen we van de lokale boswachter Wim Van Roey. Het perceel werd door de overheid gekocht met geld vanuit het compensatiefonds. Dit bos dient dus er vervanging van bos dat elders in Vlaanderen verdween. Het is de bedoeling dat er 8.200 bomen worden geplant. Dat zal dan toch in de komende dagen en weken moeten gebeuren want het aantal vrijwilligers dat zondag kwam helpen bleef erg beperkt.

Demir bepleit het overlegmodel

Alhoewel MNM intussen op de radio – onterecht – had aangekondigd dat hun boomplantactie gehinderd werd door ‘boze’ boeren daagden zowel burgemeester Francken als minister Demir uiteindelijk op. Alhoewel het toen uren later was na de start van de gemoedelijke actie, wachtte nog een serieuze delegatie Vlaams-Brabantse boeren en intussen opgedoken media hen op.

De media kan zeker nog duiding gebruiken om de ernst van de situatie in te schatten. Zo wees Karel Van Criekinge de aanwezig pers er op dat de sector al 6 mestactieplannen werkt aan een betere waterkwaliteit: “Tot voor enkele jaren mochten we 6 l/m2 mest aanbrengen, nu zal dat nog slechts 1,2 l/m2 zijn. Dan kunnen de landbouwers toch niet nog altijd als de grote vervuilers aangewezen worden, zeker wetende dat er nog zoveel huishoudens niet op het rioleringsnetwerk zijn aangesloten.”

Demir ging echter het gesprek met de landbouwers deze keer niet uit de weg. Aanwezige landbouwers probeerden de minister duidelijk te maken dat na het stikstofakkoord, het nieuwe mestactieplan en binnenkort het GLB de landbouw in Vlaanderen ten dode is opgeschreven. Bovendien werd het plan wel al met Europa besproken en niet met de landbouworganisaties. “Het is téveel en wij zijn altijd de dupe”, stelt Benny Windey.

Demir: “Ik vind het verschrikkelijk dat dit voorlopige plan uitlekte. Ik heb aan de landbouworganisaties gezegd dat dit slechts een voorlopige versie is. Deze tekst is gemaakt door wetenschappers en de administratie en is politiek nog helemaal niet afgeklopt. Ik vind het jammer dat dit voor jullie zo slecht overkomt. Maar de paniek op het terrein is onterecht. We ervaar dat we samen oplossingen kunnen bereiken, die voor beide kanten aanvaardbaar zijn. We gaan er voor zorgen dat we ‘een landbouw’ hebben in Vlaanderen. Ik weet ook dat jullie bekommerd zijn over jullie bodem.”

De minister vroeg aan de landbouwers van deze spontane actie tijd. De minister wees er op dat er de komende maanden zal gewerkt worden aan de uitwerking van het definitieve plan.

Frietjescultuur niet onder druk

Ook over gevolgen van de voorgestelde oogsttiming voor de aardappelsector volgde een stevige discussie, waarbij de minister bleef zalven dat de Vlaamse frietjes helemaal niet onder druk staan. “We zullen hier nog steeds friet kunnen blijven eten én kunnen blijven exporteren.”

“Wij staan op en kijken naar het weer en kunnen dan pas in actie treden”, benadrukken de aanwezigen. “Wij leven en werken naargelang de weersomstandigheden. Als wij bijvoorbeeld maar tot 1 augustus mogen bemesten dan zijn de gewassen niet eens van het veld. Dat is toch niet realistisch! Wij boeren niet op papier. Met zo’n nota starten, dat toont dat je eigenlijk de landbouw weg wil. Zo geef je de landbouw geen toekomst.”

Weinig antwoorden

En vervolgens gingen Demir en Francken met een bakje lekkere frietjes in de hand richting de MNM-boomplantactie, het eigenlijke doel van hun aanwezigheid.

De aanwezige landbouwers waren tevreden dat ze onafhankelijk hun zeg hadden kunnen doen tegen de minister, maar bleven uiteindelijk nog met veel vragen achter. De minister was welwillende geweest om te luisteren en vlotjes antwoorden te formuleren, maar de komende dagen en weken wordt het afwachten in welke mate de MAP-voorstellen ook harde realiteit zullen worden.

Anne Vandenbosch