Wat is het verschil tussen ammoniak en methaan?
De uitstoot van methaan (CH4) vanuit de veehouderij heeft impact op het klimaat, de uitstoot van ammoniak (NH3) heeft een impact op het milieu. Voor een gerichte aanpak is het niet slecht om nog eens te herhalen wat juist het verschil is tussen de 2 gassen.
In de pens van een rund wordt methaan gevormd tijdens het verteringsproces. Methaan verlaat het lichaam voornamelijk via oprispingen. Ook mest in de put is een bron van methaanvorming in de stal.
Ammoniak wordt gevormd zodra urine en feces (dikke fractie) met elkaar in contact komen. Hoe meer ureum er in de urine zit, hoe meer ammoniak gevormd zal worden.
Methaan
Methaan komt vrij tijdens de afbraak van organische stoffen in bijvoorbeeld het maag-darmstelsel. Herkauwers, zoals runderen, schapen en geiten, produceren zo’n 75% van alle methaan uit de veehouderij. Zij ademen of boeren het methaan uit, wat pensfermentatie wordt genoemd.
De overige ongeveer 25% van het methaan uit de veehouderij ontstaat uit mest van vooral koeien en varkens. Opgeslagen (drijf)mest bevat verteerbare organische stof. Micro-organismen die van nature in de mest voorkomen, breken dit af. Onder zuurstofloze omstandigheden (in de vloeistof) produceren ze daarbij continu biogas, waarvan iets meer dan de helft uit methaan bestaat. Dit methaan borrelt naar het oppervlak en komt zo in de atmosfeer terecht.
Naast methaan, zijn koolstofdioxide (CO2) en lachgas (N2O) andere broeikasgassen die de zonne-energie vasthouden in de atmosfeer. Die gassen zorgen voor de regeling van de temperatuur op aarde. Een toename van die gassen betekent dus ook de opwarming van de aarde. Het opwarmend vermogen van CH4 is 28 keer hoger dan dat van CO2, maar doordat CH4 een kortere levensduur heeft van 12 jaar in de atmosfeer, is het het enige broeikasgas waarbij het binnen één generatie voelbaar zal zijn als de uitstoot ervan vermindert.
De methaanuitstoot van rundvee kan men onder andere reduceren door het rantsoen aan te passen en bijvoorbeeld additieven of voedingssupplementen toe te voegen, of door runderen te selecteren op lagere methaanuitstoot en door managementmaatregelen, zoals een kortere tussenkalftijd en jonger afkalven.
Ammoniak
Er kan een overmaat aan ammoniak ontstaan in de pens als er een onevenwicht is tussen energie en eiwit in de pens. Dat gebeurt voornamelijk enkele uren na een eetbeurt. Dat teveel aan ammoniak wordt in het bloed en de lever ontgift tot ureum. Het grootste deel daarvan wordt via de nieren in de urine uitgescheiden. Op het moment dat urine en dikke fractie samenkomen wordt het ureum door urease, een microbieel enzyme aanwezig in de feces, omgezet naar ammoniak en CO2. Ammoniak wordt dus pas gevormd als urine en dikke fractie met elkaar in aanraking komen. Hoeveel van die ammoniak zal vervluchtigen, hangt af van het stikstofgehalte in de mest, de pH, de temperatuur en de luchtcirculatie.
De ammoniak die de stal verlaat, komt in de omgeving van de stal op de bodem of in het water terecht, met schadelijke gevolgen voor het milieu. Ammoniak slaat neer op relatief korte afstand van het landbouwbedrijf, waardoor bedrijven die dichtbij natuurgebieden liggen meer invloed op dat gebied hebben. Die afstand is een belangrijke factor om de impact op een natuurgebied te bepalen.
Ammoniakuitstoot kan men onder andere reduceren door het eiwitgehalte van het rantsoen te verlagen, door efficiënter te voederen, en door urine en dikke fractie van elkaar gescheiden te houden. Daarnaast kan ook de mest zelf aangepakt worden, onder andere via ureaseremmers of kleimineralen.
