I edereen die een beetje ‘boert’, is ze zeker niet vergeten: de jaren dat de maïssilo diende te worden afgedekt in de gietende regen. Daarbij hoorden de zompige, moeilijk toegankelijke velden van zodra de maand oktober haar intrede deed. De laatste jaren genieten we van heerlijke nazomers en herfsttoestanden die slechts stapsgewijs hun intrede doen. En daar genieten onze paarden ook van. Als men in de maand november de weidegang kan afbouwen, zijn december en januari vrij vlug voorbij. Eind januari voelt men dat de dagen langer worden. In februari kan met een beetje weergeluk al gewerkt worden aan de weide en de omheining. En eens half maart is er misschien al een stukje weide om onze paarden te laten wennen aan het ultieme geluk.
Maar eerst moeten we de winter door. De experten van Cavalor brachten duiding voor de paardenhouder en zorgden tevens voor antwoorden op de meest pertinente vragen.
In de praktijk
Sinds corona zijn webinars goed ingeburgerd. Toch waren er zelden zoveel volgers en rezen er zelden zoveel praktische vragen als tijdens het webinar ‘Hallo Najaar! Hallo Winterroutine’ van 3 oktober. Zo gaf ruim 35% van de kijkers aan dat hun paarden regelmatig te maken kregen met mok en rotstraal. Dit bleek dan ook overduidelijk een veel voorkomend probleem tijdens de natte maanden.
Experts Caroline Loos en Fien Demeyere deelden praktische tips om onze paarden gezond te houden tijdens de wintermaanden. Landbouwleven distilleerde daar de items uit voor vrijetijdspaarden die leven in landelijk gebied, dus niet voor sportpaarden.
Gezonde hoeven
In de volksmond wordt dikwijls gesproken in de paardenhouderij van ‘een droge voet hebben’. Dat hebben paarden en pony’s nu eenmaal nodig. De paarden en pony’s met ‘behang’ aan de benen zijn op dat vlak nog kwetsbaarder (trekpaarden, Highlanders, Friezen enzomeer).
De experts benadrukten daarbij dat een propere en droge stal een absolute must is. Het is belangrijk dat de benen en de voeten kunnen opdrogen na een verblijf op natte bodem. Vermijd de benen te spoelen en wacht tot ze droog zijn, alvorens ze een beurt te geven met handdoek en borstel. Niet overdrijven met ontsmettingsmiddelen werd eveneens geadviseerd.
Wintervacht of niet?
De overgang naar het kille en koude seizoen doet wat met de stofwisseling van onze paarden. Het aantal deelnemers aan dit webinar gaf aan dat dit thema leeft onder paardenhouders. Er rezen dan ook veel vragen over de overgang van vers gras naar ruwvoer. Ook ervoor zorgen dat het paard niet vermagert tijdens de wintermaanden was een hot item. Van weide naar stal vereist dus een praktische aanpak.
De experts benadrukten ook dat recreatieve paarden hun wintervacht nodig hebben. Een rondvraag tijdens het webinar gaf trouwens aan dat slechts 24 % zijn of haar paard scheert en dat 44% dit nooit doet. Er zijn dus overduidelijk veel vrijetijdspaarden in Vlaanderen met een wintervacht die hen lekker warm houdt.
Zelf zorgen voor warmte
Paarden die hun wintervacht mogen behouden zorgen zelf voor hun thermoregulatie. Dit is een proces waarbij het paard zich inwendig aanpast aan de temperatuur en energie verbruikt om warm te blijven. Kunnen paarden het koud hebben? In het algemeen kunnen paarden makkelijker lage temperaturen aan dan mensen. De paardenvacht gaat recht staan en zorgt aldus voor de nodige isolatie.
De meeste vrijetijds- en gezelschaps-paarden die voldoende ruwvoer krijgen en beschut zijn tegen regen en wind hebben voldoende aan hun wintervacht. Paarden houden zich warm door meer te eten (ruwvoer). Deze calorieën zijn nodig om hun lichaamstemperatuur op peil te houden.
Weerstand
Als paarden goed tegen de koude kunnen, hoe komt het dan dat er meer kwaaltjes opduiken tijdens de winter? “Minder daglicht en meer op stal staan”, luidde het antwoord van de experten. “Aldus krijgen virussen meer kans om toe te slaan”. Vitamine D-tekort komt niet alleen voor bij mensen, maar ook bij paarden. Hen zoveel als mogelijk buiten laten om daglicht te tanken helpt dus om de weerstand op te bouwen. Ook een gezonde darmflora is nodig voor een goede immuniteit bij het paard. Voldoende vezels zorgen hiervoor. Die neemt het paard op via kwalitatief ruwvoer.
Van gras naar hooi
Vrijetijds- en recreatiepaarden en -pony’s hebben meestal voldoende aan extra ruwvoer. Dit is niet het geval voor sportpaarden, fokmerries en paarden in de groei, die sowieso deskundig dienen bijgevoederd te worden.
Hooi krijgt hoe dan ook te maken met een verlies aan voedingswaarde bij stockage. Het tijdstip van de oogst – eerste of tweede snede, jong of uitgebloeid gras bij het maaien, maar ook de bemesting – spelen daarbij een toonaangevende rol. Een tweede snede na bemesting en gemaaid in een jong bloeistadium is voedzamer dan een eerste snede van uitgebloeid gras. Denk daarbij aan de landbouwer die een jonge tweede snede hooi speciaal bewaart voor de kalveren en je weet voldoende…
Op zeker spelen
Afhankelijk van de veldperiode in de zomer (= de dagen die nodig waren om het hooi droog te krijgen), is er dus eveneens vitamine- en mineralenverlies tijdens de stockageperiode. Om dit te counteren adviseren de experts om een zoutblok ter beschikking te stellen van de paarden. Kies voor een gewone zoutblok en geen met smaakjes van appel en wortel. Het is de bedoeling dat een paard oplikt wat het nodig heeft, niet dat het iets oplikt omdat het een aantrekkelijk smaakje heeft! Lijnzaad is eveneens welkom in de wintermaanden. Vandaag is dit makkelijk te voederen, gezien het bestaat in pellets, korrels en zelfs in schilfers. Het hoeft dus niet langer te worden gekookt.
Het spijsverteringsstelsel is de kachel van het paard, veel ruwvoer blijft dus de beste strategie. Er werd ook benadrukt dat gewikkeld hooi minder onderhevig is aan het verlies van nutriënten dan klassiek hooi.
Frisse paarden
Veel mensen gaven aan dat hun paarden vaak te fris en heftiger zijn in de wintermaanden. De paarden zijn te fris door de temperatuur die zakt en door meer op stal te staan. Men adviseert dan om het rantsoen te bekijken en om over te schakelen op uitsluitend ruwvoer voor een vrijetijds- of –gezelschapspaard.
Het is hoe dan ook belangrijk om te zorgen voor voldoende beweging overdag en om, zolang de bodem het toelaat, enkele uren weidegang in te lassen en ’s avonds ruim ruwvoer te voederen. Dit zorgt voor een geleidelijke aanpassing van het voederpatroon. Regelmatig eens voelen onder de wintervacht of het paard niet te mager wordt, is nuttig. Een lange wintervacht kan soms veel camoufleren.
Patricia Borgenon
