Omtzigt wil af van opkopen ‘piekbelasters’
Pieter Omtzigt en zijn politieke partij Nieuw Sociaal Contract (NSC) zullen volgens peilingen mogelijk de grootste partij worden bij de verkiezingen in Nederland. Omtzigt heeft zopas zijn partijprogramma bekendgemaakt. Daarin staat dat hij af wil van het opkopen van zogenaamde piekbelasters in de landbouw volgens het Nederlandse rekenmodel. Hij wil de opkoop richten naar concentratiegebieden, stoppers en verouderde bedrijven.
Omtzigt was als onafhankelijk politicus een grote criticus van het stikstofbeleid van de ontslagnemende regering van Mark Rutte. In het pas voorgestelde partijprogramma van de NSC staat dat hij wel de doelstellingen van de stikstofreductie behoudt, maar dat hij een andere aanpak voorstelt.
“De stikstofemissies moeten omlaag, maar we willen af van de aanpak op basis van rekenmodellen. De Europese eis van instandhouding van Natura-gebieden is door Nederland ingevuld met een modelmatige detailsturing op de maximale hoeveelheid stikstof die per ha natuur mag neerdalen. Als deze grenswaarde is overschreden, wat in veel natuurgebieden het geval is, krijgen activiteiten met de geringste stikstofuitstoot geen vergunning meer. Dit heeft een desastreus effect op gemeenschappen, agrarische bedrijven en mensenlevens in het landelijke gebied.”
Depositienormen vervangen door uitstootnormen
“De uitstoot van stikstof moet in 2035 in Nederland significant zijn teruggedrongen. Daartoe vervangen wij de normen voor stikstofdepositie in de wet door reductiedoelen voor stikstofuitstoot, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen uitstoot van ammoniak (NH3) en stikstofoxiden (NOx). Deze uitstoot wordt gemeten en beperkt bij de bron. Alle sectoren – industrie, verkeer, zee- en luchtvaart en landbouw – dragen bij aan de doelstelling en nemen maatregelen.”
“We houden in de wetgeving oog voor de sociaaleconomische gevolgen van maatregelen, zoals ook de EU-richtlijn bepaalt. Dit betekent dat er bestuurlijke afwegingsruimte hoort te zijn bij het vergunnen van activiteiten met een beperkte stikstofemissie. We introduceren een wetenschappelijk onderbouwde en juridisch houdbare grenswaarde, die in lijn ligt met de grenswaarde in de ons omringende landen.”
Transitieplan voor jonge boeren
Boeren krijgen van Omtzigt en zijn NSC meer ruimte om te bepalen hoe zij de emissienormen halen, op basis van een afrekenbare stoffenbalans. “We stoppen met de huidige aanpak en opkoop van piekbelasters die gebaseerd is op het neerslagmodel Aerius. Toekomstige opkoopprogramma’s spitsen zich toe op concentratiegebieden, stoppers en verouderde bedrijven. Voor jonge boeren, duurzame boeren en bedrijven moet er een toekomst zijn; zij worden met een transitieplan ondersteund.”
Niet enkel naar stikstof kijken
De legalisatie van de ‘PAS-melders’ en ‘interimmers’ in de Nederlandse landbouw, die al jarenlang in een schrijnende positie verkeren, krijgt de hoogste prioriteit van de nieuwe politieke partij in Nederland. “Bij de inspanningen voor natuurbehoud en -herstel laten we ons leiden door onderzoek en monitoring, onder de verantwoordelijkheid van terreinbeheerders en met de Ecologische Autoriteit als toezichthouder. Hierbij wordt niet alleen naar stikstof gekeken, maar naar de actuele staat van de natuur.”
“In en rond Natura 2000-gebieden nemen we gebiedsgerichte maatregelen voor het behoud of herstel van de natuur. De Nederlandse overheid maakt in dit kader afspraken met de provincies over agrarisch natuurbeheer, ecosysteemdiensten en het extensiveren of verplaatsen van bedrijven. We hanteren een integrale benadering in een regionaal gebiedsproces, waarbij naast doelen op het gebied van stikstof, water, natuur en klimaat ook de leefbaarheid en het perspectief voor de landbouw wordt meegenomen. We houden rekening met de specifieke problemen in grensgebieden.”
“We faciliteren regionale grondmobiliteit, waarbij we de rechtszekerheid en rechtsbescherming voor grondeigenaren borgen. We zijn tegen gedwongen uitkoop. Er komt een ‘right to challenge’ voor agrarische collectieven om het beheer van kleinere natuurgebieden over te nemen van beheerders van natuurterreinen.”
Stikstoffonds gaat op de schop
Als het aan Omtzigt ligt, wordt het Stikstoffonds, waarmee de regering van Mark Rutte onder meer het uitkopen en verduurzamen van boerenbedrijven wilde regelen, geschrapt. In dat Nederlandse fonds zit 24 miljard euro.
NSC wil dat de volgende Nederlandse regering definieert welke industrieën en andere productiefactoren (landbouwgrond, havens, …) cruciaal voor Nederland zijn. De partij vraagt dat er maatregelen komen zodat deze in Nederlandse en/of Europese handen blijven.
Een nieuw en helder toekomstperspectief
Voorts krijgt voedselzekerheid een eigen hoofdstuk in het partijprogramma van de nieuwe Nederlandse politieke partij. “Voedselzekerheid vraagt om voldoende ruimte om gewassen te telen en dieren te houden. Overheid en banken hebben de schaalvergroting, innovatie en mechanisering in de sector jarenlang gestimuleerd. De beschikbaarheid van voldoende voedsel tegen een redelijke prijs stond centraal. Nu we aanlopen tegen de grenzen van de groei moet er een nieuw en helder toekomstperspectief worden geboden dat de sector voldoende zekerheid biedt.”
“Wij zien een belangrijke, blijvende rol weggelegd voor de vruchtbare Nederlandse delta om voedsel te produceren. Voor de akkerbouw en veeteelt wijzen we daarom geschikte gronden aan als agrarische hoofdstructuur. In dit gebied wordt landbouwgrond beschermd en krijgen innovatieve gezinsbedrijven de ruimte om duurzaam te produceren voor de nationale en internationale markt.”
Voedselzekerheid garanderen
“We willen de unieke mondiale kennispositie van Nederland op het gebied van agrofood benutten en uitbouwen om onze rol als producent van veilig, gezond en duurzaam voedsel te versterken. Er komt een strategie voor het waarborgen van de voedselzekerheid op nationaal niveau. We willen jonge boeren die het bedrijf van hun ouders willen overnemen duidelijkheid en perspectief bieden.”
“De basis is een goed verdienmodel. Dat begint ermee dat boeren en tuinders een eerlijke prijs ontvangen voor hun product. Daarom zijn langjarige afspraken nodig die financiële zekerheid bieden, met name voor agrarisch natuurbeheer en ‘groene en blauwe diensten’ die een bijdrage leveren aan waterbeheer, landschap, cultuurhistorie of recreatief medegebruik. We blijven ruimte bieden aan innovatie en ondernemerschap van boeren zelf.”
Af van het kalenderboeren
Volgens Omtzigt moet de Nederlandse overheid stoppen met gedetailleerde voorschriften over de bedrijfsvoering, zoals ten aanzien van het voerbeleid en de oogstperiode. “In de veeteelt zetten we verdere stappen richting een toekomstige landbouw, die meer in evenwicht is met de omgeving. De hoeveelheid vee moet beter afgestemd worden op de milieugebruiksruimte en de beschikbare grond in Nederland.”
Iets minder melkvee
NSC kiest voor een meer grondgebonden melkveehouderij die op regionaal niveau zo veel mogelijk circulair is en de drager is van het weidelandschap. “De omvang van de melkveestapel zal iets kleiner worden dan nu het geval is, maar zal ruimte geven voor jonge boeren om hun bedrijf duurzaam te ontwikkelen.”
Voor de intensieve varkens-, geiten-, kalver- en kippenhouderij zal er volgens Omtzigt minder ruimte zijn, vanwege de grootschalige import van veevoer en afvoer van mest. “Ook deze sectoren zullen meer grondgebonden en circulair moeten worden, meer moeten bijdragen aan biodiversiteit, landschap en dierenwelzijn en aan verminderde risico’s voor de volksgezondheid.”
In het opkoopbeleid zoals Omtzigt en NSC het zien, wordt de focus verlegd naar de intensieve veehouderij in de concentratiegebieden in Nederland. “Er komen geen nieuwe vergunningen voor megastallen.”
Nieuw verdienmodel voor akkerbouw
In de akkerbouw is duurzaam bodemgebruik het belangrijkste voor de Nederlandse politicus. “We steunen de sector bij innovaties om met minder water, energie, meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen een goede productie te halen. Ook stimuleren we de teelt en toepassing van plantaardig eiwit en vezelgewassen in eigen land. Dit draagt bij aan het verminderen van grondstoffen voor onder meer de bouw en de textielsector, en aan een nieuw verdienmodel voor de landbouw.”
Omtzigt zal geen steun geven aan handelsverdragen die de afspraken over de productie van duurzaam voedsel in ons eigen land en de EU ondermijnen. “We bevorderen dat er in de keten afspraken worden gemaakt over een betere toegang van consumenten tot biologische en streekproducten. De voorwaarden waaraan boeren moeten voldoen om eigen producten op eigen erf te verkopen moeten worden versoepeld. De overheid geeft in eigen restaurants en bij het inhuren van catering als consument het goede voorbeeld door te kiezen voor duurzaam en regionaal geproduceerd voedsel.”
Minder antibiotica
Nederland moet volgens NSC op EU-niveau streven naar een aanscherping van de eisen met betrekking tot dierenwelzijn, veilige stalinrichting, voorkomen van dierziekten en transport van dieren, zodat in de gehele EU een diervriendelijkere en duurzamere veehouderij ontstaat. De nieuwe Nederlandse politieke partij streeft op Europees niveau naar meer natuurlijke gewasbeschermingsmiddelen en een verdere vermindering van antibioticagebruik.
Ten slotte wil Pieter Omtzigt gezonde voeding relatief betaalbaarder maken, door ongezonde producten zoals suikerhoudende dranken zwaarder te belasten. Ongezonde producten op scholen (in kantines en via verkoopautomaten) moeten vervangen worden door een gezond aanbod.
