Europa verlengt tijdelijke versoepeling staatssteunregels
Het tijdelijke kader waardoor lidstaten van de Europese Unie makkelijker grote bedragen aan staatssteun kunnen toekennen aan landbouwbedrijven die lijden onder de oorlog in Oekraïne, wordt verlengd met 6 maanden, tot eind 2024. Dat meldde de Europese Commissie op 2 mei.
Het tijdelijke crisismechanisme werd in maart 2022 goedgekeurd na de Russische inval in Oekraïne, die de energie- en meststofprijzen fors deed toenemen. Het laat de lidstaten toe om tot 280.000 euro staatssteun toe te kennen aan landbouwbedrijven die getroffen zijn door de crisis en tot 335.000 euro aan de visserij- en aquacultuursector - een aanzienlijke versoepeling van de strenge EU-regels voor staatssteun.
“De aangepaste regels worden nu verlengd tot 31 december 2024, zodat er meer tijd is voor lidstaten om indien nodig steunmaatregelen op poten te zetten”, aldus de Commissie. De lidstaten hadden die verlenging gevraagd na de boerenprotesten van eerder dit jaar, die gevoed werden door de vrijstelling van douanerechten op de invoer van Oekraïense graan en producten.
Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) had eerder al aangegeven dat ‘staatssteun niet het instrument is om je landbouwbeleid op te bouwen’. Hij is dan ook voorstander om het systeem vroeger dan later af te bouwen. “Veel landen denken hier ook zo over, ik denk dat een afbouw van deze regeling van start zal gaan na de Europese verkiezingen”, zei de minister begin april.
Partijgenoot Wouter Beke, lijsttrekker voor de komende Europese verkiezingen, deelt die mening. “We gaan beter snel terug naar de situatie waarbij staatssteunregels op niveau van lidstaten enkel in uitzonderlijke omstandigheden worden toegestaan, en dat voor een korte periode, ook in de landbouw”, zei hij in een opiniestuk in Landbouwleven. Hij wijst erop dat niet elke lidstaat evenveel staatssteun in het crisiskader kan of wil geven aan haar landbouwers, wat voor een scheefgetrokken marktsituatie zorgt.
De minimis staatssteun
De ministers van Landbouw van een vijftiental landen vroegen op 29 april nog tijdens een bijeenkomst in Luxemburg aan de Commissie om het maximumbedrag aan de minimis staatssteun dat een land mag toekennen aan een landbouwbedrijf zonder formele kennisgeving of goedkeuring van de Commissie, te verhogen. Het gaat om een ander soort staatssteun dat het tijdelijke crisiskader: de subsidie is klein genoeg dat ervanuit gegaan wordt dat het geen impact heeft op eerlijke competitie in de Europese eengemaakte markt.
Vandaag ligt de lat op 20.000 euro - of 25.000 euro onder bepaalde voorwaarden - over een periode van 3 jaar. Voor een hoger bedrag moeten de lidstaten de Commissie op de hoogte brengen, die eventueel kan weigeren. De 15 lidstaten willen de limiet verhogen tot 50.000 euro per bedrijf. De Commissie bevestigde op 2 mei dat ze de richtlijnen rond steun aan landbouwbedrijven zal herzien, in het licht van de inflatiedruk van de afgelopen jaren en de hoge grondstofprijzen in de landbouwsector. “Lidstaten kunnen deze verordening gebruiken om op een snelle en flexibele manier kleine steunbedragen aan landbouwers te verlenen”, zegt Europees Commissaris voor Mededinging Margrethe Vestager.
Andere maatregelen lopen wel af
Andere tijdelijke staatssteunmechanismen die werden ingevoerd door de oorlog om andere sectoren te ondersteunen of om de stijging van de energieprijzen te compenseren, lopen wel eind juni af. “De tijdelijke instrumenten moeten beperkt worden tot noden die specifiek gelinkt zijn aan de crisis”, aldus Vestager. “Het is goed nieuws dat elementen van het crisiskader afgebouwd worden wanneer ze niet langer nodig zijn. Dit is een positief signaal van het aanhoudende herstel van Europa na de crisissen waarmee we te maken hebben gehad.”
