Compromis Oekraïense handelstarieven: "Een half antwoord voor landbouwers", zegt Copa-Cogeca
Op 9 april keurde een meerderheid van de parlementsleden in de Internationale Handelscommissie van het Europees parlement verdere beperkingen op de invoer van Oekraïense landbouwgoederen goed. Daarmee is het compromis dat het Belgisch voorzitterschap van de Raad onderhandelde een stap dichter tot goedkeuring. Die beperkingen zijn echter nog niet genoeg voor Europese landbouworganisatie Copa-Cogeca: “Solidariteit met Oekraïne kan niet alleen op de schouders van Europese landbouwers rusten.”
Maandag 8 april keurde vertegenwoordigers van het Europees parlement en het Belgisch voorzitterschap een compromis over een verlenging van de tijdelijke handelsuitzondering voor Oekraïne goed. Een dag erna volgde de Internationale Handelscommissie van het Europees parlement, waardoor het akkoord een stap dichter is naar een finale goedkeuring door het parlement tijdens haar laatste vergadering voor de verkiezingen, eind april.
Daarmee kan de huidige regeling net op tijd voordat die in juni afloopt, verlengd worden. Oekraïense landbouwgoederen zullen nog steeds zonder belastingen ingevoerd kunnen worden naar de EU. Maar de lidstaten en het parlement zijn het nu eens om daar enkele beperkingen op te zetten. Het compromis moet de balans slaan tussen Europese landbouwers beschermen van verstoringen van de Europese markt, en Oekraïne economisch steunen bij de verdediging van de Russische inval.
Beperkingen gaan niet ver genoeg voor Europese landbouworganisatie
Maar Europese landbouworganisatie Copa-Cogeca, die een aantal grotere landbouworganisaties verenigd, vindt dat die beperkingen niet ver genoeg gaan om Europese landbouwers te beschermen. De opname van enkel de invoer van de laatste 6 maanden van 2021 bij de berekening van de referentieperiode voor een automatisch plafond op de invoer van een aantal landbouwproducten, is ‘een half antwoord, dat maar beperkt voor verlichting kan zorgen voor onze producenten en verwerkers’, zegt de landbouworganisatie. De invoer van tarwe en gerst zou ook automatisch begrensd moeten worden wanneer die een bepaalde hoeveelheid bereikt, wat nu niet het geval zou zijn.
Door de beperkingen op de import vanuit Oekraïne inbegrepen in het compromis dreigt Oekraïne 330 miljoen euro in economische omzet te verliezen. Een flinke streep door de rekening voor een land in oorlog, gaf Oekraïne al aan. Mocht Copa-Cogeca haar zin krijgen, zou dit kunnen oplopen tot 1,2 of zelfs 1,7 miljard euro.
Maar Europese solidariteit met Oekraïne blijft volledig op de schouders van Europese landbouwers belanden, zegt de landbouworganisatie. “Als we naar de cijfers kijken, mogen we niet vergeten dat de volumes die door het ATM-systeem (n.v.d.r. het uitzonderingsmechanisme waardoor Oekraïne geen belastingen betaalt op import naar de EU) naar Europa geëxporteerd worden, substantieel zijn.”
Boeren kind van de rekening, zegt Europese topmandataris
Ook Eurocommissaris voor Landbouw Janusz Wojciechowski noemde maandag 8 april Europese boeren het ‘kind van de rekening van de liberalisering’ en verwees naar het agrovoedingshandelsoverschot voor Oekraïne. De totale Europese export naar Oekraïne in 2023 was 39 miljard euro waard en de import van Oekraïne 23 miljard euro, zodat het saldo bij de totale handel met Oekraïne 16 miljard euro bedroeg voor de EU. Bij de agrovoedingssector is dat net omgekeerd: Europese export is ongeveer 3,5 miljard euro waard en de import van Oekraïne bijna 12 miljard, waardoor er een handelstekort van net iets meer dan 8 miljard euro is.
De Landbouwcommissaris is een voorstander om het systeem van staatssteun, een tijdelijke crisissubsidieregeling opgezet in 2022 om landbouwers in Europa te steunen, verder te zetten. “Anders worden Europese boeren de verliezers van deze situatie.” Volgens cijfers die Europese nieuwswebsite Euractiv analyseerde, zijn er wel grote verschillen tussen de hoeveelheid staatssteun die lidstaten de voorbije 2 jaar toekenden aan hun landbouwers. Terwijl landen zoals Polen (bijna 4 miljard euro), Italië (2,3 milard euro) of Frankrijk (1 miljard euro) miljarden euro’s subsidies uitdeelden, gaf België maar een schamele 600.000 euro uit binnen het systeem van staatssteun.
Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) gaf al aan tegen Vilt dat ‘staatssteun niet het instrument is om je landbouwbeleid op te bouwen’ en dat hij vindt dat het systeem afgebouwd moet worden: “Veel landen denken hier ook zo over, ik denk dat een afbouw van deze regeling van start zal gaan na de Europese verkiezingen.”
De toekomst
Copa-Cogeca lijkt in te zien dat het huidige compromis voor de verlenging het waarschijnlijk wel zal halen door de te korte deadline. Nu kijkt het naar toekomstige heronderhandelingen van het associatieverdrag met Oekraïne. “We roepen op tot een betere bescherming daarin van de positie van onze landbouwers en verwerkers en de naleving van hun normen door de Oekraïense landbouwsector”, aldus de landbouworganisatie in een persbericht. Discussie over de toegang van Oekraïense landbouwproducten tot de interne Europese markt lijken toekomstige gesprekken over de toetreding van dat land tot de Europese Unie alvast te bemoeilijken.
