Opnieuw een uitdagend jaar voor aardappeltelers
De Verenigde Naties (FAO) riep 30 mei uit tot de ‘Internationale Aardappeldag’. Het gewas is van wereldbelang voor de voedselvoorziening, maar onze aardappelboeren hadden het vorig jaar niet makkelijk met de teelt. Ook dit jaar kampen ze alweer met heel wat uitdagingen.
Naar aanleiding van de Internationale Aardappeldag hadden we een gesprek met Ilse Eeckhout, teamleider Aardappelen bij Viaverda (het vroeger PCA) over de situatie die de Vlaamse aardappelteler momenteel kent.
Hoever staat het momenteel met de uitplant van nieuwe aardappelen?
Vorige week hebben we een bevraging gedaan bij de leden van Viaverda. Op dat moment was nog niet de helft van het Vlaamse areaal uitgeplant. Om preciezer te zijn, zat dan 46 % van de aardappelen in de grond. Een gebrek aan stabiele weersomstandigheden met droog weer en berijdbare percelen ligt aan de basis van dit resultaat. Het verlengde Hemelvaartweekend was een van de eerste goede periodes dit voorjaar om de pootwerkzaamheden aan te vatten of verder te zetten. Afhankelijk van het bedrijf diende de landbouwer soms voorrang te geven aan het zaaien van bieten, uien en vlas of aan het oogsten van voordrooggras.
Provinciale spreiding in uitplant
Hebt u een zicht op de regionale evolutie van de uitplant?
Regionaal niet, wel provinciaal. Onze bevraging liet zien dat de provincie Limburg het verst gevorderd was met het poten, op de voet gevolgd door Antwerpen en Oost-Vlaanderen. West-Vlaanderen, en zeker Vlaams-Brabant, lagen ver achter ten opzichte van Limburg qua uitgeplant areaal.
Eerder dit jaar dook al het probleem op om voldoende pootgoed van het gewenste ras te bekomen. Hoe is dit opgelost?
Telers kregen niet altijd het gevraagde pootgoed. Ze planten daarom minder uit, planten meer andere rassen en werden gedwongen om pootgoed te snijden.
We hebben nog nooit zoveel over gesneden pootgoed gehoord als dit jaar. Zijn de bedrijven die pootgoed snijden ingesteld op deze toegenomen vraag?
De pootgoedsnijders zijn tot het uiterste gegaan, én we hebben weet van zeer veel nieuwe aangekochte machines die zijn uitgeleverd. Omdat het goede weer uitbleef, was er meer tijd om te snijden.
Merkt u bij telers dat ze zelf interesse hebben om pootgoed te gaan telen omwille van het moeilijk bekomen van pootgoed?
Er zijn telers die hierover nadenken. De teelt van hoevepootgoed is echter een stiel op zich. Je moet beschikken over kwalitatief goed uitgangsmateriaal, de kennis hebben om uit te selecteren en beschikken over geschikte bewaarinfrastructuur. Vooral grote aardappeltelers durven nu de stap zetten.
Hoe zit het ondertussen met de kwaliteit van het pootgoed, en zeker van het gesneden pootgoed?
Er bereiken ons meldingen van pootgoed dat is gaan rotten, zowel in de grond als in de bewaring. Vaak worden problemen gemeld bij gesneden pootgoed. Als het snijvlak onvoldoende geneest, is dit een toegangspoort voor bacteriën en schimmels die rotting in gang zetten. Als gevolg van het late voorjaar, kwam de kieming op gang en moest veel pootgoed worden omgestort. Enerzijds leidt dit tot veroudering en uitputting. Anderzijds kunnen hierbij kiemen afbreken, wat tot nattigheid en versmering kan leiden.
Wat moet een teler doen die nu al problemen merkt met zijn pootgoed?
Hij kan de leverancier ervan op de hoogte stellen, maar de kans is zo goed als onbestaande dat er ander materiaal kan geleverd worden. Bij grote problemen met rot moet overwogen worden om dit pootgoed niet uit te planten. Het snijden van pootgoed gebeurt altijd op eigen risico. Volgens de geldende regelgeving verliest gesneden pootgoed de status van gecertificeerd pootgoed en alle daaraan verbonden garanties. Bij belangrijke pootgoed- of opkomstproblemen is het aan te raden om contact op te nemen met de afnemer en om niet te wachten tot er gerooid wordt. Tijdig overleg kan makkelijker leiden tot het aanpassen van gemaakte afspraken of contracten. Sommige landbouwers hebben pootgoed niet in de gewenste hoeveelheid gekregen of niet het ras uitgeplant dat ze wilden. Ook dan adviseer ik om contact op te nemen met de afnemer om de zaken te bespreken.
Plaagbeheersing
Hoe zit het met de aanwezigheid van de aardappelplaag in de Vlaamse velden?
Die is al aanwezig! Klassiek zijn de eerste besmettingsbronnen afvalhopen of sorteergrond van vorig najaar, maar ook in vroeg geplante aardappelen werd al plaag waargenomen. Jaarlijks hameren we erop om geen loof op afvalhopen toe te laten en om opslagplanten zo snel mogelijk te verwijderen. In dat kader zal het belangrijk zijn om ook in volgteelten aan opslagbestrijding te doen. Zeker op niet gerooide percelen van vorig jaar kan opslag een bron van besmetting voor de regio vormen. 
Aardappelen die wel tijdig gepoot zijn, staan nu al boven en vallen ongetwijfeld ten prooi aan de aardappelplaag. Wat kan u telers op dit gebied adviseren?
Om de berichten van de waarschuwingsdienst aardappelziekte van Viaverda op te volgen! Deze dienst houdt telers die bij ons aangesloten zijn doorheen het groeiseizoen op de hoogte van de waargenomen infectiekansen voor ‘Phytophthora infestans’. Door middel van wekelijkse berichten worden onze telers geïnformeerd over het meest aangewezen spuitmoment net vóór de ontluiking van een nieuwe generatie sporen. Via een webapplicatie wordt inzicht gegeven via relevante en actuele informatie per perceel ,wat nodig is om de aardappelziekte te beheersen. Leden van Viaverda kunnen gratis gebruikmaken van onze web applicatie. Daar kunnen telers individueel spuitadvies krijgen op basis van de gemeten infectiekansen én van hun voorafgaande bespuiting. Ze kunnen hiervoor Stany Vandermoere contacteren via waarschuwingen.aardappelen@viaverda.be. We vragen telers ook om ons meldingen over het voorkomen van de aardappelplaag te doen. Zo kunnen we de genetische evolutie en de verspreiding van de aardappelziekte in beeld brengen en beter opvolgen.
Welk advies kan u telers geven inzake middelenkeuze en spuitstrategie?
Als gevolg van de toenemende problematiek van resistente Phytophthora-stammen is het bijzonder belangrijk om de juiste middelenkeuze te maken. Een praktisch advies is om bij de eerste plaagbehandelingen de actieve stof cymoxanil in de tankmix toe te voegen aan een preventief middel. Twee opeenvolgende plaagbespuitingen worden het best niet uitgevoerd met middelen die een zelfde werkingswijze hebben. Geen opeenvolging van middelen uit dezelfde FRAC-groep dus. Dat betekent dat er tijdens het seizoen frequent moet afgewisseld worden tussen werkingswijzen en dat er ook binnen één tankmix middelen met verschillende werkingswijzen worden ingezet. Alleen zo kunnen we inspelen op resistenties. Leden van Viaverda Aardappelen kunnen hun tankmix samenstellen op basis van de fungicidelijst met producteigenschappen die ze van ons ontvingen. Een goede spuittechniek aanhouden, maximaliseert het effect van de fungicidebehandeling. De bedekking in hoeken en bochten moet goed zijn, want elke onbehandelde plek vormt juist een potentiële infectiebron.
Bewaarkwaliteit
Een vraag van een andere grootteorde: hoe zit het met de kwaliteit van de aardappelen in bewaring momenteel?
We merken al de hele winter dat de aardappeltemperatuur in de meeste loodsen sterk varieert door een gebrek aan nachtelijke koelmogelijkheden. Grote schommelingen zijn nadelig voor de kiemlust en de bakkleur. We volgen een loods op met mechanische koeling en daar zien we dat de aardappeltemperatuur constant bleef. In deze loods was begin mei ook nog maar 1 gasbeurt uitgevoerd. In andere loodsen die we opvolgen werd er tot begin mei meestal 2 à 3 keer vergast.
Hoe zit het met de kiemlust van de aardappelen in bewaring?
Opmerkelijk is dat de aardappelen zich dit seizoen rustiger gedragen dan vorig jaar. Ik verklaar dit doordat het gewas enerzijds minder stress in het veld heeft gekend (onder andere droogtestress) en anderzijds omdat de behandelingen met maleïnehydrazide in goede omstandigheden zijn gebeurd. Bovendien hadden we vorig jaar een late uitplant en een korter groeiseizoen, waardoor relatief ‘jonge’ knollen in de bewaring gingen, die minder kiemlustig waren.
En wat met de frietkwaliteit van de aardappelen in bewaring?
Die is stabiel, de bakindex is amper veranderd ten opzichte van december. We merken wel variatie tussen loodsen. Waar er met een goede bakkleur is gestart, is dat doorgaans nu nog steeds het geval. Waar er met een matige bakkleur het bewaarseizoen is aangevat, is die bakkleur nu nog steeds matig.
Laatste tips
Hebt u nog tips voor de rest van het verloop van het aardappelteeltseizoen?
We zijn dit jaar nóg later van start kunnen gaan dan vorig jaar. Het groeiseizoen zal dus nog iets korter worden dan vorig jaar. Toen werd de oogst 1 à 2 weken achteruitgeschoven, omdat het onderwatergewicht of de opbrengst nog niet op niveau was. Met de ervaring van vorig jaar in het achterhoofd weten we dat elke groeizame dag belangrijk wordt. Droogte en hitte leiden alleen maar tot groeistilstand. Vocht wordt dus de cruciale factor in de komende maanden. Ook de aardappelziektebestrijding zal alle aandacht vragen. Telers moeten zich omringen met informatie en advies om tot de juiste beslissingen te komen, want aardappelen telen en bewaren vraagt stielkennis. Het aardappelteam van Viaverda kan daarbij helpen!
