Europese landbouworganisaties vrezen voor de aardappelziekte
Copa-Cogeca en een aantal andere Europese landbouworganisaties vrezen voor de terugkeer van fytoftora, of de aardappelziekte. Op de internationale dag van de aardappel stellen ze daarom een actieplan om de ziekte te bestrijden, voor. De aardappelziekte zorgt jaarlijks voor 900 miljoen euro economische schade in de EU en dreigt alleen maar resistenter te worden tegen bestaande bestrijdingsmethoden.
Geen hoerageluiden te horen bij de Europese landbouworganisatie Copa-Cogeca op de internationale dag van de aardappel (30 mei). In plaats daarvan presenteerden zij samen met andere landbouworganisaties een actieplan om ‘de terugkeer van fytoftora’ in aardappelen aan te pakken.
Volgens de landbouworganisatie vormt de aardappelziekte al een significant gevaar voor het huidige groeiseizoen, ‘zelfs voordat het aardappelplanten is voltooid’. “De ziekteverwerkker, Phytophthora infestans, infecteert zowel het loof als de knollen van aardappelplanten en kan het hele gewas binnen slecht 1 of 2 weken verwoesten”, zegt Copa-Cogeca in een persbericht gepubliceerd op 30 mei.
Maar de ziekteverwekker ontwikkelt zich op een verontrustende manier. Fytoftora wordt volgens de landbouworganisatie tegelijk meer ziekmakend en in staat om de resistentie van aardappelen te overkomen, als zelf resistenter tegen de actieve ingrediënten van single-site fungicide.
“Deze verontrustende ontwikkelingen verminderen de effectiviteit van de huidige bestrijdingsmiddelen drastisch en ondermijnen mogelijk toekomstige IPM-strategieën (n.v.d.r. Integrated Pest Management)”, vreest Copa-Cogeca. “Dit vormt een ernstige bedreiging voor de Europese aardappelproductie, de aardappelketen en de positieve handelsbalans van de EU.”
De Europese en Belgische aardappelsector
Aardappelproductie vormt inderdaad een belangrijk gewas voor de Europese landbouwsector, en in het bijzonder voor België en Vlaanderen. In 2020 werden aardappelen op 1,7% van het Europese akkerareaal, of zo’n 1,7 miljoen ha, geteeld. Ongeveer 1,5 miljoen landbouwbedrijven in de EU telen aardappelen. In België vormde de aardappelproductie in 2020 zelfs 11,3% van het beschikbare nationale akkerareaal.
De waarde van de Europese export van aardappelen bedroeg in 2020 zo’n 509 miljoen euro. De volledige waarde van de EU verwerkte aardappelproductie was in 2019 9,1 miljard euro, ongeveer 1,6% van de waarde van de volledige Europese voedselindustrie. De EU is ook een netto-exporteur van verwerkte aardappelproducten zoals frieten en chips, aan een waarde van 3 miljard euro in 2022. De waarde van rauwe aardappelen, inclusief pootaardappelen, bedraagt ongeveer 3% van de totale landbouwproductie van de EU. De aardappelziekte zorgt volgens een studie uit 2008 jaarlijks voor 900 miljoen euro economische schade in de EU.
In Vlaanderen was de productiewaarde van aardappelen in 2022 389 miljoen euro, ongeveer de helft van de totale productiewaarde in de akkerbouw. De waarde van de akkerbouwsector zelf vormt wel maar 8% van de totale landbouwproductiewaarde in Vlaanderen.
Het actieplan
De aardappelziekte vormt dus een significante bedreiging voor de landbouwsector. Een aantal korte- en langetermijnoplossingen in het actieplan van Copa-Cogeca en de aardappelsector moeten paal en perk stellen aan de ziekte.
In de nabije toekomst willen ze bijvoorbeeld een platform voor dialoog tussen belanghebbenden oprichten en naar boeren communiceren over IPM-strategieën. Daarnaast willen ze ‘de gereedschapskist van boeren voldoende uitrusten’. Zo vragen ze de EU bestaande fungiciden niet zomaar te verbieden zonder dat er een even goed werkend en duurzaam alternatief op de markt komt, en om ‘een sneller en minder omslachtig goedkeuringsprocedure voor fytosanitaire oplossingen’ op te richten . Verder moeten een aantal good practices in gewasbescherming en om de verspreiding van het inoculaat van fytoftora te voorkomen, gepromoot worden.
Op de middellange termijn moeten de gewasbeschermingssector, kwekers, onderzoekers en Europese boeren een gecoördineerde aanpak van de aardappelziekte ontwikkelen. “De meest effectieve manier om de verspreiding van de aardappelziekte tegen te gaan is het gecombineerd gebruik van effectieve gewasbeschermingsmiddelen en resistente aardappelrassen met combinaties van verschillende resistentiegenen”, staat er te lezen in het plan.
Die resistente aardappelrassen moeten zowel met meer traditionele methodes geteeld worden, als door middel van Nieuwe Genomische Technieken (NGT’s). Het actieplan roept de Europese instellingen dan ook op om zo snel mogelijk het gebruik van NGT’s goed te keuren. Momenteel zijn er nog een aantal hete hangijzers, zoals de octrooibaarheid van zaaigoed ontwikkeld met NGT’s, waardoor er geen gekwalificeerde meerderheid gevonden kan worden bij de Europese lidstaten. David Clarinval (MR), federaal minister van Landbouw, hoopt in juni, voor het einde van het Belgisch voorzitterschap van de Raad, alsnog vooruitgang te boeken.
Het actieplan werd ondertekend door de Committee of the European Starch Potato Producers’ Unions (Cespu), Copa-Cogeca, Crop Life Europe, de European Potato Processors’ Association (Euppa), de European potato Trade Association (Europatat), EuroSeeds, North-Western European Potato Growers en Starch Europe.
