Europese natuurherstelwet wordt mogelijk een juridisch steekspel

De premier van Oostenrijk, Karl Nehammer, betwist dat de groene Oostenrijkse milieuminister Leonore Gewessler een mandaat had om de natuurherstelwet goed te keuren.

De groene partij van Gewessler zit in Oostenrijk in een coalitie met de christendemocratische partij van Nehammer die de natuurherstelwet niet steunt. Nehammer is woedend over de stemming en zijn partij dient een strafklacht in, maar hij is niet van plan om zijn Oostenrijkse regering daarover te laten vallen. Het is niet duidelijk of een veroordeling van Gewessler nog invloed kan hebben op de goedkeuring van de natuurherstelwet.

Mocht Oostenrijk zich hebben onthouden bij de stemming, dan zouden de voorstanders nipt steun tekortkomen voor een gekwalificeerde meerderheid. Daarbij is een meerderheid nodig van landen die samen 65% van de Europese bevolking vertegenwoordigen.

Juridisch steekspel

De Europese landbouworganisatie Copa-Cogeca zet grote vraagtekens bij de pas goedgekeurde natuurherstelwet. De juridische houdbaarheid van de stemming komt daar nog bovenop voor deze organisatie. “De stemming is gebaseerd op de individuele mening van ministers en vertegenwoordigen niet het nationale standpunt. Dit zal zorgen voor een juridisch steekspel op regionaal, nationaal en Europees niveau”, voorspelt Copa-Cogeca. Volgens de organisatie is het daardoor onzeker wanneer deze wet zal kunnen worden ingevoerd.

Copa-Cogeca wijst voorts op het lange en moeilijke voortraject dat deze Europese natuurherstelwet liep, wat er op wijst dat er geen breed draagvlak voor is.

Geen budget voor natuurherstel

Het belangrijkste argument van de Europese landbouworganisatie is dat de natuurherstelwet wel allerlei nieuwe verplichtingen in het leven roept, maar dat daar geen enkel budget tegenover staat, wat de wet onuitvoerbaar en onrealistisch maakt. Ten slotte wijst Copa-Cogeca nog op de timing van de nipte goedkeuring van de wet, een week na de Europese verkiezingen waarin op Europees niveau landbouw een belangrijke rol gespeeld heeft en waarbij de resultaten van de verkiezingen een andere richting aangeven dan de koers die door het ontslagnemende Europese parlement bewandeld werd.

Ook in Vlaanderen betreurt men de beslissing van Gewessler om tegen het standpunt van haar eigen regering in te gaan. “De goedkeuring van de natuurherstelwet lijkt te berusten op de voortvarendheid en de opportunistische stem van één enkel persoon”, zegt Hendrik Vandamme van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS).

Geen impactstudie

“De natuurherstelwet blijft hoe dan ook te weinig doordacht om zomaar goed te keuren. Er werd nooit een socio-economische impactstudie gedaan over deze Europese wet, terwijl het kleinste kind weet dat er grote gevolgen aan vasthangen voor het plattelandsleven, om de landbouw niet bij naam te noemen. Er zijn wel toezeggingen dat er uitzonderingen zullen zijn voor dichtbevolkte landen, maar ondertussen hebben we al geleerd dat deze uitzonderingen met de tijd wel eens komen te vervagen. Uiteindelijk gaat dit om een zware aanslag op de landbouw en andere spelers, die net als ons omgevingsvergunningsplichtig zijn om te ‘mogen’ produceren. De rechtszaken zullen ons onvermijdelijk nog vaker om de oren vliegen, zoveel is duidelijk.”

“We spreken daarbij nog niet over de impact op de nog steeds niet juist gezette ruimtebalans in ons klein Vlaanderen. Vlaanderen kent amper echt natuurlijke gebieden en heeft overwegend door de mens gecreëerde cultuurnatuur. Deze zal dus uitgebreid worden. In de geest van de pas gestemde natuurherstelwet, zou dit ten koste van de bebouwde oppervlakte moeten gaan, maar dat is een fabeltje. Landbouwgrond is de enige openruimte-bestemming die vogelvrij is, elk ruimtelijk structuurplan ten spijt.”

Vergunningen verlenen wordt nog moeilijker

Ook bij Voka is er weinig enthousiasme voor de natuurherstelwet. "De Europese natuurherstelwet dreigt de complexe vergunningsproblematiek in Vlaanderen nog meer te bemoeilijken", zegt Voka-woordvoerder Eric Laureys.

"Dit is niet waar onze ondernemingen nood aan hebben. Een dichtbevolkt gebied als Vlaanderen heeft behoefte aan uitzonderingen. En terwijl de natuurherstelwet de complexe vergunningsproblematiek in Vlaanderen dreigt te bemoeilijken, wordt elders in Europa net ingezet op betere, snellere en meer flexibele vergunningverlening."

De wettekst bevat wel toezeggingen om uitzonderingen in te bouwen voor dichtbevolkte regio's, maar volgens Voka zijn die te vaag. Daarmee sluit de werkgeversorganisatie zich aan bij de kritiek van de Vlaamse regering, die weigerde steun te verlenen aan de wet, waardoor België zich moest onthouden bij de stemming. Brussel en Wallonië waren wel voorstander.

Nog meer onzekerheid

Groene Kring, de grootste overkoepelende jongerenorganisatie in de Vlaamse land- en tuinbouwsector, reageert teleurgesteld op de goedkeuring van de Europese natuurherstelwet. "Door deze keuze komt er nog meer onzekerheid bovenop de moeilijke situatie waarin jonge boeren zich vandaag al bevinden", klinkt het bij voorzitter Justine Arkens.

Arkens stelt dat de toekomst van jonge land- en tuinbouwers nu nog meer onder druk komt te staan. "Door deze keuze komt er nog meer onzekerheid bovenop de moeilijke situatie waarin jonge boeren zich vandaag al bevinden. Dit is opnieuw een slag in hun gezicht."

Stikstofcrisis 2.0

Volgens Arkens viel hun stem uit de boerenprotesten van de afgelopen maanden tegen het Europese beleid in dovemansoren. "Dit wordt een stikstofcrisis 2.0", besluit de voorzitter van Groene Kring.

Niet iedereen reageert afwijzend op de natuurherstelwet. Europees parlementslid Bruno Tobback van Vooruit zegt in een eerste reactie dat de EU-landen die de natuurherstelwet hebben goedgekeurd, de juiste en verstandige keuze hebben gemaakt. "Nu is het aan de lidstaten om de natuurherstelwet in praktijk om te zetten", zegt hij. Tobback roept Vlaanderen op tot spoed. Vooruit wordt de voorbije dagen vaak genoemd als mogelijke coalitiepartner op zowel Vlaams als federaal niveau.

Volgens Tobback is de natuurherstelwet een essentieel instrument om de biodiversiteitscrisis in Europa aan te pakken en ons te wapenen tegen de gevolgen van klimaatverandering. "De eerste prioriteit is nu het opstellen van een natuurherstelplan (voor de periode tot 2032). In ons land is dat een werk voor de regio's. We rekenen erop dat de Vlaamse regering nu op een constructieve manier met deze wetgeving aan de slag gaat."

Flexibiliteit gegarandeerd

Tobback zegt dat het bestaande akkoord voor Vlaanderen de nodige flexibiliteit biedt om rekening te houden met uiteenlopende sociale, economische en culturele behoeften, regionale en lokale kenmerken en bevolkingsdichtheid. Hij roept Vlaanderen op tot spoed. "Hoe sneller Vlaanderen werk maakt van een duidelijk en uitgebreid natuurherstelplan, hoe sneller er voor alle spelers duidelijkheid komt en een goede uitvoering van de natuurherstelwet kan worden verzekerd."

Ook voormalig Europees commissaris Frans Timmermans, die het Europese politieke strijdtoneel achter zich liet om in Nederland oppositiepartij Groen Links-PvdA te leiden en die algemeen beschouwd wordt als de geestelijke vader van de natuurherstelwet, is uiteraard blij met de goedkeuring van de natuurherstelwet.

Belga/FVDL