Aardappelmarkt corrigeert zich... naar beneden
De markt van vroege aardappelen is op een heel hoog prijsniveau gestart, om snel terug te dalen. Dit roept in de sector wat verwondering op, maar valt te verklaren.
Belgapom noteerde begin juli voor bewaaraardappelen van het ras Fontane nog 600 euro/ton (ex. BTW). Twee weken later brachten ze voor het eerst dit seizoen een prijs uit voor vroege aardappelen, namelijk 300 euro/ton (ex. BTW). Sindsdien is wekelijks deze prijs gezakt. Een beweging die logisch is gezien de vordering van het seizoen en een jaarlijks weerkerend fenomeen is.
Echter daalde de notering snel en stevig. Zo werd er op vrijdag 23 augustus nog maar 125 euro/ton (ex. BTW) genoteerd door Belgapom voor vroege aardappelen bij een stabiele marktstemming. “Sommige aankopers spreken zelfs van een flauwe markt”, aldus Christophe Vermeulen CEO Belgapom.
Gebeurtenissen verklaren
Hij legt uit dat er in de tweede helft van de maand juli op grote schaal is gestart met het rooien van vroege aardappelen. “De oude oogst bewaaraardappelen was immers opgebruikt en verwerkers zaten door hun voorraden. Op dat moment waren ze vragende partij naar nieuwe aardappelen en betaalden er stevig voor. Hierdoor werden de benodigde aardappelen gevonden. Het rooien toonde ook aan dat het zowel met kwaliteit als kwantiteit goed zat, niet tegenstaande eerdere doemberichten. Het aanbod werd vervolgens groter dan de vraag, waardoor de prijs zich corrigeerde”, verklaart Vermeulen de gebeurtenissen verder.
“Het feit dat er bij aanvang van het ‘vroege aardappelseizoen’ financieel hoog is ingezet, verklaart waarom het prijsverschil nu zo opvallend is”, aldus Vermeulen. Hij bemerkt in dit kader ook dat de vroege aardappelen geen bewaarrassen zijn die verwerkt moeten worden. “Waardoor het aan de aanbodzijde oploopt en de vraagzijde niet evenredig volgt.”
Tevens maakt hij de bedenking dat een groot deel van de markt is afgedekt met contracten. “Wie onder contract werkt profiteert dus niet van de hoge prijzen op de vrije markt. Eigenlijk is er maar een bescheiden aantal telers, met nog een beperkter areaal die heeft genoten van de hoge prijszetting.
Indekken tegen grote fluctuaties
Hij wijst er ons op dat de verwerkende fabrieken zich in de toekomst nog meer gaan indekken tegen fluctuerende prijzen en aardappelrendementen. Gebeurtenissen zoals afgelopen najaar met aardappelarealen die niet te rooien vielen, kunnen ze missen als kiespijn. Hierom herbekijken ze momenteel volop hun businessmodellen.
Vooruitkijkend naar het komende seizoen voor de oogst van bewaaraardappelen, verklaart ook Vermeulen dat hij geen glazen bol heeft. Momenteel is het wel een goede Belgische zomer voor de aardappelproductie. Maar pas bij rooi zal duidelijk zijn hoeveel en welke kwaliteit aan de aardappelstruiken hangt.
Het valt niet te ontkennen dat het zwaartepunt van de Belgische aardappelteelt zich in West- en Oost-Vlaanderen bevindt. Net die gebieden hebben zwaar te leiden gehad onder het late voorjaar van 2024 met vele uitplantingen die pas gebeurd zijn in de maand juni. Op dat vlak staan aardappeltelers in de provincies Limburg en Vlaams-Brabant er beter voor.
Christophe Vermeulen benadrukt dat het nog afwachten wordt wat het rooiseizoen gaat geven. “Gaan we vlot oogsten in oktober of in december nog in de modder aan het ploeteren zijn?”
Snel overaanbod en kelderende prijs
Het gesprek dat we hadden met Christophe Vermeulen wordt ons ietwat bevestigd door Guy Depraetere, aardappelspecialist bij het Algemeen Boerensyndicaat (ABS). Hem valt in eerste instantie het grote verschil op tussen de contractprijs en de prijs op de vrije markt. De vroege aardappelen zijn nu allemaal gerooid en daar werden goede rendementen bij genoteerd rond de 40 à 45 ton/ha. Ondertussen zijn ze ook gestart met het rooien van halfvroege aardappelen en ook hier zijn vermeldenswaardige opbrengsten genoteerd in de richting van 45 à 55 ton/ha. “Wie nu op de vrije markt, af land kan verkopen, zit duidelijk in de winnende hoek met beperkte arbeidsinzet.”
Door de rendementen en eerder hoge prijzen ziet Depraetere snel een overaanbod op de markt ontstaan. Landbouwers zijn bij deze prijzen enthousiast om te verkopen en hij verwacht weldra het verder kelderen van de prijs richting 50 à 60 euro/ton. “Enthousiasme maakt dan plaats voor paniek...”
Risico’s delen
De aardappelspecialist van het ABS is voorstander om meer met hectare-contracten te werken dan met de kilocontracten waarmee nu gewerkt wordt. Nu ligt al het risico bij de boer. Is er slecht pootgoed, nefaste weersomstandigheden, een slechte oogst... de boer draait voor alles op en de afnemende fabrieken lopen geen risico. Al tientalle malen heeft hij dit voorstel proberen introduceren maar de aardappelboer blijkt graag het spel van vraag- en aanbod te spelen is zijn conclusie.
Net als Vermeulen maakt Depraetere de bemerking dat het telen van vroege aardappelen nagenoeg volledig, of toch voor 80 à 90 % op contract gebeurt. Dat geldt ook voor het telen van half-vroege aardappelen. Afnemers zijn wel al zo creatief geweest om hier een mix te maken van hectare- en kilocontracten.
Vooruitkijkend op de oogst van bewaaraardappelen ziet Depraetere dat de tijdig geplante percelen er heel beloftevol bijstaan. “Als je daar nu een struik van uit de grond haalt, zie je dat er heel wat knollen aan zitten die nog potentieel hebben om te dikken.” Echter wijst hij er op dat heel wat percelen opkomstproblemen hebben. Zelf schat hij het in op zo’n 30 % van de velden. “Hoofdzakelijk te wijten aan uitgeput pootgoed dat in juni de grond in ging.”
