Helft van Vlaamse natuur stikstofgevoeliger dan gedacht
Ruim de helft van de Vlaamse natuur is nog gevoeliger voor stikstof dan gedacht. Dat blijkt uit een nieuw advies van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) dat het onlinemagazine Apache kon inkijken. Daardoor zouden sommige maatregelen van het stikstofakkoord onvoldoende kunnen zijn om die natuur te beschermen. Maar voorlopig moet de Vlaamse regering nog niet terug naar de tekentafel.
Uit het INBO-advies, dat er kwam op vraag van toenmalig minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) blijkt dat minstens 36.000 ha Vlaamse natuur nog gevoeliger is voor stikstof dan werd aangenomen. Het advies, dat in augustus werd bezorgd aan haar kabinet, is niet openbaar gemaakt, maar Apache kon het inkijken. Volgens VRTnws werden de conclusies uit het rapport die Apache beschrijft door INBO bevestigd aan hun redactie. De woordvoerder van minister van Landbouw en Omgeving Jo Brouns (c&v) stelt dat het advies tijdens de onderhandelingen “in zijn geheel niet aan bod is gekomen”. Het kabinet van ex-minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) bevestigt dit.
INBO verlaagt groot deel KDW’s
Vooral natte bostypes (goed voor zo’n 30.000 ha natuurgebied) en droge heide, landduinen en struwelen (6.800 ha) blijken extra kwetsbaar. Voor die natuurtypes verlaagt het INBO de zogenaamde kritische depositiewaarde (KDW) het sterkst. De KDW is de hoeveelheid stikstof waar zo’n natuurgebied maximaal aan blootgesteld mag worden. Momenteel hanteert de Vlaamse overheid een wetenschappelijk kader waarin de KDW’s voor 75 habitattypes is vastgelegd. In het nieuwe advies verlaagt het INBO de KDW voor 42 van de 75 habitattypes. De lat voor omliggende bedrijven en boeren van die 42 habitattypes komt daardoor hoger te liggen. Zij hebben in principe minder uitstootmarge.
Stikstofakkoord terug naar tekentafel?
Dat betekent dat sommige maatregelen van het huidige stikstofkader (PAS of Programmatische Aanpak Stikstof) mogelijk niet voldoen om Vlaamse natuur te vrijwaren die vaak Europees beschermd is. Het advies met de vernieuwde KDW's is niet bindend. “De regering is dus niet verplicht er meteen een gevolg aan te geven”, aldus professor Omgevingsrecht Aube Wirtgen (VUB). Het stikstofakkoord staat dus nog niet op de helling.
Maar dat zou kunnen veranderen als de regering terug naar de tekentafel zou worden gestuurd om een nieuw stikstofkader uit te tekenen. Die kans bestaat, omdat er diverse procedures tegen de huidige PAS lopen. Zo stapte Boerenbond naar het Grondwettelijk Hof omdat hij vond dat de landbouw benadeeld werd. Ook de natuurverenigingen deden dat, maar dan omdat het stikstofkader slecht onderbouwd zou zijn. Als het Grondwettelijk Hof zou oordelen dat de PAS aangepast moet worden, zal de regering wél rekening moeten houden met de scherpgestelde stikstofwaarden in het nieuwe advies van het INBO.
Mogelijke nieuwe PAS vanaf 2031
Overigens is de huidige PAS wellicht een aflopend verhaal. Het Vlaams regeerakkoord zet de deur open voor een nieuwe versie vanaf 2031. Die zou niet meer uitgaan van de natuurgebieden en de stikstofneerslag die die te verwerken krijgen, en dus van de KDW’s die bepalen waar de stikstofgrens ligt. In de plaats daarvan zou een nieuwe benadering komen op basis van de stikstofhoeveelheden die diverse (landbouw)bedrijven effectief uitstoten. Die koerswijziging komt er in de eerste plaats op vraag van de landbouw. Maar de huidige PAS geldt dus nog zeker 6 jaar. Binnen de nieuwe Vlaamse regering kijkt niemand er voorlopig naar uit om aan het huidige akkoord te morrelen.
