MAP 7 goedgekeurd in Vlaams Parlement
Het Vlaams Parlement heeft op 18 december het nieuwe, zevende mestactieplan (MAP) goedgekeurd. Volgens de oppositiepartijen is MAP 7 een juridisch wankel document dat de waterkwaliteit niet zal bevorderen.
Het voorstel voor het zevende mestactieplan (MAP 7) is grotendeels gebaseerd op het princiepsakkoord dat de landbouw- en natuurorganisaties al in 2023 bereikten, maar dat nooit werd omgezet.
Europa dringt bij Vlaanderen al langer aan om maatregelen te nemen tegen de slechte waterkwaliteit en met name de nitraatverontreiniging door de landbouw. Afgelopen zomer nog daagde de Europese Commissie België voor het Europees Hof van Justitie omdat Vlaanderen onvoldoende maatregelen heeft genomen tegen de nitraatverontreiniging.
Vlaanderen probeert met opeenvolgende mestactieplannen maatregelen te nemen om de verontreiniging terug te dringen. Die plannen bevatten verplichtingen voor land- en tuinbouwers inzake de productie en verwerking van mest. Maar het huidige plan, MAP 6, liep eind 2022 af en over MAP7 werd pas een princiepsakkoord bereikt in maart 2023. Dat overleg liep nadien vast.
De tekst die nu werd uitgewerkt bevat onder meer bufferzones langs waterlopen, lagere bemestingsnormen, minder gebruik van dierlijke mest door een daling van de varkensstapel en het verhogen van het aandeel niet-nitraatgevoelige teelten.
Geen algemene nulbemesting in VEN-gebied
Wat de veelbesproken nulbemesting in Vlaams Ecologisch Netwerk-gebied (VEN) betreft, is er een compromisvoorstel. Er komt geen algemene nulbemesting in VEN-gebied, maar landbouwers die vrijwillig niet bemesten in die gebieden, zouden een vergoeding krijgen.
Bedoeling is dat minister van Landbouw en Omgeving Jo Brouns (CD&V) daarover voor 15 februari 2025 een besluit voorlegt aan de Vlaamse regering, zodat de regeling al in de loop van volgend jaar toegepast kan worden.
Kalenderlandbouw vermijden
De tekst voorziet ook een bijsturing voor het probleem van de kalenderlandbouw. Die is al langer een doorn in het oog van de boeren. De kalender verplicht hen om op bepaalde tijdstippen te bemesten en te oogsten en is volgens de landbouworganisaties onvoldoende flexibel. In de tekst wordt een afwijkingsmogelijkheid voorzien waardoor er wegens weersomstandigheden bepaalde afwijkingen mogelijk worden om zo kalenderlandbouw te vermijden. Het afstappen van de strikte kalenderlandbouw was ook een van de maatregelen uit het landbouwakkoord dat dit voorjaar is afgesloten tussen de vorige Vlaamse regering en de landbouworganisaties.
Minder snel sanctioneren
Ook het feit dat boeren minder snel gesanctioneerd zullen worden bij bepaalde overtredingen - eveneens een afspraak uit dat landbouwakkoord - is mee opgenomen in de tekst.
De oppositiepartijen hadden op 18 december heel wat aan te merken op de manier waarop het decreet tot stand kwam. Zo werd het uitzonderlijk niet besproken in commissie, maar omwille van de urgentie meteen aan de plenaire vergadering voorgelegd. Er werd ook geen advies van de Raad van State ingewonnen.
PVDA en Groen vroegen om dat advies alsnog te vragen, maar dat verzoek werd op 18 december weggestemd. "De logica zou zijn dat dit eerst juridisch wordt onderzocht, zodat je vermijdt dat de landbouwers zich hier naar organiseren en later moeten vaststellen dat het niet overeind blijft", zei Mieke Schauvliege van Groen.
Al bijsturingen in de zomer van 2025?
Lydia Peeters van Open VLD hekelde het feit dat veel leden van de meerderheid nu al alluderen op bijsturingen van het decreet. "Terwijl een gedegen evaluatie er pas kan komen als we 2 winters verder zijn en weten wat de impact op de waterkwaliteit is", zei ze. "Ik hoor veel collega's echter nu al alluderen op een aanpassing in de zomer van 2025."
Volgens Mieke Schauvliege zal ook na die evaluatie echter blijken dat de waterkwaliteit er niet substantieel op vooruit is gegaan. "Dit is opnieuw een decreet op maat van de landbouw en niet om te zorgen voor een goede waterkwaliteit."
Moeilijk, maar niet onmogelijk
De landbouworganisaties reageren tevreden op het nieuwe mestactieplan dat nu op tafel ligt. Het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) is tevreden dat het akkoord er nu eindelijk komt. "Het is een ambitieus plan, wij hebben er altijd achter gestaan", zegt Mark Wulfrancke van het ABS. "We zullen goed opvolgen of dit voldoende is voor een goede waterkwaliteit. Het zijn moeilijke maatregelen om uit te voeren voor onze boeren, maar niet onmogelijk", aldus Wulfrancke. "Het is het resultaat van onze samenwerking, en het is goed dat er nu eindelijk werk van wordt gemaakt. Het had er ook al sneller mogen komen", klinkt het nog.
De Boerenbond is eveneens tevreden, maar stelt enkele eisen. "We stellen vast dat het decreet gebaseerd is op de fundamenten van het akkoord dat we samen met de milieuorganisaties in het voorjaar van 2023 hebben bereikt", klinkt het bij Lode Ceyssens van de Boerenbond. "Het houdt rekening met de verplichting van Europa om een plan in te dienen en de waterkwaliteit te verbeteren, maar het let ook op de haalbaarheid op het terrein met een focus op de gebieden waar de waterkwaliteit nog niet in orde is. Er moet nu ook echt werk gemaakt worden van de evaluatie van het MAP-meetnet, zoals overeengekomen in het akkoord. Bovendien moet nu snel een lijst van duurzame technieken uitgerold worden", klinkt het nog.
De Groene Kring reageert afwachtend, maar positief. "Het voorstel vraagt duidelijke inspanningen om de waterkwaliteit te verbeteren, waarbij een passende vergoeding voor deze inspanningen van belang is", klinkt het. "Hoewel er nog geen volledige duidelijkheid is over de technieken, is er vertrouwen dat hier snel werk van wordt gemaakt, zodat alles tijdig gereed is voor de start van het mestseizoen."
Milieuorganisatie Natuurpunt herhaalt de eerdere bedenkingen die ze had bij het mestactieplan. "De Vlaamse regering had beter haar tijd genomen om een uitgebreid plan uit te werken, waarin de doelstellingen wel gehaald worden. Nu wordt snel een plan doorgevoerd waarin onvoldoende aandacht is voor drinkwaterbescherming en erosie. Op termijn zal dit toch opnieuw bekeken moeten worden", klinkt het bij Stijn Leestmans van Natuurpunt.
"Er is nog onvoldoende aandacht in het plan voor nitraten en fosfaten in het drinkwater. De maatregelen volstaan niet om de Europese Commissie en het Europese Hof van Justitie te overtuigen dat de waterkwaliteit voldoende beschermd wordt", zegt Leestmans. "Het is eenvoudig om vooraf te zeggen dat het niet zal werken", reageert Wulfrancke op de teleurgestelde reactie van milieuorganisaties.
