Edonis wint Gouden Piétrain Award 2024
De Gouden Piétrain, het symbool van economische efficiëntie en uitmuntendheid in de varkensfokkerij, zet dit jaar opnieuw een uitzonderlijke beer in de schijnwerpers. Tijdens Agriflanders 2025 wordt de prestigieuze prijs toegekend aan de beer Edonis, gefokt door Luk Vermeiren uit Rijkevorsel en in eigendom van KI Vansteenlandt in Krombeke.
Het was Darwin, de grondlegger van de evolutietheorie, die zei dat het ‘niet de sterkste, noch de slimste van een ras zijn die overleven, maar degene die zich het best weten aan te passen aan verandering’. Laat het nu net ‘verandering’ zijn waar de Vlaamse varkenshouderij steeds meer mee geconfronteerd wordt. Elke speler in onze sector heeft af te rekenen met toegenomen onzekerheid, volatiliteit en onverwachte schokken. Dat is ook zo aan het begin van de waardeketen bij de Piétrain-fokker en het KI-centrum.
Samenwerking als strategie voor robuustheid en veerkracht
Toen KI Vansteenlandt in mei 2023 de beer Dezlin met een topindex introduceerde, wisten zij en Piétrain-fokker Luk Vermeiren meteen dat ze goud in handen hadden. Dezlin maakte deel uit van een eerste ronde Virgo-zonen, die perfect aansloten bij het onderscheidende groeibeertype dat zij voor ogen hadden. In de daaropvolgende maanden werden de quarantainestallen gevuld met een tweede en derde ronde zonen van deze stamvader. Luk Vermeiren had de combinaties met zijn zeugen in deze rondes klaarblijkelijk nog beter afgestemd op basis van de ervaringen uit de eerste ronde. Dit resulteerde in een generatie Virgo-zonen die telkens het tweemaandelijks rekenseizoen van de fokwaardeschatting in 2024 domineerde.
Uiteindelijk werd Edonis – de seizoenswinnaar van berekening 2024.1 – ook de beer met de hoogste fokwaarde van alle beren afgetest in 2024. Daarmee blijft de Gouden Piétrain Award ook dit jaar in de stal van KI Vansteenlandt. Net als bij Dezlin, die Gouden Piétrain werd in 2023, is Luk Vermeiren de fokker achter deze uitzonderlijke beer. De 48 Virgo-zonen die uiteindelijk in productie gingen bij beide KI-centra vormen dan ook een gouden generatie. Deze zal ongetwijfeld nog meerdere jaren een belangrijke invloed hebben in de raszuivere fokkerij en deze optillen naar een hoger niveau.
Deze onderscheiding bevestigt wederom de leidende positie van deze samenwerking in de moderne Piétrain-fokkerij. Hier wordt nog maar eens bevestigd: hard werken is optellen, samenwerken is vermenigvuldigen. Het ecosysteem tussen Piétrain-fokker, KI-centrum en selectiemesterij is het ideale forum om dergelijke winnende strategieën in de spotlights te zetten.
Om in steeds turbulentere omstandigheden goed in te kunnen spelen op veranderingen en opportuniteiten in je bedrijfsomgeving, is het zaak om deze zo snel mogelijk op te pikken en ermee aan de slag te gaan. Het stelt je zelfs in staat om een onverwachte schok of tegenslag op te vangen en om te draaien in een opportuniteit. Dat is dan ook wat men veerkracht of robuustheid noemt. Bovenstaand verhaal is daar een schoolvoorbeeld van.
Diversiteit als hefboom en grondstof
Net zoals een bloeiend en productief ecosysteem een grote diversiteit aan gespecialiseerde nichespelers herbergt, is er voor genetische vooruitgang een diversiteit aan bloedlijnen noodzakelijk. Daarbij moeten barrières die de verspreiding ervan verhinderen, worden weggenomen. Dit is precies wat we zien in de Piétrain-beren- en zeugenstapel bij fokker Luk Vermeiren, waar de bloedspreiding een belangrijk aandachtspunt is. Bovendien wordt de relatie met de collega-fokkers bij de Vlaamse Piétrainfokkerij (VPF) heel goed verzorgd. Elke VPF-fokker krijgt toegang tot het sperma van zijn KI-beren, inclusief de topberen. Hier wordt het ‘reciprociteitsprincipe’ gehanteerd, waarmee Luk toegang verzekert tot de bloedlijnen van de rest van de VPF-stapel. In een zeugenstapel van 35 zeugen kun je immers onvoldoende diversiteit herbergen om jaar na jaar genetische vooruitgang te boeken.
Daarom ook dat VPF recent tijd en moeite investeerde om het fokkersbestand te revitaliseren, om hiermee de Piétrain-zeugenpopulatie op peil te houden. Zo zijn er in 2024 een drietal fokkers (her)- begonnen met de raszuivere Piétrain-fokkerij binnen VPF, en werden de banden aangehaald met het zusterstamboek in Wallonië. Potentiële nieuwe fokkers worden dan ook warm uitgenodigd op het netwerkmoment op de uitreiking van de award op Agriflanders (zie kader).
Om een ecosysteem te laten floreren is het essentieel dat er gewaakt wordt over predatie, zodanig dat er geen ontwrichting en onbalans komt door
Edonis als prototype van de ‘Zero Waste’-beer
Naast de financiële uitdagingen door de steeds grotere schommelingen in de markt, heeft elke varkenshouder ook te maken met strengere eisen vanuit de maatschappij. Denk hierbij aan hogere normen voor dierenwelzijn en milieu. Daardoor worden varkensbedrijven steeds groter, terwijl er minder arbeid beschikbaar is per varken. Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, heeft VPF geïnvesteerd in nieuwe fokwaarden die bijdragen aan zelfredzame en veerkrachtige dieren. Deze innovaties sluiten aan bij het Zero Waste-concept, waarmee VPF uitpakt op Agriflanders. Het doel is om in elke stap van de productieketen, van zaadje tot karbonaadje, verspilling te minimaliseren.
Zonder zich bewust te zijn van dit concept heeft Vermeiren deze zelfredzaamheid en veerkracht meegenomen in de creatie van zijn Belgisch groeibeertype dat hij samen met partner KI Vansteenlandt voor ogen had. Al snel werd duidelijk dat een doorgedreven selectie op groei met een lage voederconversie en een voor België aanvaardbare conformatie uitdagingen kan opleveren, zoals beenwerkproblemen of afwijkingen. Luk heeft dankbaar gebruikgemaakt van de nieuwe fokwaarden en van de genetische diversiteit binnen de VPF-populatie om deze zwakke punten aan te pakken. Hierdoor blinkt Edonis niet alleen uit in groei, voederconversie en slachtkwaliteit, maar scoort hij ook hoog op robuustheidskenmerken in zowel de kraam- als vleesvarkensstal (zie hiervoor respectievelijk tabel 1 en 2).
De cijfers bij de nakomelingen worden bovendien ook weerspiegeld in het exterieur van de beer. Zo zullen ervaren Piétrain-fokkers opmerken dat de robuustheid van Edonis zichtbaar is aan bijvoorbeeld de dikte van zijn staart en de diepte van zijn ribben (zie foto).
Uniformiteit en sociaal gedrag
Bij het schrijven van dit artikel zijn er al 18 raszuivere dekkingen van Edonis geregistreerd. Het wordt interessant om te zien hoe zijn nakomelingen scoren op uniformiteit en sociaal gedrag, 2 nieuwe fokwaarden die VPF ontwikkelt binnen het Zero Waste-concept. Wat al wel duidelijk is, is dat de 26 nakomelingen van Edonis in de selectiemesterij uitstekende resultaten lieten zien op uniformiteit. Als we kijken naar de variantiecoëfficiënt (een maat voor uniformiteit) scoorden ze bij de batterijgroei bij de 97,9% beste en in de mesterijgroei bij de 82,6% beste. Ook hier belooft deze bloedlijn bij te dragen aan de verbetering van het ras!
