Rechter oordeelt dat Nederland stikstofdoel 2030 moet halen
De Nederlandse staat moet voor 31 december 2030 zorgen dat op de helft van de stikstofgevoelige natuur niet meer stikstof neerkomt dan de natuur aankan, zoals in de wet is vastgelegd. Die uitspraak deed een rechter woensdagochtend 22 januari in de rechtbank in Den Haag, waar de zaak behandeld werd die Greenpeace had aangespannen tegen de Nederlandse staat.
De rechter zegt dat de natuur – volgens Europees recht – in elk geval niet mag verslechteren, maar dat dit wel is gebeurd. De rechter wil ook dat de staat prioriteit geeft aan de meest kwetsbare Natura 2000-gebieden. De 22% reductie die daar voor eind 2030 nog moet worden behaald, is volgens de rechter met de juiste maatregelen mogelijk. De rechter verbindt aan het bevel een dwangsom van 10 miljoen euro. Greenpeace krijgt in de zaak op veel punten gelijk.
Achteruitgang natuurgebieden
Voor de rechtbank is het helder dat de overheid al jaren te weinig doet om de achteruitgang van natuurgebieden te stoppen. Op veel beschermde Natura 2000-gebieden komt meer stikstof terecht dan de natuur aankan en dat is in strijd met de Nederlandse en Europese wetgeving. De rechtbankvoorzitter noemde de wettelijk vastgelegde doelen “de absolute ondergrens”. Van het doel voor dit jaar staat al vast dat het niet meer haalbaar is. Voor het doel van 2030 is dat volgens de rechtbank ook waarschijnlijk.
In het vonnis wijzen de rechters erop dat de vorige Nederlandse regering allerlei plannen had gemaakt om de verslechtering van de natuur te stoppen. Maar het huidige kabinet trok een streep door veel van de plannen, waaronder het Nationaal Programma Landelijk Gebied en het transitiefonds van ruim 24 miljard euro. De rechtbank ziet daarin een duidelijke “stap terug”, zeker omdat het beschikbare budget daalt naar zo’n 5 miljard euro, dat vooral voor innovaties is bedoeld.
Voorrang voor meest kwetsbare gebieden
De rechtbank stelt vast dat “stevige, onvermijdelijke reducties” nodig zijn en draagt de Nederlandse overheid op direct te beginnen met de uitvoering van het vonnis. De staat kan wel in beroep gaan, maar zal dus in de tussentijd al maatregelen moeten nemen om de doelen dichterbij te brengen. Daarbij moeten de meest kwetsbare gebieden die te hoge concentraties ammoniak en stikstofoxiden te verduren hebben steeds de hoogste prioriteit krijgen.
Volgens de rechtbank gebeurt een dwangsom opleggen aan de Staat niet vaak. Maar toch vindt de rechter het in dit geval nodig, omdat de Staat stikstofbeleid heeft geschrapt en er geen duidelijk plan ligt om de doelen alsnog te halen.
Feest voor de natuur
Greenpeace wou met deze zaak afdwingen dat er concreet beleid zou komen om de stikstofuitstoot in de landbouw en industrie drastisch te verminderen. In een eerste reactie zegt directeur Andy Palmen van de milieuorganisatie dat “deze uitspraak een feest is voor de natuur” en dat er eindelijk duidelijkheid komt. “Met het vooruitschuiven van maatregelen heeft de Staat de samenleving, maar ook boeren en bedrijven, in onzekerheid gelaten.”
Minister Wiersma overweegt hoger beroep
Nederlands minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur Femke Wiersma zegt dat de uitspraak niet degene is waarop ze had gehoopt. “Het kabinet voert al veel maatregelen uit en ontwikkelt aanvullend beleid rond het stikstofprobleem. Tegelijkertijd staan we ook voor een aanpak waarbij we de brede maatschappelijke impact van de maatregelen die we nemen niet uit het oog verliezen. We kunnen niet het onmogelijke vragen van mensen en bedrijven. Het kabinet heeft besloten een ministeriële commissie op te richten. In die samenstelling gaan we de uitspraak snel en grondig bestuderen om te bepalen wat de uitspraak van ons vraagt. Daarbij neem ik uiteraard ook de optie voor een hoger beroep mee”, aldus de minister.
