Edito: Aardappeltelers in de puree
Het rommelt stevig in de aardappelwereld, met als droevigste feit het eenzijdig verminderen van de hoeveelheid gecontracteerde aardappelen door de verwerkers. Het lijkt er spreekwoordelijk op dat de aardappelteler al in de puree zit, nog voor het seizoen begonnen is. Ongezien!
Er zijn meerdere redenen waarom aardappelverwerkers minder aardappelen willen afnemen dan eerder besproken. Men wijst onder meer naar geopolitieke spanningen en dan voornamelijk naar de wispelturige Amerikaanse president Trump, die om de haverklap dreigt met invoertarieven.
Daarnaast horen we dat de frietkwaliteit van oogst 2024 niet is wat bepaalde eindklanten gewoon zijn. Zij reageerden hierop door contracten met frietproducenten op te zeggen. Voor de oorzaak van de mindere frietkwaliteit wijzen ze naar de slechte pootgoedkwaliteit van het uitgangsmateriaal gerooid in 2023. Verwerkers hebben dit blijkbaar ondervangen door aardappelrassen en/of -partijen te mengen. Dat is duidelijk geen duurzame oplossing, maar een die nu in hun gezicht ontploft. Zij schuiven nu spreekwoordelijk de hete aardappel door naar de landbouwer. Netjes is het niet. Zo zie je maar weer eens wie sterk staat in de keten en wie zwak...
Het is niet eenduidig te zeggen met welke hoeveelheid de gecontracteerde volumes aardappelen dalen. Er circuleren cijfers van 10 tot 20%. Daar sta je dan als aardappelteler die pootgoed kocht, het teeltplan opstelde, seizoenspacht besprak, meststoffen bestelde... Duidelijk is dat telers hun areaal niet minderen met 10 à 20%. Dat zou ook nog moeilijk te realiseren zijn op dit moment. Tevens kijken ze uit naar evoluties op de vrije markt...
Aardappelverwerkers beweren dat hun aanpak past ‘in zichzelf en de boer beschermen’. Ze hebben daar een punt, want we weten allemaal dat overproductie leidt tot penibele marktprijzen. Kijk naar wat nu gebeurt op de zuivel- en eiermarkt, een beperking aan de aanbodzijde zorgt voor een verhoging van de prijs aan de producent. Willen de aardappeltelers hier hoop uit putten? Los daarvan smaakt het handelen van de aardappelverwerkers ons niet, zeker niet als deze het hebben over duurzame relaties doorheen de keten. Deze woorden klonken nog nooit zo hol.
Deze problematiek kwam snel op de politieke agenda, namelijk in de commissie Landbouw van 12 maart. Vanuit deze hoek verwachten we echter niet echt oplossingen. Wat gaan de politici doen, buiten met het vingertje zwaaien? Discussiëren over de vele ‘nog niet getekende contracten’... De afnemer is klaarblijkelijk zo sluw geweest om de effectieve ondertekening te laten aanmodderen, tot het moment dat het hem goed uitkwam. Ook sectororganisaties lijken niet echt machtig te zijn in deze zaak. Als een verwerker en/of handelaar geen lid is van je organisatie, kan je er weinig vermanende invloed op hebben. Laten we vooral hopen dat de landbouwers snel aan de nieuwe patatten zijn én dat de aardappel minder heet wordt gegeten dan hij is opgediend.
