Bemesten in najaarsgroenteteelten

Bemesten in najaarsgroenteteelten zoals prei, bloemkool en knolselder gebeurt meestal tussen 8 en 12 weken na het planten. Tijdens de studiedag lag de focus in eerste instantie op het project KNS 2.0 (Klimaatadaptatie in Najaarsgroenten voor Stikstofbemesting), dat gefinancierd werd door de Vlaamse overheid via het Agentschap Landbouw en Zeevisserij. Viaverda, Inagro en het Proefstation voor de Groenteteelt (PSKW) voerden in 2023 en 2024 proeven uit op 6 representatieve praktijkpercelen met prei, bloemkool en knolselder. Hier werd een optimale stikstofbemesting volgens het Duitse KNS-model vergeleken met een onbemest object, om zo een beter inzicht te krijgen in de natuurlijke stikstofmineralisatie.

Op 6 tot 8 meetmomenten werden zowel bodem- als gewasanalyses uitgevoerd om de beschikbare stikstofvoorraad en de gewasopname in kaart te brengen. Daarnaast werd de natuurlijke stikstof- vrijstelling in een onbeteeld en onbemest object gemonitord. Bij elke bemonstering werd ook het gewicht van het gewas bepaald, waardoor een gedetailleerde groeicurve kon worden opgesteld. Dit onderzoek gaf niet alleen inzicht in het optimale staalnamemoment, maar stelde ook telers in staat om een eventuele bijbemesting nauwkeuriger te timen. Het optimale staalnamemoment is afhankelijk van de teelt, grondsoort en plantdatum. In de praktijk worden percelen vaak gecombineerd, zodat de staalnemer maar 1 keer moet langskomen, terwijl het soms beter zou zijn om de staalnames te verdelen in 2 of 3 keer. Een eventuele bijbemesting resulteert in een betere gewasontwikkeling én in een beperkte impact op het milieu.

Resultaten N-FIT

Ook de resultaten van het project N-FIT (stikstof-Fractioneren, Innoveren en Techniek) werden tijdens deze studiedag voorgesteld. In dit project onderzochten Inagro, Viaverda en het Proefstation voor de Groenteteelt (PSKW) het toepassen van meststoffen volgens het 4J-principe (juiste tijdstip, juiste plaats, juiste meststof en juiste techniek) in prei, bloemkool en knolselder. Daarbij lag de focus op het inzetten van een juiste techniek en plaatsing van de meststof bij gefractioneerde bemesting.

Prei staat jaarrond op het veld, ook tijdens de winter. In deze wintermaanden neemt prei nog stikstof op. Bij deze teelt is het dus belangrijk om een balans te vinden tussen een laag nitraatresidu en toch voldoende stikstof om kwaliteit en opbrengst te garanderen. Een juiste techniek biedt hiertoe mooie kansen.

Vollegrondsbloemkolen worden van half februari tot eind november geteeld. De stikstofopname verloopt de eerste weken vrij traag, maar neemt toe vanaf week 4-6 na het planten tot de oogst. Dit oogstmoment is afhankelijk van de klimatologische omstandigheden. Bij een langere groei is er nog voldoende stikstof noodzakelijk, terwijl de bodemvoorraad laag genoeg moet zijn in de nitraatresiducampagne. Hierdoor is bloemkool een typische groenteteelt waarbij je de nodige aandacht moet hebben om de reststikstof onder controle te houden. Een gefractioneerde bemesting is aanbevolen, met een beperkte startgift en gerichte bijbemesting om tekorten aan het einde van het seizoen te voorkomen.

De teeltperiode van knolselder start in april-mei en kan tot laat in het najaar doorlopen, met nog een belangrijke stikstofopname in het najaar. De stik-stofopname komt pas goed op gang vanaf de knolvorming, waardoor een hoge startbemesting niet nodig is. Fractioneren later in het teeltseizoen is zeker aangeraden.

Minimax

Het project Minimax focust op het maximaal benutten van mineralisatie van stikstof uit organische stof in de bodem. Een onderschatting van de stikstofmineralisatie uit organische stof in de bodem gedurende het teeltseizoen is een van de voornaamste oorzaken voor hoge nitraatresiduen. Een belang-rijke vereiste voor het formuleren van een optimale stikstofbemesting is een goede inschatting van de hoeveelheid stikstof die de bodem zal leveren tijdens en na het groeiseizoen.

Fertigatie als duurzame bemestingsstrategie

Op de studiedag werden ook 3 nieuwe projecten voorgesteld. Het eerste was ‘Fertigatie als duurzame bemestingsstrategie’. Door de klimaatverandering wordt het alsmaar moeilijker om een stabiele opbrengst en kwaliteit te garanderen. Bij droogte vergroot ook de kans op een hoog nitraat-residu in de bodem. Druppelirrigatie is een efficiënt systeem om gewassen gericht van water te voorzien. Het kan optimaal worden gecombineerd met fertigatie, waarbij voedingsstoffen direct beschikbaar zijn voor de planten. Dit maakt het mogelijk om de basisbemesting te verlagen en, volgens het KNS-model, nauwkeurig bij te sturen in de wortelzone volgens de behoefte van de plant.

N-adviezen ontleed

Het project ‘N-adviezen ontleed’ onderstreept het belang van duidelijke bemestingsadviezen in de groenteteelt, om zowel economisch rendabel te werken als stikstofverliezen te beperken. Projectpartners Viaverda, PSKW, Inagro en de Bodemkundige Dienst van België (BDB) pleiten al jarenlang voor een betere informatiedoorstroming tussen landbouwers en adviseurs om adviezen optimaal te benutten. Omdat een gebrek aan accurate gegevens een uitdaging vormt, wordt een brede bevraging onder zo’n 200 groentetelers uitgevoerd om knelpunten in kaart te brengen.

BeterBodemBeheer

Het project ‘BeterBodemBeheer’ benadrukt het belang van goed bodembeheer en de impact ervan op stikstofmineralisatie, met als doel telers te helpen om een gezonde bodem te behouden en om nutriëntenverliezen te minimaliseren. Het project biedt zowel kortetermijnoplossingen voor percelen met een lage bodemvruchtbaar-heid als inzichten in de langetermijneffecten, zoals hogere opbrengsten, verbeterde nutriëntenopname en een hogere weerbaarheid bij extreme weersomstandigheden. De focus ligt daarbij op bodemstructuur, de dynamiek van organische stof en de zuurtegraad van de bodem.

Demo’s in de loods

Aansluitend werd in de loods een overzicht gegeven van de diverse bemestingssoorten (vloeibare rijenbemesting, korrelrijenbemesting) en meststofsoorten (KAS, Sulfammo, bladvoeding…) in knolselder, bloemkool en prei. Tot slot werd er nog een machine voor vloeibaar bemesten in de rij gedemonstreerd. Deze machine werd ontwikkeld voor het toepassen van Urean (vloeibare meststof, een mengsel van ammoniumnitraat en ureum) of ammoniumsulfaat (uit luchtwassers) in groenten.

Voordelen van deze machine zijn dat je via precisietechniek een nauwkeurig instelbare (dus ook lage) dosis kan ingeven, dat er geen corrosie optreedt doordat de componenten zijn afgeschermd en dat je ze kan combineren met andere werkzaamheden (planten, schoffelen, aanaarden…).

Viaverda/JVB