Solide omzet, maar rendabiliteit staat onder druk voor de zuivelsector
Zuivelproducten blijven duidelijk hun plaats behouden in onze koelkasten. Afgelopen jaar consumeerde maar liefst 72% van de Belgen dagelijks zuivel. Ook wereldwijd blijft de vraag stijgen. Toch bevindt de sector zich op een kantelpunt. De nettomarge van de zuivelindustrie blijft immers laag, waardoor de sector economisch onder druk staat. Bovendien wegen ook tal van Belgische en internationale onzekerheden op de toekomst.
7,35 miljard euro, dat is de omzet die de zuivelverwerkers in 2024 hebben gerealiseerd (zie figuur 1). Een mooi resultaat, aldus de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie (BCZ), die haar jaarlijkse algemene vergadering hield in Court-Saint-Étienne. Toch daalden de melkleveringen vorig jaar met 0,8%, van 4,38 miljard l naar 4,35 miljard l. Die daling is onder meer te wijten aan ziektes, in het bijzonder blauwtong, en in een context waarin het aantal melkveehouders jaar na jaar afneemt. Hun aantal zakte van 5.884 in 2023 naar 5.640 in december 2024 (3.358 in Vlaanderen, 2.282 in Wallonië).
Lage marges
“Die daling is een realiteit in België, maar ook in de rest van de Benelux. We weten dat de melkaanvoer zal afnemen. Met minder melk zullen we die beter moeten benutten en er meer waarde aan moeten geven. Maar daarvoor zijn wel middelen nodig als we willen investeren”, aldus Sébastien Buytaert, voorzitter van BCZ.
En juist daar wringt het schoentje: de nettomarge van de zuivelindustrie bleef in 2023 bijzonder laag, namelijk 1,23%, terwijl de melkprijs jaar na jaar blijft stijgen, ook vorig jaar. In 2024 bedroeg de gemiddelde jaarprijs 49,62 euro per 100 l. Dat is goed nieuws voor de veehouders natuurlijk. Voor de verwerkers is het echter een aanzienlijke kost, waardoor hun winstgevendheid zwaar op de proef wordt gesteld, zo stelt BCZ.
2024 bracht bovendien een hertekening van het zuivellandschap met zich mee, gekenmerkt door fusies en overnames – denk bijvoorbeeld aan de samenwerking tussen het Belgische Milcobel en het Nederlandse FrieslandCampina.
Boter bereikt recordprijzen
Toch is er ook goed nieuws: zuivel blijft stevig verankerd in onze voedingsgewoonten. In 2024 consumeerde maar liefst 72% van de Belgen minstens één zuivelproduct per dag. Bovendien steeg de gezinsconsumptie met 4%, volgens een studie van het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM). Ook wereldwijd blijft de vraag naar zuivel stijgen, onder andere door bevolkingsgroei en hogere inkomens in opkomende economieën.
“Hoewel de huidige consumptie onder de voedingsaanbevelingen blijft, is de houding ten opzichte van zuivelproducten positief. Meer dan 80% van de respondenten in het onderzoek vindt ze lekker, gezond en van goede kwaliteit”, benadrukt de voorzitter van BCZ. “Die consumentenwaardering is een positief signaal. We mogen trots zijn op het hoge niveau van voedselveiligheid en kwaliteit van onze producten.”
De vraag evolueert ook. Zo werd in 2005 nog 13,9% van de melk verwerkt tot kaas, tegenover 22,9% vorig jaar. Daartegenover staat dat de consumptiemelk in 2005 nog 16,5% vertegenwoordigde, maar in 2014 al gedaald was tot 11,7%.
Wat de prijzen betreft, valt één ding op: vet is opnieuw populair. Een aanhoudende vraag in combinatie met schaarste op de markt leidde in september 2024 tot recordprijzen voor boter van 8.100 euro per ton.
Moeilijk geopolitiek klimaat
Hoewel de melkprijzen ervoor zorgden dat de afgelopen jaren tot de meest winstgevende ooit voor melkveehouders behoren, wat hen in staat stelt om zich voor te bereiden op toekomstige uitdagingen,– zijn er heel wat onzekerheden. Denk aan de toegang tot landbouwgrond, de administratieve lasten, de opvolging op het bedrijf…
Voor de verwerkers betekent minder melk een risico op onderbenutting van hun productiecapaciteit, wat kan leiden tot hogere kosten per eenheid.
Daarbovenop komen geopolitieke moeilijkheden die zorgen baren over de internationale handel. Denk aan het Chinees onderzoek naar Europese zuivelproducten. China blijft in 2024 een van de belangrijkste markten buiten de EU, met ongeveer 85 miljoen euro aan Belgische zuivelexport.
Ook de Amerikaanse invoerrechten van Donald Trump blijven spelen, terwijl de Belgische zuivelexport naar de VS zo’n 36 miljoen euro bedraagt. Dat is goed voor de achtste plaats van exportbestemmingen buiten Europa.
Toch tonen de zuivelverwerkers opnieuw een solide jaarresultaat, wat blijkt uit de gerealiseerde omzet (figuur 1).
Daling van de investeringen met 6%
Volgens BCZ zijn de bedrijven zich bewust van de komende uitdagingen en versterken ze hun weerbaarheid. Duurzaamheid blijft een topprioriteit. “In 2024 werden 1.585 klimaatscans uitgevoerd op melkveebedrijven. Die bieden de landbouwer concrete tools om verder te verduurzamen. Zo zetten de verwerkers duidelijk in op de toekomst”, aldus Lien Callewaert, directeur van BCZ.
Toch reageerde de sector voorzichtiger in de huidige context. Ondanks een totaal investeringsbedrag van 178 miljoen euro, betekent dit toch een daling van 6%.
Wat werkgelegenheid betreft, bewijst de sector opnieuw zijn cruciale rol, met 6.060 jobs. De confederatie greep dit zomermoment dan ook aan om op te roepen tot meer erkenning voor een sector die onmisbaar is, ondanks de vele uitdagingen.
