Blijven zoeken naar alternatief voor glyfosaat
De controverse rond glyfosaat gaat verder. De recente studie naar de gezondheidseffecten van glyfosaat werd in de commissie Omgeving nogmaals onder de loep gehouden. In ons land is het gebruik van glyfosaat door particulieren verboden. Professionele gebruikers mogen het nog steeds aanwenden.
Parlementslid Mieke Schauvliege (Groen) zwaaide in de commissie Leefmilieu van het Vlaams Parlement op 1 juli met het wetenschappelijke tijdschrift Environmental Health dat die studie publiceerde. Deze onderzoekers stelden bij ratten die langdurig blootgesteld werden aan glyfosaat een verhoogd aantal tumoren vast, waaronder kwaadaardige gezwellen in de lever, de eierstokken, de schildklier en het bloed. Volgens Schauvliege traden die effecten al op bij doses lager dan de huidige aanvaardbare dagelijkse inname.
Risicovol gebruik
Schauvliege verwees naar experten die vaststellen dat het risico heel groot is dat glyfosaat, net als bij ratten, kankerverwekkend is bij mensen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) omschrijft glyfosaat als ‘waarschijnlijk kankerverwekkend’. In 2023 werd in België volgens verkoopcijfers van Fytoweb 491 ton glyfosaat gebruikt. Schauvliege ging nog een stapje verder. Ze haalde er het Vlaamse biomonitoringsprogramma bij dat al in 2023 toonde dat glyfosaat bij 42 % van de jongeren gedetecteerd wordt. Bovendien werd duidelijk dat meer glyfosaat in het lichaam wordt teruggevonden bij wie binnen een straal van 2 km van een landbouwzone woont. Een rapport van United Nations Children’s Fund (UNICEF) stelt dat 8,9% van de Belgische kinderen in een gebied woont met een hoog risico op pesticideverontreiniging. Daarmee staat België op de vierde plaats van alle OESO-landen. De Europese Commissie verlengde in 2023 de vergunning voor glyfosaat met 10 jaar.
Geen volledig uitsluitsel
Minister Jo Brouns (cd&v) vindt geen volledig uitsluitsel over de kwaliteit van de studie waarnaar de interpellante verwees. Dat moet volgens de minister bij de bevoegde autoriteiten op Europees en nationaal vlak verder onderzocht worden. In de vijfde cyclus van het Vlaams Humane-Biomonitoringprogramma (VHBP) worden ook opnieuw pesticiden gemeten, waaronder ook glyfosaat. De rekrutering van de deelnemers loopt momenteel. De resultaten worden eind 2027 verwacht. Brouns gaf in het verleden in de commissie al enkele keren aan dat de daadwerkelijke gebruikscijfers van gewasbeschermingsmiddelen zowel binnen als buiten de landbouwsector in België niet beschikbaar zijn. Enkel nationale verkoopcijfers zijn bekend bij de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu.
Minister Brouns die niet alleen Leefmilieu, Natuur en Ruimtelijke Ordening maar ook Landbouw ter harte neemt, zei dat binnen de land- en tuinbouwsector in Vlaanderen glyfosaatproducten worden toegepast in de onkruidbestrijding. Bepalende factoren daarbij zijn onder andere het feit dat het aantal alternatieven in de vorm van andere herbiciden de afgelopen tijd drastisch aan het verminderen is. Bovendien werken steeds meer landbouwers ploegloos. Dat is goed voor de bodemgezondheid en het klimaat, maar daardoor kunnen er ook problemen ontstaan met doorlevende onkruiden, die in dat geval toenemen. Er is ook een sterke toename van innovatieve toepassingsapparatuur die toelaat om plaatsspecifiek herbicide toe te passen zonder dat het cultuurgewas geraakt wordt. Dat is volgens de minister de evolutie van de technologische bestrijding. De precisielandbouw zit volgens hem in de lift.
Duurzaam pesticidengebruik
Schauvliege nam overduidelijk geen vrede met de ministeriële respons op haar tussenkomst. Bijkomend verwees ze naar de maatregelen in het ‘Vlaams Actieplan Duurzaam Pesticidengebruik’. Een van die maatregelen is dat er geen pesticiden mogen worden gebruikt in een strook van minstens 5 m met haag of 10 m zonder haag, tussen akkers die grenzen aan scholen, woonzorgcentra en kinderdagverblijven.
Volgens minister Brouns is men volop aan het werken om uitvoering te kunnen geven aan de maatregel om voldoende afstand te bewaren van die kwetsbare groepen als het gaat over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. De bedoeling is om dat tegen het teeltseizoen van 2026 uitgerold te hebben op het veld.
Brouns stelt vast dat we vandaag leven in de realiteit dat het aantal actieve stoffen heel sterk vermindert. Het wordt dus een steeds grotere uitdaging om gewassen te beschermen. Ook daarom zet de minister sterk in op het zoeken naar werkbare alternatieven bij onze praktijkcentra die er heel gericht mee bezig zijn om de dosissen zo gericht minimaal mogelijk in te zetten.
Geen alternatief voorhanden
Commissielid Bart Dochy (cd&v) herinnerde zich dat er verwarring was rond de wetenschappelijke correctheid van de glyfosaatstudie die door zijn collega Schauvliege werd aangehaald. Hij vreest dat de discussie over glyfosaat zal aanhouden en vindt het belangrijk om zo snel mogelijk een alternatief te vinden al zijn die vandaag weinig voorhanden. Een aantal zuren dat vandaag op de markt gebracht wordt, brengt onvoldoende alternatief voor glyfosaat.
