Agapanthus: jaar na jaar meer bloemen in je tuin

We zetten deze sterke zomerbloeier graag eens in de volle zon en vertellen in dit artikel wat meer over de verzorging en de beste standplaats van de Agapanthus. Maak je klaar om verliefd te worden op de Afrikaanse liefdesbloem!

De naam Agapanthus komt uit het Grieks, waar agape ‘liefde’ betekent en anthos ‘bloem’. Vrij vertaald betekent het dus ‘liefdesbloem’. Deze betekenis weerspiegelt de sierlijke, elegante uitstraling van de plant en maakt de Agapanthus niet alleen een prachtige tuinplant, maar ook een symbool van liefde en verbondenheid. De naam verwijst mogelijk naar een oude traditie waarbij Zuid-Afrikaanse – Agapanthus groeit oorspronkelijk in Zuid-Afrika – bruiden een ketting droegen met stukjes Agapanthuswortel als garantie op een gezegend huwelijk met een rijk nageslacht.

Afrikaanse lelie

De Agapanthus groeit van nature slechts op 1 enkele plaats in het wild: Zuid-Afrika. En omdat de bloemen wel wat lijken op die van de lelie was de Nederlandse benaming al vlug gevonden: Afrikaanse lelie. De herkomst is juist, maar een lelie is de plant niet. Agapanthus wordt beschouwd als een onderfamilie binnen de Amaryllidaceae of de narcisfamilie en is dus verwant aan de narcis, look, en de plant waarvan de bloeiwijze ons wat doet denken aan de Agapanthus, de ajuin.

Het zijn eenzaadlobbige, doorlevende planten die bij ons niet of slechts matig winterhard zijn. Het blad van de plant is lijnvormig en vlezig of leerachtig en de kleur ervan varieert van licht- tot donkergroen met soms een paarse basis. De bloemstengels, van 20 tot 180 cm, met aan de top een bloemknop, verschijnen midden tussen de bladeren. De bloeiwijze is meestal een bolvormig scherm, waarvan de bloemetjes over het hele scherm verspreid in de tijd opengaan. Een bloemscherm bestaat afhankelijk van de cultivar uit 20 tot wel 100 bloemetjes. De bloeitijd valt in ons klimaat voornamelijk in juli en augustus en gaat door tot in september.

Soorten Agapanthus en hun overwintering

In Zuid-Afrika onderscheidt men een 7-tal soorten, maar de tuinagapanthussen die bij ons op de markt zijn, zijn cultivars die ontstonden uit kruisingen tussen de oorspronkelijke soorten. Voor de tuinliefhebber is het belangrijk om te weten dat er 2 grote groepen Agapanthus bestaan: de bladhoudende en de bladverliezende en dat dit bepalend is voor de wijze van overwinteren van de plant.

Bladhoudende De bladhoudendesoorten verdragen in de regel geen vorst en kunnen het best binnen overwinterd worden in een lichte, vorstvrije, onverwarmde ruimte. Deze planten worden het best gehouden als potplant, zodat ze in de winter gemakkelijk kunnen naar binnen gebracht worden of verplaatst kunnen worden naar een beschermd hoekje in de tuin. Daar kan men ze nog extra beschermen met noppenfolie tijdens vorstperiodes.

Bladverliezende De bladverliezende soorten sterven in de herfst bovengronds af en kunnen mits de nodige bescherming buiten in de volle grond overwinteren. Dek de planten pas af als de eerste vorst er zit aan te komen. Dit kan door een dikke laag mulch (afgevallen bladeren, stro, fijn gehakselde houtsnippers…) aan te brengen boven op de plant. Doe dit niet te vroeg en haal de mulch weg zodra er geen vorst meer wordt verwacht. Dit is belangrijk, want Agapanthussen hebben een koudeperiode nodig om opnieuw goed te gaan bloeien.

Dit geldt ook voor de groenblijvende planten: breng ze niet te vroeg over naar de overwintering en zet ze in het voorjaar vlug weer buiten. Te hoge temperaturen tijdens de winter zorgen immers voor een te vroege en zwakke bloei. Geef de bladhoudende planten tijdens de overwintering spaarzaam water (te veel water is schadelijker dan te weinig) en hou er rekening mee dat groenblijvende planten ook in de winter licht nodig hebben.

Standplaats: zon, zon en nog eens zon

In Zuid-Afrika groeien de planten in de brandende zon. Geef ze in ons klimaat dan ook de zonnigste plek in je tuin, niet alleen omdat ze zich daar best thuis voelen, maar vooral omdat ze die zon nodig hebben om knoppen te maken voor het volgende seizoen. Bovendien gaan de bloeistengels steeds op zoek naar de zon en groeien ze scheef als ze te veel in de schaduw staan en op zoek gaan naar de zon.

Hoewel de Agapanthus het goed doet in pot, groeien ze nog altijd beter in de volle grond. Ideaal is een goed vochthoudende grond die voldoende draineert. In potten volstaat een goede potgrond voor kuipplanten, waaraan eventueel nog wat rivierzand kan worden toegevoegd voor een vlotte drainage. Vaak wordt gedacht dat men een Agapanthus het best zo weinig mogelijk verplant en dat men hem niet te veel meststof moet geven om rijk te bloeien. Dit is een misverstand dat waarschijnlijk ontstond omdat planten na het scheuren en verpotten vaak het jaar erna minder rijk bloeien. Nochtans is het nodig om planten om de 4 tot 5 jaar te verpotten en indien nodig te scheuren om ze jong en fris te houden. Bij de start van het groeiseizoen kan eenmalig bemest worden met een meststof met een hoger N-gehalte. Vanaf het vormen van de bloeistengels kan men regelmatig wat vloeibare meststof voor bloeiende planten aan het gietwater toevoegen.

De keuze van een goede Agapanthus

Zoals al eerder gezegd is de belangrijkste keuze die tussen een bladhoudende of een bladverliezende Agapanthus. Beide varianten kunnen in pot, terwijl de bladverliezende de beste keuze is voor aanplant in de volle grond. Wat kleur betreft, is de keuze vlug gemaakt: wit of blauwbloeiend, met dien verstande dat het blauw varieert tussen alle tinten van hemelsblauw tot dieppaars. De hoogte van de bloeistengel kan variëren van 20 tot wel 150 cm en de doorsnede van de bloeischermen varieert van 5  ot meer dan 25 cm.

De combinatie van al deze factoren zorgt ervoor dat er voor iedere tuin en standplaats wel een geschikte Agapanthus te vinden is. Sinds een aantal jaar zijn onder de naam ‘Everpanthus’een 7-tal Agapanthus-cultivars op de markt die veredeld werden door de Zuid-Afrikaan Andy De Wet van De Wet Plant Breeders. Deze planten zijn zo overdonderend mooi dat ze al vele hoofdprijzen wegkaapten op plantenbeurzen doorheen heel Europa. Naast gezondheid en groeikracht worden deze planten vooral geselecteerd op langdurige bloei en herbloei. Deze Agapanthus-variëteiten zijn dus zeker een aanrader voor de echte liefhebber.

In het kort

• De bladverliezende Agapanthus kan in de volle grond overwinteren, mits de nodige bescherming tijdens vorstperiodes, maar kunnen ook als potplant worden gehouden.

• De bladhoudende Agapanthus is vanwege haar hogere vorstgevoeligheid het best te houden als potplant, zodat ze tijdens vorstperiodes binnen kunnen overwinteren.

• Het overwinteren van een Agapanthus in pot gebeurt het best in een niet verwarmde, vorstvrije ruimte. Te warm overwinteren heeft een nadelige invloed op de bloei.

• In tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd: voldoende water in de zomer, regelmatig bijbemesten met meststof voor bloeiende planten, voorzie een ruime pot en verpot wanneer de wortelkluit geen groeiruimte meer heeft in de pot.

Geert Brantegem