Coöperatie bundelt krachten inzake waterbeheer
In Kortemark hebben 5 landbouwers en groenteverwerker Verduyn samen de coöperatie Speyebekken opgericht. Ze investeren samen met baksteenproducent Wienerberger in een waterbekken van 80.000 m³ en in een leidingnetwerk om groevewater efficiënt te verdelen.
Speyebekken is na Inero CV in Ardooie de tweede landbouwwatercoöperatie in West-Vlaanderen.
Groevewater wordt irrigatiewater
Het waterbekken van Speyebekken wordt aangelegd op terreinen die Wienerberger ter beschikking stelt. De steenbakkerij levert ook groevewater en is actief betrokken bij dit project. Voor de kleiwinning van bouwmaterialen pompt Wienerberger jaarlijks tot 100.000 m³ groevewater op – een mix van grond- en hemelwater. Tot nu toe werd dit water afgevoerd naar de Speyebeek, waar het grotendeels wegvloeide. Dankzij de coöperatie wordt dit water nu lokaal opgeslagen in een foliebassin van 80.000 m³, even groot als 4 voetbalvelden.
“Het doet me pijn aan het hart als ik perfect zoetwater zie weglopen naar de zee, waar het ongebruikt verloren gaat. Dankzij deze samenwerking kunnen we het water lokaal benutten en onze productie verduurzamen”, zegt Alexander Verduyn van Group Verduyn.
Rust en zekerheid voor de teelten
Dankzij deze samenwerking zullen landbouwers minder water uit lokale waterlopen capteren, wat de ecologie ten goede komt. “Voor ons als landbouwers betekent het nieuwe Speyebekken dat we ook in droge zomers kunnen rekenen op voldoende water. Dat geeft rust en zekerheid voor onze teelten”, vertelt landbouwer Stefaan Vulsteke.
Voor Verduyn levert het project een aanzienlijke besparing inzake leidingwater op, terwijl Wienerberger het groevewater optimaal kan benutten om klei te bevochtigen voor de productie van bakstenen. Klimaatrobuustheid, minder transport, minder afhankelijkheid van natuurlijke waterlopen en een efficiëntere verdeling zorgen voor een duidelijke win-winsituatie voor landbouw, bedrijf en ecologie.
Leiding op lage druk
Het opsparen in een groot foliebassin is de start van alles, maar het water moet ook efficiënt gebruikt worden. Het bekken zal jaarlijks meer dan 95.000 m³ water leveren voor landbouw en industrie. Via een leidingnetwerk wordt het water verdeeld: minstens 25.000 m³ voor Wienerberger, 30.000 m³ voor Verduyn en 40.000 m³ voor de 5 landbouwers.
Het water voor de landbouwers wordt op lage druk getransporteerd naar 6 open waterputten, zodat het beschikbaar komt bij de percelen. Voor groenteverwerker Verduyn wordt het water opgezuiverd tot drinkwaterkwaliteit voor het productieproces. Met debietmeters wordt nauwkeurig bijgehouden hoeveel water elke partner afneemt.
Investeringen en risico’s worden gedeeld
De coöperatie werd officieel opgericht op 27 november 2025. Het bekken zal in het voorjaar of in de zomer van 2026 klaar zijn. Vanaf september 2026 wordt het gevuld en in 2027 zal het systeem operationeel zijn. Binnen de coöperatie worden investeringen en risico’s gedeeld en via een duidelijk afsprakenkader worden het beheer en de verdere uitwerking van het project gegarandeerd.
Inagro en VITO Kennispunt Water begeleidden het Speyebekken-project van bij de start: van de subsidieaanvraag tot coördinatie en advies. “Dit is een type samenwerking dat we willen promoten: onzekerheden en investeringen worden samen gedragen, en dankzij goede afspraken is er voor iedereen een win-win”, benadrukt Dries Mergaert, watermakelaar bij Inagro.
Andere landbouwers en bedrijven inspireren
Speyebekken is het tweede coöperatieve waterproject in West-Vlaanderen, na Inero CV in Ardooie. Daar wordt gezuiverd bedrijfsafvalwater opgeslagen in een bekken van 150.000 m³ en via een 25 km hogedrukleidingnetwerk verdeeld onder 53 landbouwers. “Hopelijk kan dit anderen inspireren”, klonk het bij de oprichting van Inero CV. Ook bij Speyebekken is de ambitie om het model uit te rollen en om andere landbouwers en bedrijven te inspireren tot collectieve actie. Landbouwers of bedrijven die zelf een coöperatie willen oprichten, kunnen bij Inagro en VITO Kennispunt Water terecht voor advies en begeleiding.
