Feestmenu: Verse aardappelproducten en vlotte service, dat smaakt

Aardappelen Nijs is een sterk geworteld familiebedrijf, geleid door vader en zoon, Willy en Simon Nijs. De ouders van Willy waren aardbeienteler en hadden rundvee. In de jaren 80 brak Willy alle gebouwen op het boerenerf af om opnieuw te beginnen met een nieuwe vleesveestal, die onderdak gaf aan 150 Belgisch witblauwe stieren en 20 zoogkoeien. Toch zijn het één en al aardappelproducten die we er vandaag aantreffen.

Willy (65 jaar) staat 4 dagen in de week vroeg op, om rond halfeen ’s nachts te starten met de verwerking van de bestellingen. Er zijn immers zo’n 450 klanten, waarvan 300 frituren. De regio die beleverd wordt, strekt zich uit van Brussel tot Bree en van Turnhout tot Waver. Ook zoon Simon is heel gedreven om de zaak verder te zetten. Tijdens ons bezoek was hij op prospectie naar een vakbeurs in Nederland, waardoor vader Willy ons te woord stond.

Hoe is de stap naar de aardappelteelt en –verwerking er gekomen?

In de beginjaren toen ik vleesveehouder was, waren de prijzen nog goed, maar dit kantelde. Ik had eens een heel jaar gewerkt, dagelijks de dieren verzorgd van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat, en hield op het einde van het jaar maar 90.000 Belgische Frank over (zo’n 2.250 euro omgerekend). Ik had ook nog een beetje aardappelen, Frieslander, om friet van te snijden, en leverde die in de regio aan een handelaar. Van hem kreeg ik 2 frank/kg (5 eurocent). Ik informeerde mij toen naar de waarde van geschilde aardappelen, want ik had er geen flauw benul van. Ik was ietwat verbaasd dat dit 27 frank/kg (bijna 66 eurocent) bleek te zijn. Dat verschil is toch groot en ik begon mij vragen te stellen.

Het antwoord was dus zelf gaan schillen?

Ja, ik heb dat beslist en zo tegen mijn vrouw gezegd. Maar ja, hoe of wat doe je praktisch? Dat was ook in een tijdsgeest zonder internet. Ik nam toen de Gouden Gids (telefoonboek) en vond zo een adres in Oudenaarde van iemand die aardappelverwerkingsmachines aanbood. Daar zag ik voor het eerst een schilmachine en kocht de benodigde apparatuur. Vervolgens had ik aardappelen en de installaties om ze te schillen, maar nog geen klanten. ’s Avonds laadde ik gesneden aardappelen/friet in mijn auto en trok op prospectieronde naar potentiële klanten, zoals frituren. Ik kende de kwaliteit van mijn product en dat verkocht. Service en kwaliteit zijn voor mij altijd heel belangrijk geweest. De prijs was niet altijd het belangrijkste. Een eerlijke prijs waar iedereen mee tevreden is en van kan leven, is voor mij belangrijker. Die houding maakte dat ik verder kon en dat mijn bedrijf alsmaar groeide. Rekenen met woekerprijzen, dat blijft niet duren.

Hoe evolueerden de bedrijfsactiviteiten dan verder?

Op een gegeven moment zat ik aan de maximumcapaciteit van mijn verwerkingsinstallaties, de vraag nam toe, en mijn schilmachine raakte versleten en werd te beperkt in capaciteit. Dan moest ik terug veel geld op tafel leggen (3 à 4 miljoen euro) voor een nieuwe machine, die al na enkele jaren aan vervanging toe zou zijn. Iemand fluisterde mij in om mijn aardappelen naar een industrieel schilbedrijf te doen. Dat bleek voor mij een goede uitkomst te zijn. Ik teel een deel van de benodigde aardappelen, regel de afzet en levering, maar de verwerking besteed ik uit. Dat maakt dat ik enkel met een beetje opslag van verwerkt product zit, geen afval, geen geurhinder, geen milieuproblemen… Dat is interessant als je dicht tegen een dorpskern zit.

Je eigen aardappelproductie kan dus de vraag niet beantwoorden?

Klopt. De volumes die ik wekelijks nodig heb, vallen niet zelf te telen, want dan wordt de arbeids- en machinevraag te groot en het risico te hoog. Nu is het bedrijf zo geëvolueerd dat we zelf enkel vroege aardappelen telen, omdat het hier in de regio doorgaans om lichtere grondsoorten gaat. Hoofdzakelijk in Wallonië en Frankrijk heb ik afspraken met landbouwers die voor mij aardappelen telen en bij hen bewaren. Zo speel ik efficiënt in op transport. Ik ben heel dankbaar voor aardappelboeren die geïnvesteerd hebben in goede bewaarinfrastructuur.

Welke aardappelrassen verwerk je?

Vroeger had ik 1 aardappelras, nu wordt er geteeld wat er gevraagd wordt. In mijn eigen teeltplan gaat het om Première, maar Agria, Fontane en Bintje zitten ook in het aanbod. De friturist die gaat voor de smaak, kiest voor Bintje. Wie meer het ‘oog’ laat spreken, kiest voor de uitstraling/kleur van Fontane en Agria. Bintjes telen wordt wel een moeilijker verhaal, want niet iedere landbouwer wil het nog doen. De weersomstandigheden in de zomer kunnen al eens tegen zitten, waardoor problemen met doorwas en glazigheid mogelijk zijn. Een ander groot nadeel van deze variëteit is dat je merkelijk minder kilo’s van het land haalt, dan bij Agria en Fontane het geval is. Bintjes beter betalen, kan niet alles opvangen. Er is evenveel werk aan dan bij een ander ras, maar het levert minder op... Het zijn ook niet de grootste/dikste aardappelen, waardoor de frietmaat beperkt is. Er gaat echter niets boven de smaak van Bintje. Ik speel in op de vraag van mijn klanten. Vroeger waren het enkel geschilde aardappelen, dan kwam de versneden friet. Nu heb je ook aardappelen in blokjes, schijven, bolletjes… net als kroketten, gratin en puree. Voor het gemak van de mensen zijn de verpakte hoeveelheden ook steeds kleiner geworden.

Welke uitdagingen ondervind je momenteel en wat mag de toekomst brengen?

Momenteel merk ik veel ‘wetten en paperassen’ en is de prijswaarde van landbouwproducten een probleem. Welke teelten moeten we nog zetten om rendabel te boeren? Anderzijds lopen we tegen een krimpend middelenpakket aan om de gewassen te beschermen en tegen een groot prijsverschil voor wat de boer krijgt en wat het in de winkel kost. Ik hoop dat we in de toekomst vooral in goede gezondheid blijven en dat we zonder te veel kopzorgen kunnen blijven boeren, en dat iedereen zijn boterham kan verdienen. Ik hoop vooral dat er boeren over zullen blijven.

Tim Decoster