Bij Jeroen en Delfien van ‘de Seizoenschuur’ in Schellebelle
Momenteel loopt er een demonstratieproject met de financiële steun van Vlaanderen en Europa met als titel ‘Marktkansen voor vlees van Kleine Herkauwers’. Het project richt zich op diverse aspecten van de korte ketenafzet van vlees van schapen, geiten en herten. Deze reportage kadert erin.
ÇIn deze bijdrage laten we u kennismaken met de korteketenaanpak van ‘de Seizoenschuur ‘ in Schellebelle (Oost-Vlaanderen). We focussen hierbij vooral op de afzet van lamsvlees.
Jeroen Hemelings en Delfien Vereecken zijn in 2012 met hun bedrijf ‘de Seizoenschuur’ gestart. Zij willen seizoensgebonden, duurzaam en lokaal kweken en telen. Via hun hoevewinkel willen ze de consument terug dichter bij land- en tuinbouw brengen.
Vermeldenswaard is dat Jeroen en Delfien elkaar leerden kennen tijdens een schapenhouderijcursus georganiseerd door het NAC. Het begin van hun rechtstreekse verkoop aan consument was de verkoop van aardbeien in hun garage.
De Seizoenschuur
Op het bedrijf worden groenten, fruit en dieren gekweekt voor de verkoop in de eigen hoevewinkel. Als seizoensgebonden groenten zijn er o.a. asperges, slasoorten, kolen, kruiden, tomaten, komkommer en pompoenen. Het bedrijf is ook gespecialiseerd in aardbeiteelt en in de teelt van bessen (stekel-, tros-, en braambessen en frambozen). Appels en peren voor verkoop in de hoevewinkel worden betrokken via een collega-teler.
De eigen dierlijke productie omvat hoevekippen, parelhoenen, kalkoenen en eenden, varkens en lammeren. De dierlijke producten worden ook seizoensgebonden aangeboden aan de klanten.
De op het bedrijf geteelde granen (gerst, tarwe en maïs) worden benut voor de kweek van het pluimvee, de schapen en de varkens. Voor de pluimveekweek wordt in de zomer trouwens de schapenstal benut.
De schapenkweek
Voor de schapen is er op het bedrijf een goed ingerichte nieuwe stal. Binnen de schapenhouderijtak wordt er binnen het bedrijf gewerkt met Franse Texel-ooien (omwille van de groei, de vruchtbaarheid, de levensvatbaarheid van de lammeren en het vlot geboren worden) en Charolais- ooien. Als ram wordt gekozen voor Charolais en Franse Texel. Daarnaast zijn er ook kruisingsooien Franse Texel x Charolais. De kudde omvat een 70-tal meerjarige ooien, 20 jonge ooien en een 130-tal lammeren.
De lammeren worden afgezet op een levend gewicht van 50 à 60 kg. Dit levert karkassen op van 25 à 30 kg. Slachten gebeurt in Lennik, Kluisbergen of Anderlecht. De dieren worden zelf naar het slachthuis gevoerd en de karkassen worden met de eigen koelwagen teruggehaald. Het versnijden gebeurt in een beenhouwerij.
Er worden met het lamsvlees wel een twintigtal verschillende producten/bereidingen gemaakt en aan de klanten aangeboden. Er bestaan plannen om straks in familiaal verband zelf te gaan versnijden en bereide producten te realiseren. Jeroen heeft trouwens al ten dele de slagerijopleiding gevolgd bij Syntra.
Aanbod
Lamsvlees wordt niet het jaar rond aan de klant aangeboden. Tussen augustus en nieuwjaar is er om de twee à drie weken lamsvlees beschikbaar. Nadien wordt er op bepaalde momenten gefocust bv. met Pasen (= laat geboren lammeren) of met vaderdag (= start van het nieuw seizoen). Om de aanbodperiode te verruimen wordt met Charolais gewerkt, een ras dat gespreid over het jaar een ruimer bronstseizoen heeft. Zo kan de geboorteperiode verruimd worden.
De verkoop gebeurt in de eigen winkel, aan restaurants - hetzij een volledig karkas, hetzij deelstukken, aan buurderijen (geregeld) en aan voedselteams (sporadisch). Aanvankelijk zijn ook vleespakketten aangeboden aan de klant, maar dit is stopgezet. Reforme dieren worden hetzij levend, hetzij geslacht verkocht en niet vermarkt via de korte keten.
Prijszetting
Om de verkoopprijs te bepalen wordt jaarlijks een berekening gemaakt van alle kosten (opkweek, voeder, loonwerk, slacht, versnijden, afschrijvingen …) Uitgaande van de kostprijs per kg wordt dan voor een karkas of de deelstukken een verkoopprijs vastgelegd die toelaat om een leefbaar inkomen te halen. Zo zien we dat op de prijslijst in de hoevewinkel de lamsbout aan 20€/kg over de toonbank gaat, voor lamskroon is de prijs 24€/kg, voor lamsgehakt 16€/kg. Het doorrekenen van de investeringen (frigo, koelwagen, koelboxen, diepvries) wordt verdeeld over de diverse vleessoorten.
Belangrijk bij thuisverkoop is dat men zelf zijn verkoopprijs kan/mag bepalen. Dit in tegenstelling tot verkoop van levende dieren aan de handel, waar anderen bepalen wat men finaal krijgt. Concreet streeft ‘de Seizoenschuur’ ernaar dat per lam een verkoopwaarde van 300 € gerealiseerd wordt. Bij verkoop aan de handel krijgt men 100 à 120 € per lam en is schapenhouderij geen leefbare sector. Door het realiseren van een prijsniveau per lam via rechtstreekse verkoop zoals in ‘de Seizoenschuur’ wordt schapenhouderij wel een rendabele bedrijfstak, maar hierbij mag niet vergeten worden dat rechtstreekse verkoop meer arbeid en bijkomende investeringen vraagt en algemeen meer kosten met zich brengt.
Wat zijn buurderijen en voedselteams?
Op de website van ‘de Seizoenschuur’ (www.rechtvanbijdeboer.be/de-seizoenschuur) kunnen we zien dat er momenteel aan een vijftal buurderijen geleverd wordt. Geregeld wordt hier lamsvlees aangeboden. Tevens worden een viertal voedselteams vermeld, waaraan sporadisch lamsvlees geleverd wordt.
Een buurderij is een lokaal netwerk waar men online rechtstreeks bij boeren van de streek kan kopen. Elke week komt iedereen samen op het trefpunt van de buurderij en daar haalt men de bestelling af en ontmoet de koper de producent. Er is een buurderijverant- woordelijke nodig die de groep buren en boeren bijeenbrengt en er is nood aan een trefpunt, waar wekelijks de producenten en de buren-klanten mekaar ‘treffen’.
Het netwerk’ Boeren en Buren’ startte de eerste buurderij in Vlaanderen op in 2015. De origine van buurderijen ligt in Frankrijk.
Voedselteams is een vzw die de korte keten in Vlaanderen behartigt en in de praktijk brengt vanuit een netwerk van lokale teams met boeren, producenten, vrijwilligers en betaalde medewerkers. Voedselteams zijn regionaal georganiseerd en ze bestaan uit een groep mensen die samen basisvoedsel aankopen bij lokale of regionale producenten en dat wekelijks afhalen in een gemeenschappelijk depot.
Bestellingen en betalingen gebeuren via de webwinkel. Van de producenten wordt verwacht dat ze volgens ecologische principes werken. De werking wordt georganiseerd door vrijwilligers. Als producent meldt men wekelijks welke producten beschikbaar zijn aan welke prijs en men zorgt ervoor dat de bestelde producten op het juiste moment in het depot beschikbaar zijn voor de klanten.
Investeringen
Voor de verkoop in de hoevewinkel van ‘de Seizoenschuur’ is er qua investeringen vooreerst de algemene winkelinrichting. Specifiek voor de vleesverkoop is er een afzonderlijke frigo nodig. Het bedrijf beschikt ook over een koelwagen om de karkassen van het slachthuis naar de versnijderij te brengen of om vlees bij de klanten te leveren. Er zijn een set koelboxen beschikbaar en er is ook een diepvries voor de lange bewaring.
De afschrijfkost van deze investeringen wordt i.f.v. de levensduur verdeeld over de diverse verkochte vleessoorten heen (lam, kip, varken, …) en verrekend in de verkoopprijs van het vlees.
Administratie en controles
Uitbating van een hoevewinkel staat gelijk met detailhandel en vanwege het voedselagentschap FAVV is een erkenning nodig voor de verkoop van voeding. Toezicht gebeurt door het FAVV. Tweemaal per jaar komt het FAVV ook onaangekondigd alles controleren.
De Seizoenschuur voert een bedrijfsboekhouding en een fiscale boekhouding. Voor het lange afstandstransport van de dieren naar het slachthuis is het nodig om te slagen voor een specifieke opleiding i.v.m. dierenwelzijn.
Verder is het bedrijf onderhevig aan alle klassieke formaliteiten waar elk landbouwbedrijf mee te maken heeft: verplaatsingsdocumenten, milieuvergunning, mestbankaangiftes, oppervlakteaangifte …
Hoe klanten vinden?
Het vinden van geïnteresseerde consumenten als klant is voor thuisverkoop essentieel. Voor ‘de Seizoenschuur’ is de belangrijkste vorm van promotie de mond-tot-mondreclame. Er wordt beperkt gewerkt met flyers, maar facebook is wel belangrijk voor contacten en werving. Wekelijks wordt via mail aan zo’n 1500 klanten het aanbod voor de volgende week gestuurd.
Een klantenbestand moet groeien en wordt geleidelijk aan opgebouwd.
Jeroen en Delfien stellen tevens vast dat lamsvlees niet alleen gevraagd wordt door klanten van de hogere inkomensklasse. Men eet misschien niet (meer) elke dag vlees , maar men opteert voor kwaliteit. Het lamsvlees van de Seizoenschuur wordt onder het ‘Pastorale’ label verkocht.
