De soundtrack van de boerenbuiten is aan het uitsterven
De broedvogelpopulatie in Wallonië neemt jaar na jaar af. Nieuwe cijfers, het resultaat van een intussen 28 jaar lange monitoring op meer dan 50.000 observatiepunten verspreid over de hele regio, geeft aan dat het totale aantal broedvogels gemiddeld met 1 procent per jaar daalt. In Vlaanderen is de situatie even dramatisch.
"Het zijn vooral de weide- en akkervogels die het hard te verduren hebben", weet Antoine Derouaux van Natagora, de Waalse zustervereniging van Natuurpunt. "Hun aantallen krimpen gemiddeld met 3,1 procent per jaar. Veel van die vogels maken hun nesten op de grond op cultuurland en zien hun kroost verloren gaan tijdens de oogst."
De scherpe daling doet zich voor bij 11 van de 17 soorten akker- en weidevogels die in het monitoringprogramma zijn opgenomen. Soorten als de kievit en de veldleeuwerik gaan ruim vier procent achteruit. Bij andere soorten kan men gewagen van een vrije val, zoals bij de grijze patrijs, de zomertortel en de grauwe gors. Vogels die in oude loofbossen broeden, doen het iets beter. Van sommige soorten zijn de populaties na een voortdurende jarenlange daling nu stilaan gestabiliseerd.
Door de kap van oude naaldbossen, die in de loop van de 20ste eeuw werden aangeplant als commercieel hout, gaan ook de broedvogels in die biotopen, zoals de kuifmees sterk achteruit. "Ook in Vlaanderen en zelfs in de rest van Europa is dezelfde trend merkbaar", zegt landbouwexpert Freek Verdonckt van Natuurpunt. "Uit recente onderzoeksrapporten uit het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, en eerder al in de rest van Europa blijkt zeer duidelijk dat de populaties van broedvogels in landbouwgebied dramatisch dalen. In Frankrijk heeft men het zelfs over de zesde uitstervingsgolf, na de andere grote uitstervingsgolven uit de geschiedenis van onze planeet. Sommige soorten, zoals de grauwe gors, zijn zelfs met uitsterven bedreigd. Waar er vroeger in Vlaanderen nog meer dan 1000 broedparen waren, zijn dat er nu nog amper 45. De soundtrack van de boerenbuiten is aan het uitsterven. Een heel ecosysteem gaat teloor."
In een poging om de meubelen te redden, geven zowel Europa als de gewesten subsidies aan boeren om delen van hun percelen te voorzien voor de typische landbouwvogels. "Boeren krijgen geld om tot 10 procent van hun totale areaal met andere gewassen in te zaaien", zegt Derouaux. "Die gewassen worden dan niet of later geoogst, zodat de nesten van de broedvogels uitgevlogen zijn zonder dat ze door de grote landbouwmachines kapot worden gereden. Tegelijk verbinden die boeren zich ertoe om geen herbiciden en pesticiden te gebruiken, zodat ook de insecten een kans krijgen." Die insecten zijn van essentieel belang voor het welslagen van de voortplanting van akkervogels. "Een patrijs die vijftien kuiken moet grootbrengen, heeft heel veel insecten nodig om daarin te slagen", zegt Verdonckt.
"En die insecten verdwijnen al even snel uit de boerenlandnatuur. De broedvogels die verdwijnen zijn niet meer dan de kanaries in de steenkoolmijn, die het einde aankondigen. De maatregelen in Vlaanderen en Wallonië zijn niet veel meer dan een pleister op een houten been: ze zullen hooguit zorgen voor een iets tragere neergang van de vogelbestanden. Er is nood aan een ambitieus Europees landbouwbeleid, waarin niet alleen plaats is voor het economische, maar ook voor de ecologie van de landbouw. Mijn advies naar Europa is: maak van de landbouwnatuur een model dat financieel leefbaar is voor de landbouwer en je zal zien dat landbouwers er bewust voor kiezen."
