Ovocom helpt fraude voorkomen

Op de algemene vergadering van vzw Ovocom overliep voorzitter Ann Nachtergaele snel de belangrijkste punten van afgesloten jaar 2017. Vervolgens legde VRT-radiojournalist Johny Vansevenant de aanwezigen enkele actuele stellingen voor. Dat leverde een luchtig maar ontnuchterend debat op.

Het waarom van Ovocom

Na de dioxinecrisis richtten de vier schakels uit de diervoederketen (diervoederindustrie, handel, transport en levensmiddelenindustrie) het overlegplatform Ovocom op. Door zelf in een voederveiligheidssysteem te voorzien hoopten de leden het vertrouwen in de sector enigszins terug te winnen.

Eerst heette dit omvangrijke lastenboek ‘GMP Regeling’. Drie jaar geleden veranderde Ovocom die naam in ‘Feed Chain Alliance’ (FCA). Gecertificeerde bedrijven mogen elk jaar minstens één audit verwachten. Daarnaast gelooft het platform sterk in autocontrole, waarvoor het een autocontrolegids en hulp bij opmaak en implementatie biedt.

Resultaten van 2017

De FCA-gecertificeerde sites - vorig jaar waren dat er 2.204 - hebben toegang tot het ‘Crisis Journal Ovocom’, dat incidenten bundelt. Ovocom analyseert en compileert de informatie uit de meldingen voor haar leden. De organisatie maakt gewag van 96 gevallen in 2017, waarvan bijna de helft een microbiologisch gevaar betrof (49  %). Net geen 18  % had te maken met pesticideresidu’s, terwijl een dikke 9  % mycotoxines signaleerde. Het jaar voordien, in 2016, had Ovocom 86 incidenten te melden.

Wat de non-conformiteiten (NC’s) met betrekking tot de eigen controles aangaat, was Ovocom eerder karig met informatie. “In 2017 vonden we de meeste NC’s terug waar er een verandering in de wetgeving of FCA-standaard plaatsvond”, zegt het jaarverslag. Bij productiebedrijven is de meest opgemerkte NC gelinkt aan etikettering. “We merken dat dit een heikel punt is, daarom komt het vaak terug in onze opleidingen”, aldus Ovocom. Verder ziet de organisatie ook problemen met ongediertebestrijding en homogeniteitstesten.

De dioxinecrisis en de media

Johny Vansevenant vertelde de aanwezigen dat hij in feite aan de wieg van de dioxinecrisis in de media stond. “Piet Vanthemsche had een mededeling gestuurd waarin hij zei dat er een stof in veevoeder was terechtgekomen, maar dat alles was opgelost. Ik heb hem toen gebeld, en dat interview heeft het verhaal van de dioxinecrisis gelanceerd. Het was een explosief verhaal”, mijmerde hij. “Ik zag Jean-Luc Dehaene echt de trappers verliezen.”

Hij vroeg de leden van Ovocom vervolgens of de media de diervoedersector subjectief beoordelen. Een meerderheid van de aanwezigen toonde zich akkoord. “Ze moeten altijd het minste uitvergroten”, liet een deelnemer zich ontvallen. “Ze brengen alleen slecht nieuws, nooit goed nieuws, terwijl de situatie enorm is verbeterd”, riep een ander.

Yvan Dejaegher van voederproducentenvereniging BFA sloeg echter mea culpa: “We hadden beter moeten communiceren ten tijde van de dioxinecrisis. Met Ovocom zijn we oneindig veel beter voorbereid. Je moet als sector samenwerken aan een beter imago, ook voor dierenwelzijn en antibiotica.”

Ggo-vrij, kan dat?

Ook de tweede stelling beroerde de gemoederen. Ze peilde naar de wenselijkheid van een apart lastenboek voor ggo-vrij diervoeder, in navolging van bijvoorbeeld de Duitse VLOG-standaard. “Dat systeem is hypocriet”, klonk het verontwaardigd bij Dejaegher. “Er is amper controle, en nog minder straf. Bovendien geldt het verbod pas vanaf de varkens 40 kg wegen. Daarvoor mogen ze ggo-soja eten! Hoe leg je dat uit aan de consument?”

Andere stemmen hadden het over de profileringsdrang van bepaalde supermarkten, die aandringen op een ggo-vrij label. Bart Verhulst, managing director van Ovocom, waarschuwde ervoor dat de veevoederproducenten weleens buitenlandse standaarden opgelegd kunnen krijgen, of erger, klanten kwijtspelen, wanneer ze die vraag blijven negeren: “De stelling is controversieel, dat begrijp ik. De vraag bestaat echter wel in de markt. Als we niet zorgen dat we zelf een alternatief hebben, zullen we overspoeld worden. Of het hypocriet is of niet, dat doet er niet toe. We moeten iets doen.”

Insecten vs koning soja

Vansevenant wilde verder weten of insecten soja zullen verdringen als eiwitleverancier in diervoeder. Positieve geluiden vermeldden de grote efficiëntie van insectenkweek: 10 kg plantaardig substraat zou 9 kg dierlijk materiaal opleveren. Vooral voor pluimvee zien de aanwezigen grote mogelijkheden. Het lijkt hen ook een mooi verhaal voor de consument.

Problematisch blijft de opschaling naar de industrie, en natuurlijk ook de wetgeving. Ook over de prijs van insecten is nog maar weinig duidelijkheid. Dejaegher maakte dan ook korte metten met de stelling: “De eerstvolgende vijftien jaar blijft soja koning. We zorgen dat we mee zijn, doen proeven met meelwormen en vliegenlarven, maar voor morgen is het niet.” “Dan toch voor overmorgen”, hield een voorstander vol.

Fraude voorkomen

Nieuw dit jaar is het document dat Ovocom opstelde rond fraudebestrijding. Het is een checklist waarmee FCA-bedrijven de zwakke punten ten opzichte van fraude in hun processen kunnen opsporen. “Recente gebeurtenissen hebben aangetoond dat niemand immuun is voor fraude of misdrijven, zelfs de diervoederketen niet”, plaatste Nachtergaele die actie.

In het licht van het nieuwe document mocht Vansevenant polsen bij de leden of zij vinden dat auditoren opgeleid zijn om fraude te ontdekken. “En met fraude bedoel ik: met opzet dingen fout doen of verkeerdelijk aangeven, opzettelijk sjoemelen met de voedersamenstelling.” De zaal koos overwegend voor nee. Met ervaring lukt het misschien wel, maar het integreren in de opleiding is moeilijk, klonk het.

Ten slotte vroeg Vansevenant of enkel het Federaal Voedselagentschap de verantwoordelijkheid voor de veiligheid van ons voeder en voedsel moet dragen. “Dan waren we allemaal allang vergiftigd”, zette een schertsende Nachtergaele de zaal aan tot jolijt.

DC