Door de strijd tegen resistentie daalt het gebruik van antibiotica in de diergeneeskunde. De vereniging van de Europese diergezondheidsindustrie, AnimalHealth Europe, klaagt daar niet over. Ten eerste verkoopt ze veel meer dan antibiotica. Ten tweede broedt ze op innovaties die buiten de traditionele benadering van diergezondheid vallen.
Gezondheid is duurzaam
In het kader daarvan organiseerde AnimalHealthEurope vorige week een symposium. Voorzitter Wijnand de Bruijn stelde trots dat zijn leden toch 7,8 % van hun omzet investeren in onderzoek en ontwikkeling. Daarbij hoort ook de nodige aandacht voor het begrip duurzaamheid. “Dat mag niet gewoon een puntje op onze takenlijst zijn. We moeten het integreren in alles wat we doen”, klonk het vastberaden.
“Gezonde dieren dragen minder bij tot de opwarming van het klimaat”, redeneerde professor Eleanor Riley. Zij is de directeur van het befaamde Schotse Roslin Instituut, bekend van het gekloonde schaap Dolly. Daar combineren wetenschappers de nieuwste genetische technieken met veehouderij.
Genetisch bewerkte varkens
Snelle sequentie-analyse, waarmee wetenschappers nu snel en goedkoop de hele genetische code van één individu kunnen ontrafelen, is zo’n techniek. Vergelijk je de code van een groep erg weerbare individuen met die van een groep uiterst vatbare dieren, dan stuit je in het beste geval op een gen dat er bij de ene groep anders uitziet dan bij de andere. Met genetische merkers kun je vervolgens selecteren op de weerbare variant.
Helaas is er soms gewoon geen weerbare variant. Voor het PRRS-virus bij productievarkens, bijvoorbeeld, konden Roslin-wetenschappers er geen vinden. Toen ze uitvogelden welk eiwit het virus gebruikt om een varkenscel binnen te dringen, besloten ze om de code van het varkensgen met het recept voor dat eiwit lichtjes aan te passen. Nu staan ze aan het einde van een groot experiment waarin ze bewezen dat hun aangepaste varkens echt PRRS-resistent zijn.
Ggo of niet-ggo?
Vooralsnog mogen deze PRRS-varkens niet uw stal in. De wetgeving verbiedt de meeste genetisch gemodificeerde organismen. Professor Riley is er echter van overtuigd dat de zaken er binnen vijf jaar anders zullen voorstaan. “De publieke opinie en de wetgeving beginnen zich soepeler op te stellen, merk ik. Bovendien is deze genetische bewerking (gene editing, red.) met CRISPR/cas9 precies, voorspelbaar en veilig. In tegenstelling tot de genetische modificatie van vroeger (transgenese, red.), komt daarbij geen vreemd DNA in het genetisch materiaal terecht.”
Snelle sequentie-analyse laat daarnaast toe om behandelingen af te stemmen op de genetische aanleg van elk dier. Als je nog een stap verder gaat, kun je ook de bacteriën in de darmen van een dier analyseren. Met voeding of geneesmiddelen kun je vervolgens de darmflora beïnvloeden, tot het dier bijvoorbeeld minder methaangas uitstoot, of een hogere weerstand krijgt.
Nieuwe en betere vaccins
Professor virologie aan de Universiteit Gent, Hans Nauwynck, legde de link met vaccinproductie. “Dankzij die snelle sequentie-analyse geraken we uit ‘de diagnostische jungle’, waarin je zelf moet gissen met welke ziekteverwekker je te maken hebt, voor je dat kan testen. In de plaats daarvan kijkt de computer het genetisch materiaal na op ziekteverwekkers”, schetste hij.
“De techniek maakt bovendien de productie van vaccins makkelijker. Nu komen daar veel problemen bij kijken. Met snelle sequentie-analyse is het makkelijk om contaminanten op te sporen en tot een puur, optimaal werkend product te komen”, besluit hij. Professor Nauwinck is één van de leiders van het Europese SAPHIR-project, dat innovatieve vaccinatiestrategieën tegen veel voorkomende ziekteverwekkers in de veehouderij zoekt.
Microfoons tegen ziekte
KULeuven-professor Tomas Norton en zijn vakgroep spitsen zich toe op precisieveeteelt. “Bij ons draait het om meerwaarde creëren”, begon hij zijn uitleg. Die krasse uitspraak illustreerde hij meteen met de beschrijving van een eerste succesvolle spin-off die aan de groep ontsproten is. “Het SoundTalks-systeem registreert de geluiden in de stal, analyseert ze en waarschuwt de varkenshouder in geval van problemen. Tests wezen uit dat het systeem ziektes bij varkens kon detecteren een week voor de varkenshouder het zelf merkte”, beschreef de professor.
“Het businessmodel is erg interessant. Het bedrijf is nu zelfs een overeenkomst met geneesmiddelenproducent Boehringer Ingelheim aangegaan”, sprak hij met overtuiging. Andere voorbeelden van precisieveeteelt die Norton aanhaalde, steunen op camerabeelden: hoe vaak varkens drinken, hoe vaak ze aggressief gedrag vertonen, zelfs een inschatting van hun gewicht op basis van camerabeelden.
Tot bij de landbouwer?
Belgisch melkveehouder en voorzitter van Europese jongerenvereniging CEJA Jannes Maes is blij met zoveel onderzoek, maar ziet het ook graag tot bij de boer komen. Diezelfde boer heeft trouwens heel wat expertise, volgens hem. “Het loont de moeite om onze mening te vragen voor je iets innovatiefs op de markt brengt, zelfs in een prille onderzoeksfase.”
Hij erkende dat de samenwerking tussen onderzoekers en landbouwers niet steeds van een leien dakje loopt. “Kijk, ik geef er niet om hoeveel je weet, vóór ik weet hoeveel je er zelf om geeft. Toon eerst dat je begaan bent met mijn bedrijf”, gaf hij als tip aan de aanwezige onderzoekers. Hij twijfelt er niet aan dat dierengezondheid de basis is voor dierenwelzijn, maar vraagt ook aandacht voor de boer: “Als ik gefrustreerd ben, dan komt het welzijn van mijn dieren in gevaar.”
