Fevia-voorzitter: met de hele keten op zoek naar groei en maximaal rendement

Met de wedstrijd wil Fevia studenten warm maken voor een job in de voedingssector. Zo werkt de sector zelf aan de uitdaging om voldoende arbeidskrachten aan te trekken. De deelnemende jongeren hadden de vier trends in de voedingsindustrie waar Fevia in het bijzonder op in wil zetten, goed begrepen.

Ten eerste is er een shift naar plantaardig. De Vlaming wil meer groenten binnen krijgen, maar dan wel op een leuke en vooral makkelijke manier. Ten tweede moeten reststromen zoveel mogelijk opnieuw voor menselijke consumptie dienen. De derde trend gaat over voeding op maat en de vierde over de verdere digitalisering van het productieproces.

Groei mee

De sector heeft nood aan goede arbeidskrachten, nu, maar misschien nog meer in de toekomst. Jan Vander Stichele, voorzitter van Fevia België en tevens topman bij koekjesproducent Lotus Bakeries, laat er geen twijfel over bestaan: “Wij willen groeien. Daarvoor kijken we vooral naar export. Dat kunnen we niet zonder dat de landbouw meegroeit met ons. In bepaalde politieke hoofden heerst de gedachte om de Belgische landbouw kleinschalig te houden. De korte keten bevorderen, dat is allemaal goed en wel, maar we hebben natuurlijk de primaire sector ook nodig om ons groeiverhaal te schrijven. Daarom steken we heel duidelijk de hand uit naar de landbouworganisaties: Groei mee met ons.”

Meer halen uit minder

“Het is niet toevallig dat de voedingsindustrie, vanuit speerpuntcluster Flanders’ Food, een strategische overeenkomst gesloten heeft met de landbouworganisaties. Met innovatie willen we ervoor zorgen dat we nog meer kunnen krijgen van dezelfde oppervlakte landbouwgrond, en uiteraard ook de juiste dingen. Hetzelfde geldt voor de nevenstromen. De landbouw heeft nood aan valorisatie daarvan, en wij ook. We kunnen elkaar daarin vinden.”

Vander Stichele noemt enkele voorbeelden op van zulke ‘opbrengstmaximalisatie’. “Eén project heet ‘Van aardappel tot friet’. Daarin bekijken we de hele keten, van ‘Welke aardappelen lenen zich het best voor de productie van frieten?’ tot ‘Hoe snijd ik frieten uit die aardappelen met maximaal rendement? Een tweede samenwerking draait rond het Menapisch varken. Uit dit ‘oervarken’ proberen we betere charcuterie te halen. Ons modern varken is met het oog op vleesconsumptie tot stand gekomen. De vleeswarenindustrie - een belangrijk deel van de Belgische voedingsindustrie - kan dat Menapische varken makkelijker verwerken, dus kan ze er ook meer voor betalen. Het is een win-win.”

Ten slotte haalt Vander Stichele de ‘bloemkoolrisotto’ aan. “De kleine restjes die vrijkomen bij het klaarmaken van bloemkool voor verwerking, vermarkt Greenyard nu als een apart product. Dat was vroeger afval.”

Winnaars eten groenten

De Food At Work Ecotrophelia award ging naar studenten van de KULeuven. Zij maakten een bladerdeeg met 30% groenten. Dat bevat 30% minder vet en een heleboel vezels. Bovendien gebruiken de studenten ‘lelijke groenten’, ongeschikt voor de winkelrekken.

In de categorie secundair onderwijs gingen zes studenten ‘product- en procesassistent voedingsindustrie’ van Ter Groene Poorte aan de haal met de Food At Work Vlaanderen Award. Hun product, Crus Tu, is een cakeje dat voor een groot deel uit groente-afval bestaat. Hoe is dat idee tot stand gekomen? “Ik woon in Sint-Gillis, omringd door akkers. Elk seizoen zie ik daarop veel groen achterblijven. Daar wilde ik iets mee doen”, vertelt Jeff Vercauteren (18) enthousiast. Het team nam bloemkoolafval op in hun aangepaste, extra gezonde wortelcake-recept. “In de bladeren en de steel van de bloemkool zit trouwens meer smaak dan in de roosjes”, verklapt Jeff nog. De tweede plaats was voor negen ZAVO-scholieren. Die ontwierpen macarons op basis van vergeten groenten: Vegetarons.

Menselijke voeding vóór dierlijke

Een ander restproduct dat populair was bij de deelnemers is bierdraf of -bostel. Het kwam terug in smoothies, pasta en koekjes. Op dit moment is het een voedzame bron van veevoeder. De voedingsindustrie wil echter de ‘ladder van Moerman’ beklimmen, wat betekent dat nevenstromen waar enigszins mogelijk eerst naar humane voeding gaan, en dan pas naar dierlijke. Lager op de ladder staan nog vergisten, composteren en ten slotte verbranden.

Bierdraf is rijk aan plantaardig eiwit, wat de trend weg van dierlijke eiwitten illustreert. “Dat is geen goed nieuws voor de landbouw, zeggen ze soms, maar goed, plantaardige eiwitten komen ook uit planten of algen. Dat kan de landbouw ook produceren”, meent Vander Stichele. Voor eiwit uit insecten ziet hij weinig toekomst, afgaand op de Student Awards. “Waar vorig jaar of twee jaar geleden deelnemers nog volop gebruikmaakten van insecten in hun creaties, is er nu maar één zo’n product.”

“Het belangrijkste hier is dat de jeugd betrokken wordt bij de manier waarop wij naar de toekomst kijken. Het is een dubbele kruisbestuiving, waarbij we van elkaar leren: dat wordt in de toekomst heel belangrijk”, legt Vander Stichele uit.

Afval verminderen

Het inzetten van reststromen voor menselijke voeding is één manier om afval te verminderen. Het probleem met verpakkingen van voeding die in weides en in de openbare ruimte belanden als zwerfvuil blijft prangend. Welk effect hebben de inspanningen van Fevia voor bewustmaking tegen zwerfvuil? “De acties van Be WaPP (in Wallonië, red.) en Mooimakers zijn net voorbij. Alle bermen zijn proper. Ik ben vorig weekend gaan fietsen en heb niet één keer moeten stoppen. Want dat doe ik als ik zwerfvuil zie: ik stop en raap het zelf op.”

Naast meer sensibilisering ziet hij ook heil in duidelijke communicatie en het afdwingen van boetes vanuit de overheid. Daarnaast wil hij ook een uitbreiding van wat er in de blauwe zak mag. “PMD moet eenvoudiger, nu heb je soms hogere wiskunde nodig om te weten wat erin mag”, aldus Vander Stichele.

Nee tegen statiegeld

Fevia blijft afkerig staan ten opzichte van statiegeld. “Dat is allemaal niet zo eenvoudig als het lijkt. De grensaankopen zijn sinds 2008 met 50% gestegen. Wie een blikje koopt in Frankrijk, zal dat niet kwijtgeraken aan een Belgische leeggoedautomaat. Wie de gewoonte heeft om zijn blikje toe te nijpen na het drinken, zoals mijn zoon graag doet, kan met dat blikje ook niet in de leeggoedautomaat terecht”, schetst Vander Stichele.

Welke oplossing ziet de voedingsindustrie dan? “Coca-cola bijvoorbeeld zet in op inzamelen zonder statiegeld. Tegen 2025 zullen ze 95% van hun plastic flessen en blikjes recupereren. Nu al recycleert Fevia 81,3% van haar verpakkingen. Dat gaan we nog verbeteren.” Fevia stelt zich als doel dat 100% van de verpakkingen recycleerbaar, composteerbaar of biodegradeerbaar worden.

Minder verpakking ziet Fevia niet als een goede oplossing. “Apart verpakte, kleinere porties helpen mensen om minder te eten, wat gezonder is, en om minder voedsel te verspillen. Dat is in feite een mooie tendens”, besluit Vander Stichele.

Dorien Colman