Bescherming van bijen blijkt wespennest voor vele EU-lidstaten
Het Permanent Comité voor planten, dieren, levensmiddelen en diervoeders van de Europese Unie krijgt dezer dagen de wind van voren omdat het te weinig doet om de bijen te beschermen, door een te lakse houding rond het verbieden van bepaalde pesticiden. "Die perceptie klopt niet helemaal", zegt Maarten Trybou, diensthoofd Gewasbeschermingsmiddelen en Meststoffen van de FOD Volksgezondheid. "De Europese Commissie zelf wil bijvoorbeeld wél snel vooruit gaan, maar een aantal lidstaten, vooral de grote landbouwlanden, gaan op de rem staan om hun landbouw, de motor van de voedselproductie, te beschermen."
België is een van de landen die eigenlijk het meest bekommerd zijn om de bescherming van (wilde) bijen in de natuur. "Het Belgische standpunt is dat we het voorstel van de Europese Commissie te weinig ambitieus vinden, maar omdat dit toch nog altijd een verstrenging inhoudt van het beleid, kunnen we dit toch steunen", zegt Trybou aan Belga. "Nog heel wat andere landen hebben dezelfde positie als België, maar ons land is de enige lidstaat die daarnaast op nationaal vlak het 'Bee Guidance'-document uit 2013 van EFSA (European Food Safety Authority) al zoveel mogelijk toepast. Andere lidstaten willen hiervoor wachten op Europese besluitvorming, wat dan weer het voordeel heeft van harmonisatie."
Trybou denkt dat een doorbraak mogelijk is wanneer er nu een wetenschappelijke actualisatie zou komen van de 'Bee Guidance'. "Het is één zaak om strenge, wetenschappelijke normen op te leggen, maar ze moeten wel werkbaar blijven in de praktijk. Je moet nagaan of een verbod ook nuttig en nodig is. Het kan niet de bedoeling zijn pesticiden te verbieden die niet schadelijk zijn voor bijen. Dat is net een van de argumenten die sommige EU-lidstaten aanhalen om op de rem te gaan staan.
De Bee Guidance maakt het in sommige gevallen ook nog niet mogelijk om de precieze giftige gevolgen van het gebruik van pesticiden in te schatten. Door nieuwe wetenschappelijke inzichten mee te nemen, kan hieraan worden tegemoetgekomen." Of er ook niet veel lobbywerk bij het tegenhouden van pesticidenverboden komt kijken, onder meer van de industrie die haar pesticiden wil blijven verkopen? "Het staat in ons democratisch stelsel iedere lobby-organisatie vrij om de lidstaten te benaderen", reageert Trybou. "Dit geldt niet alleen voor de industrie maar ook voor bijvoorbeeld milieu-organisaties. Elke lidstaat bepaalt hoe ze daar mee omgaat."
Veel kritiek is er ook op het gebrek aan transparantie over de Europese besluitvorming. Het is volstrekt onduidelijk welk standpunt elk land inneemt. "Voor een serene besluitvorming is het een voorwaarde dat de posities vertrouwelijk blijven", meent Trybou. "Die kunnen immers nog worden bijgestuurd tijdens discussies, net als het voorstel van de Commissie, afhankelijk van de aangehaalde bezorgdheden of argumentaties." Volgens Trybou draait de bescherming van de bijen niet rond de vraag of men strenger of minder streng gaat optreden tegen pesticiden. "Men zal altijd strenger gaan optreden", besluit Trybou, "alleen gaat de discussie nu over de snelheid waarop. Daar verschillen lidstaten nog van mening. Een wetenschappelijke updating van de Bee Guidance zou volgens mij een uitweg kunnen bieden uit de huidige patstelling."
