Pocketvergisting: meerwaarde voor de veehouderij?
Tijdens de Veetournee 2019 stond het thema ‘Pocketvergisting: meerwaarde voor de veehouderij’ op het programma. Sander Vandendriessche (Inagro) lichtte het thema toe en ging dieper in op de voor- en nadelen van pocketvergisting. Hij gaf ook heel wat praktische tips voor een vlotte vergisting.
Kleinschalige vergisting of pocketvergisting is een technologie waarmee bedrijfseigen biomassastromen worden vergist op het landbouwbedrijf.
Organisch materiaal levert energie
Het vergistingsproces vindt plaats in een groot reactorvat in afwezigheid van zuurstof (anaeroob) bij een temperatuur van 37 – 42 °C. Bij het vergisten wordt organisch materiaal (bijvoorbeeld runderdrijfmest) omgezet tot biogas. Het biogas - hoofdzakelijk methaan - wordt als hernieuwbare energiebron gebruikt in een warmtekrachtkoppelingsinstallatie (WKK).
Het biogas wordt in de WKK verbrand en drijft een motor en generator aan. Zo komt energie vrij in de vorm van elektriciteit en warmte die maximaal op het eigen bedrijf wordt gebruikt. De warmte wordt, zeker in de winter, grotendeels gebruikt voor het opwarmen van het reactorvat, maar kan ook gebruikt worden om bijvoorbeeld reinigingswater op te warmen. De vergiste biomassa (digestaat) kan op het bedrijf als meststof worden gebruikt.
Een pocketvergister op een melkveebedrijf wordt dagelijks gevoed met (verse) mest. Een kubieke meter mest levert gemiddeld 32 m³ biogas. Eén m³ biogas levert 2 kWh elektriciteit en 3 kWh warmte, afhankelijk van het elektrisch en thermisch rendement van de motor. Een pocketvergister van 10 kW (microvergister) kan zo per jaar netto tot 60.000 kWh produceren. Hiervoor is mest nodig van zo’n 80 tot 100 koeien.
Kinderziekten en kansen
Pocketvergisting is een vrij recente techniek om energie te produceren die, zeker de eerste jaren, nog een aantal kinderziekten kende. Momenteel draaien er in België 92 installaties op rundermest. Hiervan draait de helft op meer dan 50% van de capaciteit. Ongeveer 20% van de installaties draait op 15 à 30% van de capaciteit en 30% ligt volledig stil.
Vooral technische tekortkomingen (constructie en biologie) van de eerste installaties en een gebrekkig management vormen hiervan de oorzaak. Vandaag draaien er echter ook heel wat pocketvergisters op bijna 100% van de capaciteit. Dit illustreert dat met een goede opstelling en opvolging het potentieel van de techniek zeker kan gerealiseerd worden.
Een bedrijf met een pocketvergister is meer zelfvoorzienend op vlak van energie en minder afhankelijk van de prijzen op de energiemarkt. De energie wordt in een vergistingsinstallatie ook continu geproduceerd, wat een duidelijk voordeel is ten opzichte van andere hernieuwbare energiebronnen, als zonnepanelen en windmolens. Vergisting van mest levert bovendien ook voordelen op milieutechnisch vlak: emissies van methaan uit mestopslag verminderen en de impact van oogstresten op de omgeving wordt geminimaliseerd. In Vlaanderen wordt pocketvergisting dan ook als klimaatmaatregel aanzien.
Rendabiliteit
De rendabiliteit van een pocketvergister is heel bedrijfsspecifiek. Voor een berekening op maat neem je dus best contact op met Inagro.
Kleinere vergisters van maximaal 10 kW mogen voorlopig nog 15 jaar gebruik maken van een terugdraaiende teller. Het elektriciteitsnet fungeert dan als een soort van batterij waar je energie als het ware kan stockeren. Het gebruik van de terugdraaiende teller staat momenteel op de helling. Daarom wordt aangeraden om het verbruiks- en productieprofiel zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen.
Bij vermogens groter dan 10 kW kan in geen geval met een terugdraaiende teller gewerkt worden. Het is dan zeker belangrijk je energieverbruiksprofiel zoveel mogelijk af te stemmen op je productieprofiel.
Om de technologie voor de productie van hernieuwbare energie te ondersteunen geeft de overheid via verschillende kanalen een duwtje in de rug. Er wordt onder meer steun verstrekt via groenestroomcertificaten (GSC, 93 euro/MWh) en warmtekrachtcertificaten (WKC, 31 euro/MWh) voor de netto geproduceerde warmte. Het Vlaams landbouwinvesteringsfonds (VLIF) geeft ook extra steun voor bepaalde randinfrastructuur van de installatie op een landbouwbedrijf (bijvoorbeeld mestmixer, mestschuif, volle vloer...). Voor meer informatie omtrent deze subsidies neem je best contact op met Inagro.
Tips voor de praktijk
Tip 1: Maak tijd voor goede en regelmatige opvolging.
Als de installatie niet meer of onvoldoende gevoed wordt of als de temperatuur in de reactor te veel afwijkt, kan de biogasproductie snel stilvallen. Ook het mixen is zeer belangrijk. Gemiddeld vraagt de opvolging zo’n 15 minuten per dag.
Tip 2: Maak gebruik van verse, energierijke mest.
De verse mest verzekert een vlotte vergisting die voldoende biogas oplevert om de installatie draaiend en uiteindelijk rendabel te houden. Laat ook vooraf het biogaspotentieel bepalen.
Tip 3: Bezint eer ge begint.
De groenste en goedkoopste elektriciteit is deze die je niet verbruikt. Ga dus na of er nog energiebesparende maatregelen kunnen genomen worden. Daarnaast is het beter om het elektriciteitsverbruiksprofiel zo veel mogelijk af te stemmen op de elektriciteitsproductie van de vergister.
Tip 4: Gebruik ook de warmte nuttig.
Om warmtekrachtcertificaten te kunnen benutten, moet ook de geproduceerde warmte nuttig gebruikt worden. Dit kan voor het opwarmen van het spoelwater, het drogen van gras… Hou er rekening mee dat ook de reactor warmte nodig heeft om op temperatuur te blijven. In de zomer zal er dus meer warmte ter beschikking zijn dan in de winter.
Tip 5: Laat je voldoende informeren.
Een pocketvergister dient goed afgestemd te worden op de bedrijfsvoering. Een grondige analyse van de verbruikssituatie en de mogelijkheden voor een vergister zijn dus belangrijk. Ook de subsidieregeling en fiscale aspecten zijn behoorlijk complex. Laat je dus informeren en begeleiden en ga actief op zoek naar extra informatie en praktijkkennis.
Tip 7: Voorzie voldoende verblijftijd.
Voor de stabiele werking van een mono-mestvergister op runderdrijfmest is een verblijftijd van minstens 30 dagen nodig. Kies dus voor een voldoende ruime reactor zodat deze tijd zeker gerespecteerd wordt en er ook marge is voor eventuele schuimvorming.
Conclusie
Pocketvergisting biedt voor de landbouwsector heel wat kansen. Het speelt in op actuele thema’s als klimaatverandering en productie van groene energie en kan een meerwaarde betekenen voor landbouw en maatschappij. De technologie is echter nog vrij nieuw en een goede werking vraagt voldoende kennis en regelmatige opvolging.
Er zijn gelukkig heel wat mogelijkheden tot begeleiding via de praktijkcentra en ook landbouwers groeperen zich om van elkaar te leren.
Daarnaast doet ook de (Vlaamse) overheid een duit in het zakje en ondersteunt ze nieuwe projecten financieel of via projecten. Zo is er het VLAIO-project Pocket Power gefinancierd door het Agentschap Innoveren & Ondernemen (www.vlaio.be), Boerenbond, ABS, Biolectric, Continental Energy Systems, Innolab, Vermeulen Construct, United Experts, Biogas-E, Inverde en VLACO. Dit project onderzoekt de impact van pocketvergisters op de reductie van broeikasgasemissies en tracht pocketvergisting uit te breiden naar andere sectoren.
