2020, het jaar dat gewasbescherming uitsterft?

De landbouw heeft nog nooit zo sterk onder druk gestaan. Indirect zijn het de gevolgen van politieke beslissingen, zoals de Green Deal en de brexit, die de landbouw in een meer onzekere situatie zet.

Green Deal wil minder fyto

De Green Deal wil Europa klimaatneutraal maken tegen 2050 voor methaan en CO2. Van Ceunebroeck: “Er wordt ook gezegd dat men tegen 2030 30% minder fytoproducten wil, maar wat dat concreet betekent, is nog niet duidelijk. Dat zal waarschijnlijk worden gecombineerd met de best beschikbare technieken. Wat wel positief is, is dat er minder en minder tegenkanting is tegen het gebruik van nieuwe genoomtechnieken zoals CRISPR-Cas.”

Brexit: impact op beschikbaarheid producten

Ook brexit heeft een impact op het fytogebeuren. Qua aanvraag van wederzijdse erkenningen zal er niets veranderen zolang de procedures in het Verenigd Koninkrijk niet wijzigen. Echter, het Verenigd Koninkrijk zal als rapporterende staat niet meer betrokken worden bij de herregistratie van actieve stoffen. “Ze zullen eerst een andere staat moeten aanduiden hiervoor, wat het proces enorm zal vertragen”, klinkt het. Van Ceunebroeck ziet echter het grootste probleem in het feit dat parallelhandel niet meer mogelijk is tussen het Verenigd Koninkrijk en Europa. “Hierdoor zullen producten verdwijnen. Er zijn zelfs al termijnen vastgelegd. Na brexit kan men nog 6 maanden product verkopen, en er is een termijn van 12 maanden voor opgebruik.”

Europa bant middelen

Dat er al middelen van de radar verdwenen zijn, komt grotendeels omdat Europa de toelating van een actieve stof niet meer verlengt. Daarnaast kan ook de toelatingshouder beslissen om de toelating niet meer te verlengen, of zelfs de vergunning voor parallelhandel terug te trekken. “Dat kan die doen als het product niet genoeg winst oplevert”, verklaart Van Ceunebroeck. Ten slotte kunnen middelen verdwijnen omdat de MRL ( Maximum Residue Level ; maximum residulimiet) wijzigt. “Dat is vaak naar beneden toe”, geeft hij mee.

Massa-extinctie van actieve stoffen

Dit jaar verdwijnen er wel erg veel producten (zie tabel). Tot in 2023 is al geweten dat middelen wegvallen. Chloorthalonil bijvoorbeeld, dat in veel teelten zijn nut bewees als fungicide, mag niet meer gebruikt worden vanaf 20 mei. En hier zal het niet bij blijven. De herregistratie van mancozeb, een van de bekendste fungiciden, staat onder spanning. Het wordt gebruikt in 70 landen tegen zo’n 400 plantenziekten. Echter, het staat onder druk vanwege de mogelijke link met Parkinson en neurotoxische effecten. “Vermoedelijk verdwijnt het begin 2021”, klinkt het. “We zullen sowieso moeten nadenken over andere strategieën in de fungicidebestrijding, bijvoorbeeld tegen alternaria in de aardappelteelt.”

Ook de discussie rond glyfosaat, de actieve stof van Roundup, is nog niet gaan liggen. Sinds oktober 2018 mogen particulieren glyfosaathoudende middelen niet meer gebruiken. “Zij moeten dus andere manieren vinden om hun stoep proper te houden”, lacht Van Ceunebroeck. “Anders hangt er een GAS-boete in de lucht.”

Voor Belgische landbouwers is het nog niet verboden, maar Europa liet al wel weten het in alle landen te willen verbieden vanaf 15 december 2022. “Frankrijk verbiedt al tegen november 2020 36 producten. Oostenrijk en Luxemburg volgen in deze gedachtegang en verbieden Roundup nu al totaal”, vertelt Van Ceunebroeck.

In aardappel

De aardappel zal het dit jaar met heel wat minder middelen moeten doen. CIPC mag niet meer worden gebruikt als kiemremmer. Het is nog uitzoeken hoe de loodsen goed te reinigen. Mocap verdwijnt ook. Dit product was erg efficiënt tegen ritnaalden, maar is in 2020 verboden. “Nemathorin granulaat wordt aanzien als alternatief, maar werkt niet zo goed als Mocap. Sherpa 0,8 GR en Force EVO lijken betere alternatieven. Een goede plaatsing en verdeling van dit microgranulaat is hier wel cruciaal.”

Ook Moceren verdwijnt zeer plots in consumptieaardappelen, en wordt zelfs teruggenomen door de producent (Bayer).

Wat in een eerder artikel ook al aan bod kwam, zijn de chemische alternatieven voor Reglone. Uit proeven van het PCA bleken Gozai en Spotlight Plus haalbare chemische middelen om in te zetten bij de loofdoding, maar de werking ging trager in vergelijking met loofklappen en een chemische behandeling een week later. “Gozai kan ook als herbicide worden toegepast in vooropkomst.”, klinkt het. “Beloukha is ook erkend, maar de hoge kostprijs houdt professionele telers tegen het te gebruiken.” In de mechanische alternatieven ziet Van Ceunebroeck vooral nadelen: “Bij loofklappen verspreid je in vochtige omstandigheden bacterieziekten. Loofbranden en elektrocutie kosten veel energie. Bij looftrekken komen de knollen los te liggen; als het daarna regent is het moeilijk nog te rooien. In wortelsnijden zie ik ook geen toekomst. Als het erna regent, heeft de aardappelrug geen structuur meer en is het ook moeilijk om te rooien.”

In bieten

Van Ceunebroeck uit ook zijn bezorgdheid naar bieten toe. Middelen op basis van chloridazon verdwijnen, waaronder Pyramine en Fiesta. Ook voor middelen op basis van desmedipham (Betanals) is het einde verhaal. Conviso Smart dat KWS Smart Seeds en het herbicide Conviso One combineert, wordt naar voor geschoven als alternatief. Het moet echter gebruikt worden in combinatie met andere middelen op basis van ethofumesaat+fenmedipham of dimethenamid om alle onkruiden te bestrijden. En de zaadprijs maakt het een dure techniek. Meer informatie over het gebruik van Conviso One staat beschreven in Landbouwleven van 27 maart. Voor mancozeb (in Mastana) werd een 120 dagen regeling vastgezet van 15 juni tot 12 oktober.

In maïs en grasland

Met het wegvallen van thiram, moeten andere coatings het gebrek eraan opvangen in de maïsteelt. In Landbouwleven van 20 maart werd een heel gamma aan alternatieven voorgesteld. Echter, Ziram (in Korit) sluit qua werking het beste aan met de vroegere thiram als men de dosis respecteert. “Vergelijk de producten van de verschillende zaadhuizen om tot de beste oplossing in uw teeltafwisseling te komen”, aldus Van Ceunebroeck. Ook Mesurol wordt nog tot 3 april aangeboden, met uitzaai het hele seizoen.

Ten slotte wordt in grasland de dosis van Bofix verlaagd van 6 l naar 4 l/ha wegens MCPA beperking.

In groenten

Ook in groenten vallen heel wat actieve stoffen weg. Zo viel chloorpyrifos al weg in januari. “Dat is een probleem in onder andere bloemkool tegen koolvlieg. De koolvliegdruk stijgt de laatste tijd enorm. Er zou een variant komen op Spinosad om het te kunnen bestrijden”, vermoedt de veldexpert. In prei wordt ook diezelfde variant verwacht op Spinosad, om trips te bestrijden. “Aan de vallen te zien, is de tripsdruk op 10 jaar tijd verdubbeld. Goede middelen zijn broodnodig.” Nu zijn er tegen trips enkel de middelen Vertimec, Tracer en Benevia. Wat onvoldoende is! De expert stelt dat ook opgelet zal moeten worden voor mineervlieg: “Mineervlieg zou het volgende probleem kunnen zijn aangezien Mesurol hierop een zeer goede werking kende. Ook in andere teelten waarbij breedwerkende insecticiden wegvallen, zien we plots andere plaaginsecten de kop opsteken en een probleem vormen.”

Verder mogen producten op basis van asulam (in Asulox) niet meer gebruikt worden in spinazie, selder, witloof en schorseneren. Asulam verviel eigenlijk al in 2011, en erna konden telers meerdere jaren profiteren van een 120 dagen-regeling. Bovendien vervalt ook CIPC als onkruidbestrijding op 8 oktober 2020. Daarna zijn enkel Avadex, Centium, Venzar, Matrigon en fenmedipham erkend in spinazie. “Mechanische onkruidbestrijding of het inzetten van robotjes zie ik niet gebeuren in spinazie. Ik vermoed dat spinazie een teelt zal zijn die zwaar onder druk komt te staan. De industrie beseft dat ook. Hopelijk komen er nog wat extra actieve stoffen bij die selectief zijn in spinazie want die zijn er.”

Ten slotte komt de uienteelt in de problemen zonder Mundial tegen uienvlieg en bonenvlieg. “Er zijn al diepvriesfabrieken die 10% meer laten zaaien om het risico te dekken”, vertelt Van Ceunebroeck. Force kan maar moet met granulaatbakken toegediend worden en kan remming geven. Hazera komt dan weer met geprimed zaad. “Die laten de kieming starten en stoppen, waarna ze het zaad primen . Zo gebeurt de kieming van het zaad meer gelijk.” Het nadeel is dat er na zaai dan ook vocht nodig is om deze kieming verder te laten gaan.

Ook word in 2020 de actieve stof bromoxynil uit de herbiciden Bromotril en Xinca herzien. Deze middelen worden vooral in prei, ui, vlas en gebruikt worden. Ook het gemis van chlorida zon (pyramine) in ui zal groot zijn.

Marlies Vleugels