Meer wolven in ons land? Intussen ontvingen meer dan 70 veehouders subsidie om hun dieren extra te beschermen

Het was het voorbije weekend niet uit het nieuws: in ons land worden alsmaar meer wolven gesignaleerd, zowel ten noorden als ten zuiden van de taalgrens. In Wallonië mag men zelfs hopen dat een roedel in de maak is, nu de Duitse wolf Akéla op het plateau van de Hoge Venen het gezelschap heeft gekregen van een wolvin. Dat zegt de Vlaamse vereniging Landschap, die achter het initiatief Welkom Wolf zit.

Wolvenwelpen verwacht

De wolvin van de Hoge Venen is de eerste vrouwelijke wolf in Wallonië sinds bijna 200 jaar. Volgens de Waalse overheidsdienst (SPW) Milieu is het dier van de Duits-Poolse lijn, net zoals Akéla. In de regio werden begin dit jaar nog twee mannetjes ontdekt, in Bütgenbach en Xhoffraix. In de Naamse Ardennen, in Assesse, is in februari ook nog een mannetjeswolf gespot, waarvoor er geen DNA-spoor is.

Mogelijk gaat het om de wolf die in de zomer al in Havelange was opgedoken. Een al lang bekende wolf vertoeft op stabiele basis in de buurt van Ebly. Dat betekent dat op Waals grondgebied momenteel zes wolven vertoeven, met de mogelijkheid van een koppeltje. In Vlaanderen herinneren we ons Naya, die in mei 2019 gedood werd toen ze wellicht kleintjes in zich droeg. Er is momenteel ook het koppel August en Noëlla in Noord-Limburg, en de zwerver-zonder-naam die onlangs gezien werd in Herentals en Wiekevorst, in de provincie Antwerpen.

Wolvin Noëlla en wolf August verwachten welpen. Dat zegt Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir maandag op haar Facebookpagina. "Dankzij recente beelden van INBO - Instituut Natuur- en Bosonderzoek en Natuur en Bos kan ik met trots aankondigen dat wolvin Noëlla en wolf August wolvenwelpen verwachten! De geboorte van de welpen zal niet meer lang op zich laten wachten", aldus de minister.

De eerste weken na de geboorte zullen de wolven een onopvallend bestaan leiden. Een glimp van de welpen hoeven we dan ook pas na enkele maanden te verwachten, wanneer de jonge wolven mee op pad gaan binnen het territorium.

"Het rustgebied dat ik afbakende voor onze Vlaamse wolven, dat vooral bestaat uit ontoegankelijke militaire domeinen en uitgestrekte Limburgse natuurgebieden, doet zijn werk. De komende weken en maanden zal het gebied dan ook strikt bewaakt worden om te voorkomen dat de drachtige Noëlla niet hetzelfde overkomt als wolvin Naya. Laten we met z'n allen dan ook deze gebieden even vermijden en de wolven rust gunnen", schrijft Demir op Facebook. De minister roept houders van schapen, geiten, alpaca's en ander kleinvee ook op om gebruik te maken van de subsidies via Natuur en Bos om hun dieren veilig af te schermen. "Want samenleven met deze prachtige wolven is mogelijk, wanneer we de nodige ingrepen doen", besluit Demir.

Vorig jaar werd het Wolf Fencing Team opgericht door Natuurpunt, Natagora en WWF. De organisatie ondersteunt veehouders om proactief en preventief omheiningen aan te passen tegen schade die kan worden veroorzaakt door bijvoorbeeld ronddolende wolven.

Wolf Fencing Team

“Vrijwilligers van het Wolf Fencing Team Belgium bieden gratis hulpverlening, gaande van een informatief bezoek tot het invullen van een subsidieaanvraag en het technisch uitvoeren van aanpassingen aan omheiningen”, zegt Vlaams volksvertegenwoordiger Steven Coenegrachts (Open VLD), die een stand van zaken bij Vlaams minister Zuhal Demir opvroeg.

Veehouders kunnen immers een beroep doen op subsidies bij de Vlaamse overheid, 80 % van de kosten voor aanpassingen aan een bestaande omheining, indien zij voldoen aan bepaalde voorwaarden. “Het team beweert ook steeds meer schadegevallen veroorzaakt door loslopende honden vast te stellen. Hierbij kan ook een wolfbestendige omrastering helpen”, zegt Steven Coenegrachts.

In 2019 werden 54 dossiers ingediend, voor 2020 tot begin april 12 dossiers. “Alle aanvragen werden aanvaard”, zegt minister Zuhal Demir. “Het gaat in totaal om 72.548,84 euro aan uitgekeerde subsidies door de Vlaamse overheid uitgekeerd.” Tussen de dag van de aanvraag en de dag van de uitbetaling zitten 4 tot 6 weken.

Loslopende honden

Of er meer schade door loslopende honden is, is niet duidelijk. Voor Vlaanderen bestaan hierover geen cijfers. Schadegevallen die veroorzaakt worden door honden buiten leefgebied van de wolf worden zelden gemeld aan INBO of ANB en worden daarmee ook niet geregistreerd. “Er zijn echter inderdaad aanwijzingen dat men de impact van honden niet mag onderschatten”, zegt Zuhal Demir.

In de 45 gevallen die INBO heeft geanalyseerd (van januari 2018 tot eind december 2019) waren er 33 waarin de wolf als dader werd bevestigd (65 gedode dieren, inclusief 3 alpaca’s), en 12 waarin de wolf kon worden uitgesloten en de hond kon worden bevestigd (47 gedode schapen). “Genetische analyses gebeuren enkel in gevallen waarbij er een redelijke kans is dat een wolf betrokken is. Sowieso gebeurt er géén genetische analyse op hondenrassen.”

Cijfers uit Nederland

In Nederland werden verschillende pogingen gedaan om te schatten hoeveel schapen jaarlijks door honden worden gedood. Dit werd gedaan door een bevraging bij schapenhouders.

“Uit de rapporten van Van de Hove en Penning (2012) en Vosmeer en van Beek (2016) kunnen we besluiten dat honden jaarlijks bijna 1 % schapen verwonden en/of doden. Extrapolaties voor heel Nederland komen op een totaal van 2.400 tot 7.800 verwonde en/of gedode schapen, afhankelijk van de studie”, duidt minister Zuhal Demir.

Opmerkelijk: honden maakten in de door INBO onderzochte gevallen per keer dat ze schapen aanvielen dubbel zoveel slachtoffers als wolven: gemiddeld 3,91 bij hond, en 1,96 bij wolf. Het verschil is statistisch heel significant.

Of er een verband is met de aanlijningsplicht, wil Vlaams parlementslid Steven Coenegracht nog graag weten. “Hierover zijn geen formele gegevens bekend. In de gevallen die door ANB en INBO werden behandeld, ging het op één uitzondering na (een ontsnapte pitbull) steeds om aanvallen waarbij er zich geen getuigen of hondeneigenaars hebben gemeld. We gaan er dan ook vanuit dat het hoofdzakelijk om uitgebroken honden gaat.”

Het is duidelijk dat alles staat of valt met de aanmelding van mogelijke schadegevallen. En dan zijn er nog de loslopende honden zelf. “Honden kunnen omwille van 2 redenen loslopen: ofwel zijn ze op wandel met het baasje en zijn ze niet aangelijnd, ofwel zijn ze losgebroken.”

Wat het aanlijnen betreft, geldt in Vlaanderen in natuur- en bosgebieden op de meeste plaatsen een aanlijnplicht. Daarbuiten wordt dit geregeld via gemeentelijke politiereglementen. “De handhaving van het aanlijnen is dan ook in eerste instantie een verantwoordelijkheid van de gemeenten.”

“We nemen echter aan dat de aanvallen hoofdzakelijk gebeuren door uitgebroken honden. Bovendien werd tot op heden - op één uitzondering na - bij geen enkele van de gevallen een eigen geïdentificeerd. Enkel bij een geïdentificeerde eigenaar is de schade-aansprakelijkheid duidelijk”, aldus minister Zuhal Demir.

Schapen beschermen

“Een ontsnapping kan het gevolg zijn van een tuinpoort of deur die men per ongeluk vergat te sluiten. Dit is niet strafbaar en dus ook niet handhaafbaar. Ik kan enkel maar oproepen om schapen voldoende te beschermen via een wildwerende omheining en hondeneigenaars vragen om het nodige te doen zodat ontsnappingen tot een minimum worden beperkt”, aldus Vlaams minister Zuhal Demir.

Beter voorkomen dan genezen.

Lieven Vancoillie