Hoevetoerisme in de Leiestreek, met de zegen van priester Glorieux
Als de streek rond Kortrijk al eens het ‘Texas van Vlaanderen’ wordt genoemd, dan is Sint-Denijs met enkele graden warmer ongetwijfeld het ‘Toscane van Kortrijk’.” Johan Vanhemmens zegt het misschien wat lachend, maar het duidt op de grote ondernemerszin die diep vanbinnen geworteld zit. Meer ondernemer, dan reguliere boer, dat is Johan Vanhemmens (57) altijd geweest.
Duiventil op binnenplaats
Wie de zijweg van de Moenstraat in Sint-Denijs (Zwevegem) inslaat en netjes de uitgepijlde aanduidingen volgt, komt onmiddellijk in een oase van groen en rust terecht. Op de piekfijn onderhouden toegangsweg naar de Hoeve Roden Duifhuize heerst een stilte, die je onmiddellijk in een zen-toestand brengt.
Links op de opritlaan staat een kapelletje met de beeltenis van priester Stefaan Modest Glorieux, die enkele tientallen meter verder in de volledig gerestaureerde vierkantshoeve geboren werd. Hier woont en werkt de familie Vanhemmens. De naam Hoeve Ten Rooden Duifhuize verwijst naar de duiventil, die centraal op de binnenplaats staat. De hoeve was in de 16de eeuw het ‘postcentrum’ van de streek.
Johan en zijn echtgenote Mia Spincemaille zijn afkomstig van het naburige Zwevegem, waar ze vele jaren De Aardappelhoeve op de Losschaert hebben uitgebaat. “Op het ouderlijk landbouwbedrijf waren we op verschillende vlakken pioniers: we verkochten thuis hoeveproducten (aardappelen, eieren, vlees, prei…) en hadden als een van de eerste boeren thuis een aardappelautomaat. In 1986 hebben we het bedrijf (15 ha) van mijn uitbollende vader overgenomen, dat vooral gespecialiseerd was in aardappelen en vleesvee.” Op De Aardappelhoeve groeiden ook de kinderen Kim (30), Willem (28) en Flore (24) op.
Landbouwbedrijf onteigend
Er leek geen vuiltje aan de West-Vlaamse lucht en ook de toekomst in de landbouw leek verzekerd. Tot in 2007 een donderslag bij heldere hemel een streep trok door die plannen. “Om zoon Willem de nodige ruimte te geven om een hoeveslagerij te gaan uitbaten, wilden we verbouwingen uitvoeren. Dochter Flore studeerde later ook agro en biotechnologie en houdt ook van het landbouwwerk.
We kregen toen echter te horen dat we onteigend zouden worden. Er zat niks anders op dan uit te kijken naar een andere locatie. Die mededeling kwam bijzonder hard aan en was een zware slag. Er was de familiale band met het ouderlijk bedrijf, de emotionele waarde, de kinderen hadden een vaste vriendenkring in Zwevegem... Gevolg was dat ik overmand door emoties mij enkele jaren niet goed heb gevoeld”, zegt Johan.
Toch bleef de familie niet bij te pakken zitten. “We wilden zo graag verder boeren, en ook onze kinderen hadden verschillende plannen in die richting. Het was na veel rusteloze nachten en veel gepraat te hebben met de andere gezinsleden, een uitgemaakte zaak dat we verder wilden. Maar de vraag was: waar? We keken rond: in Henegouwen, Noord-Frankrijk... Het was niet evident om een nieuwe thuis te vinden voor mijn vrouw en 3 kinderen.
Evident om een nieuwe huisvesting te vinden voor mijn dieren, was het nog minder. Geen enkele ‘collega-landbouwer’ ziet een onteigende boer graag snuisteren in zijn regio. Het bleek bijna een onmogelijke zoektocht om dichtbij een nieuwe thuis te vinden. Maar zeg ‘nooit nooit’. Een jaar later kregen we toevallig het uitzonderlijk aanbod van een historische maar praktisch vervallen vierkantshoeve in dezelfde gemeente, omringd door akkers en weiland. Er moest evenwel vlug gehandeld en beslist worden.”
Nog volop dromen
Toen Johan en zijn vrouw hoorden van de rijke geschiedenis van Hoeve Ten Rooden Duifhuize of Rouge Coulombier en het potentieel dat deze kon bieden, gingen hun ideeën de vrije loop. “Die ideeën werden al vlug dromen en die dromen werden op plan gezet, in overleg met Toerisme Vlaanderen en de departementen Landbouw en Erfgoed. Het werd, en is nog altijd, een huzarenwerk. Want onze dromen zijn nog niet ten einde.”
In enkele jaren heeft de familie Vanhemmens een indrukwekkend parcours afgelegd. “We wilden blijven inzetten op landbouwverbreding en gingen voluit voor een renovatie van de verschillende gebouwen, in nauw overleg met verschillende overheden. Een deel wordt gesubsidieerd. Veel boeren evolueren van landbouw naar bulklandbouw en zijn gezien de kleine marges verplicht om groter en nog groter te worden. Die schaalvergroting nijpt de kleinere landbouwbedrijven dood. Wij zijn naast onze vleesvee en akkerbouw al vlug de weg van de verbreding ingeslagen met de hoevewinkel, de vakantiewoningen en de camping.”
Erfgoed behouden
Naast het actieve leven op de boerderij is ook het verhaal van de hoeve zelf boeiend. Dit prachtige erfgoed heeft een boeiende geschiedenis. “We willen dit mooie erfgoed in ere houden. We houden eraan om alles uit te voeren met respect voor het verleden. De leegstaande gebouwen hebben geen functie meer in de actieve landbouw. In plaats van deze te laten verloederen, kozen we ervoor om te investeren in een nieuwe bestemming: hoeveslagerij én toerisme. Een weg die we eerder nooit dachten in te slaan”, zegt Johan.
Eerst was er een pop-up camping, deze zomer het tweede seizoen als volwaardige camping en sinds 1 jaar zijn ook de 3 vakantiewoningen toegankelijk. “We willen hier een unieke beleving creëren: logeren en kamperen op een historische, actieve hoeve”, vult Mia aan. “Ook mensen met een beperking kunnen kennismaken met het actieve leven op de boerderij dankzij de toegankelijke vakantiewoning. Twee gastenverblijven beschikken over een ruim privaat terras met weids uitzicht, met daarnaast ook een leuke loft.”
De hoeve ligt in een open en glooiend agrarisch gebied met weidse vergezichten. “Het is heel aangenaam logeren op het platteland, midden de velden, op een historische hoeve binnen een beschermd dorpsgezicht. Daarnaast is het de ideale uitvalsbasis voor fietsen en wandelen. Als de Covid-19-maatregelen het toelaten, zetten we deze zomer onze poorten van onze binnenkoer open als Westtoer-rustpunt voor toeristen, die in de regio wandelen en/of fietsen.”
Landbouwverbreding
De hele restauratie past binnen de landbouwverbreding. “Het was een voorwaarde van de cel Erfgoed: de gebouwen moesten een nieuwe bestemming (hoeveslagerij, vakantiewoningen, museum…) krijgen”, zegt Mia. De eisen van erfgoed gaan trouwens veel verder dan enkel gebouwen. Ook het groen en de wal rond de hoeve werden in ere hersteld.
“Alle bomen en struiken die niet inheems waren, moesten worden verwijderd. Verder wilde Erfgoed ook dat de vogels die in de oude gebouwen huisden, hier konden blijven. We hebben nu steenuilen, kerkuilen en een valk, die jagen op muizen en ratten.” Voor de zwaluwen werden kunstnestjes voorzien. “We hebben hier zeker 100 zwaluwen. In de zomer pakken ze de vliegen, waardoor we nu praktisch geen vliegen meer hebben in de stal.” En voor wie hier verblijft, zijn die rondvliegende zwaluwen ook mooi om te zien.
Johan kan je meestal vinden tussen zijn dieren, zijn projecten of met een biertje op het terras met zijn gezin, vrienden, buren en de toeristen. Oudste zoon Kim is militair, tweede zoon Willem is slager en baat de Hoeveslagerij Willem uit en dochter Flore werkt buitenshuis en wijkt thuis niet vaak van papa’s zijde. Ze voelt grote liefde voor de boerenstiel en droomt ook van haar eigen projecten.
Landbouwverbreding zeker, maar ook nog actieve landbouw. Er is akkerbouw en vleesvee. “We hebben 80 stuks rundvee (witblauwe ras) met een 25-tal zoogkoeien. De runderen lopen nu op de weide en zo hebben we nu enkele lege boxen. We zijn van plan om nog een 25-tal runderen bij te kopen om die de komende maanden hier ook af te mesten. Onder meer door ze aardappelen te geven, die kosten nu toch haast niks.”
De stieren gaan via het slachthuis naar retailer Colruyt. De vrouwelijke runderen komen na het slachthuis naar de eigen hoeveslagerij en -winkel van zoon Willem, die een diploma als slager op zak heeft.
Hoeveslagerij Willem
De hoeveslagerij zit ingebed in dat lokale verhaal. “We kunnen een betere prijs dan de marktprijs krijgen, maar er zijn veel aandachtspunten: hygiëne, kwaliteit… Het is en blijft een uitdaging maar het geeft toch enorm veel voldoening als de klant kiest voor een stukje vlees van ons. We leveren aan de klanten een veilig, kwaliteitsvol product én met respect behandeld. Alle producten worden vacuüm verpakt, de garantie voor een op en top vers stuk vlees, mals en bomvol smaak.”
Aansluitend op het korteketenverhaal van zoon Willem wordt een zo goed als gesloten bedrijfsvoering nagestreefd. “Al onze dieren worden op een milieuvriendelijke wijze gekweekt met natuurlijke eigen voedergewassen.” In het teeltplan (32 ha) zitten 8 ha maïs, 3 ha wintergerst, 2 ha spelt, 4 ha seizoenpacht met collega-boeren en 10 ha vlas, en daarnaast nog de weides. “Grazend op onze uitgestrekte weilanden groeien onze dieren op zonder stress. In de winter verblijven ze in open loopstallen op vers stro. Ze krijgen tijd om te groeien zonder stimulerende middelen. De dekstier loopt mee in de kudde samen met de koeien en de kalfjes. Deze respectvolle aanpak zorgt voor vlees van superieure kwaliteit.”
Kamperen op een hoeve
Kamperen op een hoeve bestaat nog niet in de Leiestreek. “De 3 vakantiewoningen zijn nu een jaar toegankelijk. In 2017 hadden we voor de eerste keer een pop-upcamping, samen met het project Schoon Boeren van Inagro.
We beleefden daar onmiddellijk groot plezier aan. Door zo bezig te zijn met die camping en de vakantiewoningen ben je zelf een hele zomer met vakantie. Naast Vlamingen ontvangen we ook veel Nederlanders, Engelsen, Italianen… Vaak zijn ze op doorrit, of komen ze gewoon één nacht of meerdere dagen rust zoeken. Dat kunnen we hen allemaal bieden.
Zelf zijn we heel sociaal ingesteld”, zegt Johan. En hij spreekt graag in naam van het hele gezin. “We doen dat graag: alles klaarmaken, het inchecken, een praatje slaan, rondgidsen… En ja, er komt ook geld binnen. Naast de camping en vakantiewoningen organiseren we ook teambuildings met rondleidingen op de hoeve en in de slagerij. Ik ben graag onder de mensen. Ik organiseer en onderneem graag. Ik jeun me op mijn hof, meer dan wanneer ik op een tractor zit.”
“We kijken deze zomer ook uit naar de opening van het nieuwe rustpunt voor toeristen op onze binnenkoer. Een project van Toerisme Vlaanderen om de Leiestreek te promoten met 101 hotspots. Het wordt één groot openluchtterras. Een ‘bar provisoir’, waar iedereen wat kan rusten, genieten… Met een glas van de tripel Glorieux, van een proevertje van de slagerij… Zowel fietsers, wandelaars, motorrijders… andere toeristen. Iedereen is welkom. Een ideaal rustpunt en ontmoetingsplaats op het landbouwbedrijf.”
Hoeve Ten Rooden Duifhuize krijgt ook veel medewerking van de gemeente Zwevegem, wat belangrijk is voor de verdere uitbouw van de plannen. “Er zijn heel wat wandeltochten in de buurt, en ook routes van Fietsnetwerk West-Vlaanderen komen hier langs. Later komt in een van de vertrekken nog een grote slaapplaats, waar bijvoorbeeld ook wielertoeristen terecht zullen kunnen tijdens hun Ronde van Vlaanderen.”
