Handelsbeleid hoog op de agenda van EU-voorzitter Duitsland
Duitsland wil zich als voorzitter van de Raad van de EU vooral profileren met het handelsdossier. Ze wil komaf maken met wat ze oneerlijke Chinese concurrentie noemt en de Amerikaanse strafheffingen op landbouwproducten. Daarnaast moet nog voor het einde van het jaar een handelsdeal met Mercosur worden gevalideerd door de lidstaten. Daarnaast ziet Duitsland graag een grote hervorming van de WTO.
Duitsland heeft in juni het roulerend voorzitterschap van de EU overgenomen van Kroatië, en mag dus de agenda bepalen. Mercosur is een Zuid-Amerikaans handelsblok van vooral grote agro-exporteurs als Brazilië, Argentinië en Uruguay. Juist omdat het grote aanvallende belang van deze landen een toenemende export van landbouwproducten naar de EU is, zijn diverse lidstaten kritisch of openlijk tegen een handelsdeal. Wallonië heeft alvast belooft een dergelijk akkoord te torpederen.
Het EU-handelsbeleid ligt bij de Europese Commissie. Die kwam al tot afspraken met Mercosur. Omdat de overeenkomst meer behelst dan alleen importtarieven, moet ze ook worden voorgelegd aan de lidstaten en in federale landen soms ook aan regionale overheden. Landen staan kritisch tegenover een handelsdeal, omdat Zuid-Amerikaanse landen tegen minder zware eisen zouden produceren.
De Europese Commissaris voor Handel, Phil Hogan, verklaarde op 6 juli dat de afronding van het juridische aspect van de overeenkomst gepland is voor oktober en dat het dan aan de Raad en het Parlement is om te beslissen of deze overeenkomst al dan niet wordt geratificeerd, wat een verlaging van de douanerechten voor Europese bedrijven met 4,5 miljard euro inhoudt.
Herzien handelsbeleid
Duitsland plaatst ook de instelling van een "handelsbeschermingsinstrumentarium" ter bescherming van de belangen van de EU op de agenda. Die zal gebaseerd zijn op een voorstel van de Europese Commissie, dat de hoofdlijnen van een nieuw handelsbeleid zal formuleren tegen eind 2020.
Mogelijk bevat dit de afspraak dat alleen binnen hoofdstukken van het akkoord – vaak sectoren - ‘gecompenseerd’ mag worden. Nu kan het zo zijn dat bijvoorbeeld de landbouwsector in een verdrag met Japan wint, terwijl de autosector verliest, en het bij een volgend akkoord met Mercosur precies andersom is. De doelstelling is dat elke sector erop vooruit gaat, en alleen binnen sectoren soms de 1 wint en de ander verliest.
In dit verband wil Duitsland ook tijdens haar voorzitterschap de balans opmaken van de betrekkingen met China door de kwestie van gelijke concurrentievoorwaarden te verdiepen. Het doel is om Europese kleine en middelgrote ondernemingen te beschermen tegen oneerlijke handelspraktijken van Chinese staatsbedrijven.
Handelsconflicten
De EU wacht nog steeds op de arbitragebeslissing van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) in een zaak tegen de VS. Als de EU wint, kan de EU aanvullende douanerechten opleggen vanwege aan Boeing toegekende subsidies. Dit is uiteindelijk gepland voor september als gevolg van de Covid-19-pandemie.
De zaak volgde op een zaak van de VS tegen de EU, over subsidies die laatstgenoemde aan Airbus zou geven. Het is een jaar geleden dat de VS extra tarieven van 25% voor bepaalde landbouwproducten (wijn, kaas, olijfolie en olijven of whisky) oplegden voor een bedrag van 4,3 miljard euro in verband met de Airbus-zaak.
WTO-hervorming
Een ander punt dat Duitsland benadrukt, is de hervorming van de WTO. De WTO kent 2 luiken. Het eerste luik is het toezien en handhaven op bestaande regels waaraan WTO-lidstaten zich committeren. Dit proces is volgens critici veel te traag, met soms na een klacht pas jaren later een uitspraak. Daarnaast zet de WTO grote onderhandelingsrondes op om wereldwijd de handel te bevorderen.
Lagere importtarieven, hogere importquota en minder marktbescherming dus. Dit luik ligt in feite totaal stil. In 2001 werd de zogeheten Doha-ronde gestart, met als doel deze rond 2006 af te ronden. Anno 2020 is nog altijd geen zicht op een uitkomst. De onderhandelingen liepen meermaals vast op de wens van ontwikkelingslanden aangevoerd door India en China om hun landbouwmarkt te mogen beschermen bij een grote, plotselinge instroom van producten. Een dergelijke afspraak heet in jargon ‘special safeguarding mechanism’.
De VS wilde hier maar beperkt in mee gaan omdat het mechanisme gemakkelijk misbruikt zou kunnen worden. De EU hield zich goeddeels afzijdig ook omdat het in onderhandelingen weinig weg te geven heeft. Duitsland is van plan de lidstaten te laten nadenken over een nieuw kader om de handel en de investeringen te vergemakkelijken. Dit zal op de agenda staan van de Twaalfde Ministeriële Conferentie in juni 2021, die oorspronkelijk gepland was voor 8 november van dit jaar in de hoofdstad van Kazakstan Noersoeltan (voorheen Astana).
