Uitkippen in de stal heeft heel wat voordelen
In het landelijke Neerhespen, een deelgemeente van Linter in Vlaams-Brabant, staan midden in de graanvelden een aantal militaire loodsen. Toch is het geen militair domein meer, maar de thuishaven van Veronique Buntinx (34 jaar) en haar man Stijn Hendrickx (37 jaar). Veronique en Stijn konden het domein 10 jaar geleden kopen. Toen stond het al 20 jaar leeg. Een deel van de loodsen maakte plaats voor 2 pluimveestallen, die elk 40.000 vleeskippen kunnen huisvesten. In enkele loodsen worden houtsnippers natuurlijk gedroogd. De stallen worden hiermee verwarmd. Een ander deel gebruikt Stijn, die zelfstandig grondwerker is, voor zijn materiaal.
Veronique en Stijn hebben 2 kinderen: Wiene is 7 jaar en Vic is 4 jaar. “Wiene is ons kippenmeisje en Vic houdt meer van machines”, lacht Veronique.
Start in pluimvee
Veronique en Stijn groeiden allebei op in Herk-de-Stad. Veronique volgde een opleiding graduaat landbouw en biotechniek aan de hogeschool van Geel, vandaag Thomas More. “Ik deed toen mijn stage bij broeierij Belgabroed in Merksplas en op enkele pluimveebedrijven. Al snel wist ik dat ik zelf in de pluimveehouderij wilde starten. Dat is trouwens een van de weinige sectoren binnen de landbouw waar je op een haalbare manier vanaf nul kan starten. Mijn ouders hebben immers geen landbouwbedrijf. Aansluitend aan mijn studies kon ik bijna onmiddellijk beginnen met braadkippen in bestaande stallen in de buurt. De toenmalige gerant van dat bedrijf, die in loondienst van Belgabroed werkte, stopte ermee.” Veronique deed dit 5 jaar.
Eigen bedrijf
Maar het kriebelde bij Veronique om met een eigen bedrijf te beginnen. En toen kwam de opportuniteit om dit militaire domein te kopen. “De vergunningsaanvragen voor de nieuwe stallen liepen behoorlijk vlot, want we liggen hier in landbouwgebied. Er moest wel heel wat gebeuren. Hier was immers niets, geen elektriciteit, geen water…” Eind 2012 waren de 2 stallen voor telkens 40.000 braadkippen gebruiksklaar. Veronique en Stijn verbouwden de oude kantoren tot woonhuis.
Vanaf de eerste ronde werden steeds traditionele braadkippen – van de rassen Ross of Cobb – geproduceerd. In het traditionele systeem worden de eieren in de broeierij op 21 dagen tijd uitgebroed in geklimatiseerde broedkasten. Vervolgens worden de eendagskuikens met geklimatiseerde kuikenwagens getransporteerd naar de braadkippenhouders. “Ze zitten dan in bakjes van 90 stuks en worden onmiddellijk in de klaargemaakte stal uitgeladen. En dan is het aan ons om ze op te kweken tot slachtrijpe vleeskippen.” Veronique werkte een zevental jaar op deze manier.
Eerste kennismaking met NestBorn
Goed 2 jaar geleden maakte Veronique kennis met het NestBornsysteem. Broeierij Belgabroed, lanceerde samen met zusterbedrijven Vervaeke-Belavi en van Hulst tijdens de Agridagen van 2018 in Ravels gezamenlijk dit nieuwe concept. “Ik had al gelijkaardige systemen, waarbij de kuikentjes rechtstreeks in de stal uitkippen, gezien in de vakmedia. Die aanpak leek op het eerste gezicht zeer interessant, maar veelal vergden ze bijkomende investeringen. We hielden dus de boot af. Bij NestBorn moet je als pluimveehouder geen investeringen doen en beschik je over een erg toegankelijk systeem. Bovendien konden we bij onze vertrouwde broeierij Belgabroed – waar ik een goede samenwerking mee heb en ook goede productieresultaten mee behaal – blijven.”
Het systeem kwam voor Veronique op het juiste moment. “Ik draai technisch goede ronden met mijn vaste routines in mijn eigen stallen, maar ik ben toch steeds op zoek naar mogelijke verbeterpunten. Nestborn laat dit toe, zonder drastische veranderingen. Bovendien is de overstap niet definitief. Ik kan elke ronde kiezen of ik eendagskuikens of broedeieren laat leveren.”
Andere aanpak
Eind juni – met temperaturen boven 30 °C voorlopig de warmste periode van dit jaar – was Veronique aan haar vierde opeenvolgende ronde met het NestBornsysteem toe. “De eerste levering van broedeieren van 18 dagen oud gebeurde begin januari. Dat was best wel spannend.”
De staltemperatuur moet bij aankomst van de eieren 34 °C bedragen, de betonvloer 27 °C. “Dit moeten we 3 dagen aanhouden terwijl de broedeieren in het strooiselbed liggen. Deze extra stookkosten worden grotendeels gecompenseerd doordat de luchttemperatuur in de eerste week sneller kan dalen dan bij traditionele kuikens.”
De omschakeling naar eieren in plaats van eendagskuikens vergt wel een andere aanpak. “Normaal gezien zit er een volledige week leegstand tussen de aflevering van de braadkippen en de levering van nieuwe eendagskuikens. Aangezien er nu broedeieren worden geleverd die over een periode van 3 dagen uitkippen, start een ronde nu 3 dagen eerder op. Als we dus onze 7,4 rondes per jaar willen behouden, dan moeten we de stal 3 dagen sneller klaar hebben. We boeten dus enkele dagen aan leegstand in, maar de kippen zijn wel een dag sneller slachtrijp en doorheen de ronde is er minder werk omdat de kuikens robuuster zijn. Wat betreft hygiëne is er geen probleem, we krijgen de stal goed gereinigd en klaar om de eieren te ontvangen, maar voorheen hadden we meestal even ‘rust’ tussen de rondes. En dat deed toch altijd deugd!”
Bij het traditionele systeem gebruikte Veronique een laagje turf als strooisel op het beton. Sinds NestBorn zijn dit houtkrullen. “In een 2 m brede zone, waar de machine de eieren zal neerleggen, leg ik een dikker strooiselbed (5 cm). Hier betekent dit in totaal zo’n 92 m per stal. De eieren komen dus in een zacht bed terecht.“
80.000 eitjes leggen op 2 uur tijd
De 80.000 geschouwde broedeieren worden op dag 18 met een geklimatiseerde vrachtwagen bij Veronique geleverd. “Wanneer je de NestBornmachine voor het eerst aan het werk ziet, dan ben je echt wel onder de indruk”, vertelt deze gedreven pluimveehoudster. Ze helpt de chauffeur eerst met het binnenrijden van de karren met voorbroedlades, vol keurig geschouwde eitjes.
En eens de overlegmachine – aangedreven met een batterij – automatisch aan de slag gaat met het neerleggen van de eieren, helpt ze ook met het klaarzetten en wegnemen van de lades.
Per keer pikt de machine 300 eieren (30 x 10) op met behulp van zuignappen van de voorbroedlades en legt ze voorzichtig neer in het strooiselbed.
Het systeem is zo inventief gemaakt dat tussen 2 rijen van 30 eieren telkens wat extra ruimte zit. “Het geeft wat ‘ademruimte’, zodat de eieren hun warmte voldoende kwijt kunnen en zonder probleem wat mogen kantelen”, legt Erik Hoeven, coordinator R&D van Belgabroed uit.
Per stal zet Erik een vochtsensor en 8 Ovoscans waarin telkens 4 eieren worden geplaatst. “Er worden dus 32 eieren per stal in real time gemonitord: om de 15 minuten worden de eischaaltemperatuur, luchttemperatuur, relatieve vochtigheid en CO2 gemeten en via Bluetooth naar de SOMO-box (met modem) in de technische ruimte verstuurd. Alle data kunnen – zowel door Veronique als door de adviseurs van de broeierij - vanop afstand opgevolgd worden op de website www.mynestborn.eu.
Eerst de eieren, dan de rest van het werk
Eens de broedeieren op het strooiselbed liggen, moet Veronique de temperatuur verder monitoren. Aan de hand van de luchttemperatuur stuurt ze de eischaaltemperatuur bij. Elke stal wordt hier verwarmd met 4 indirecte heaters. Tegen de avond van de levering moet de eischaal (opnieuw) zo’n 97-99 °F (36-37 °C) bedragen. Erik Hoeven: “We werken met een thermometer in graden Fahrenheit, omdat die nog nauwkeuriger werkt dan met graden Celcius.”
Veronique kan pas na de levering van de eieren enkele belangrijke taken aanvatten. “Dit betekent dus dat ik nu moet werken in een erg warme stal. Waar vroeger de voerlijnen al neergelaten en gevuld waren bij aankomst van de eendagskuikens, kan ik deze nu pas nadien laten zakken. Ook het startvoeder, zo’n 2 ton per stal, verdeel ik na de levering van de broedeieren op stroken papier. Daarna worden de voerpannen gevuld. Op de tweede dag laat ik ook de drinklijnen zakken. Het startvoer ligt nabij de 5 drinklijnen. Een groot verschil tussen een traditioneel kuiken en een Nestbornkuiken is dat deze eerst gaan eten en dan pas drinken.”
Uitkippen is speciaal moment
Vooral de dag na levering komt er letterlijk leven in de stal. “Het is steeds een magisch moment als je de eieren hoort kraken, dan zijn de kuikentjes op komst. Op dat moment komt al zo’n 20 tot 30% uit het ei. Het is voor die kleintjes een heel werkje om de schaal te doorpikken en zich hieruit te wrikken. Ze zijn werkelijk uitgeput! Tijdens hun eerste levensuren moeten ze echt bekomen. De eerste keer was ik erg bezorgd tijdens deze fase, want ze eten noch drinken dan, maar eigenlijk teren ze nog op de dooierrest.”
Op de derde dag is de uitkomst voorbij. “Ik raap dan alle niet-uitgekomen eieren en niet-levensvatbare diertjes uit het strooisel. Dit aantal – tussen 700 en 1.200 eieren (±2%) – geef ik door aan de broeierij.” De geraapte eieren en selectiekuikens moet Veronique naderhand nog wel conform de regels euthanaseren. “Dat aspect moest ik vroeger niet doen, het gebeurde in de broeierij, maar het is wettelijk verplicht.”
Het aantal kuikens aan het einde van de eerste week bepaalt het financiële plaatje van deze opzet. “Dit aantal is het facturatieaantal. Het risico tijdens het uitkomstproces van de eieren en van de eerste week wordt door Belgabroed op zich genomen. Vanaf dan lopen de activiteiten in de stal gelijkaardig als bij de traditionele levering van eendagskuikens.”
Beter welzijn, betere gezondheid
De vele eierschalen die na het uitkomen blijven liggen, vormen geen probleem. “Het is extra verrijkingsmateriaal en een extra calciumbron. De kuikens spreiden die al spelend doorheen de stal. Na een tweetal weken merk je er niets meer van.”
Door deze manier van werken ervaren de eendagskuikens geen stress van het transport. Ze kippen uit waar ze nadien opgroeien en beschikken onmiddellijk over voer, water en licht. NestBorn geeft dus een beter dierenwelzijn. Veronique merkt op dat de typische uitval door coli-infectie veel minder optreedt bij NestBorn. “Je hebt 4 tot 5 weken na opzet kans op een dip door coli, waarbij je dan antibiotica moet inzetten. Dat gebeurt nu dus bijna niet meer. Het extra werk vooraf wordt dus beloond met gezonde uniforme kippen en een lagere uitval. Het strooisel blijft door de verbeterde darmgezondheid ook mooi droog, waardoor we geen last hebben van voetzoollaesies. Ook van pootproblemen door enterokokken hebben de kippen beduidend minder last. We zakken bovendien enkele punten in onze voederconversie. Dat lijkt weinig, maar na enkele ronden betekent dit wel wat. De kippen zijn minimaal een dag eerder op hun gebruikelijke slachtgewicht. De braadkippen worden dan – na 6 weken – door voederleverancier De Heus verkocht aan het slachthuis. En dan starten we weer van vooraf aan”, besluit Veronique.
