Droogte in de siertuin: water geven zonder verspilling

Droog, niet alleen viel er in juli abnormaal weinig regen maar ook de afgelopen winter en de hele lente waren, volgens de terminologie van het KMI ‘zéér abnormaal’ droog.

Niet allen de gewassen op het veld krijgen het hard te verduren tijdens droge periodes, ook in de tuin is de droogte goed merkbaar en kan het nodig zijn om de natuur een handje toe te steken om schade door verdroging te vermijden. Planten kunnen nu eenmaal niet zonder water.

Water is niet alleen onmisbaar voor de fotosynthese, het zorgt ook voor transport van mineralen en voedingsstoffen binnen de plant en op dagen met hoog oplopende temperaturen gebruikt de plant het water als koelmiddel.

Met onderstaande tips kunnen we trachten schade in de tuin te voorkomen zonder nodeloos water te verspillen. Want in periodes met dreigend watertekort is iedere druppel water kostbaar.

Bomen en struiken

Oudere bomen en struiken in de vollegrond hebben in de regel weinig last van droogte. Hun wortelgestel is voldoende ontwikkeld om diep in de bodem op zoek te gaan naar water. Pas als de droogte maandenlang aanhoudt zullen ook zij hun bladeren laten hangen en kan er een vroege herfst optreden waarbij de bomen een groot deel van hun bladeren vervroegd laten vallen. Dit komt niet doordat de boom aan het afsterven is maar omdat hij zich wil beschermen tegen verdere uitdroging door in een vervroegde winterrust te gaan.

Bomen en struiken die pas dit voorjaar of vorig jaar geplant zijn beschikken nog niet over een voldoende uitgebreid wortelgestel om het beschikbare vocht te kunnen bereiken en hebben onder droge omstandigheden, 2 weken zonder neerslag van betekenis, nood aan extra water.

De beste manier is dan om een gietkuil te maken of een dijkje te voorzien rond de voet van de boom en hem één keer per week een grote gietbeurt te geven (50 liter). Dit is veel effectiever dan hem enkele keren per week een kleinere hoeveelheid water te geven. Ook heeft het geen nut om nog meer water te geven want dan bestaat het risico dat de wortels door gebrek aan zuurstof afsterven.

Gazon

Hier hebben we een heel ander verhaal. De meeste grassoorten wortelen heel oppervlakkig en reageren bijgevolg heel sterk op droogte. De meeste grassoorten stoppen met groeien als de temperatuur oploopt boven de 27°C. Een combinatie van een droge bodem, stijgende temperaturen en als gevolg daarvan een toename van de verdamping zorgt voor droogtestress. Dit uit zich in verkleuring, in een eerste fase vergeling, van het blad en een afname, of zelfs het volledig stilvallen van de groei.

Naarmate de droogte langer duurt wordt het blad bruiner van kleur omdat de hoeveelheid chlorofyl afneemt met de toenemende stress. Het lijkt alsof de hele grasmat is afgestorven maar bij de meeste grassoorten blijft de basis van de plant (het meristeem of de groeipunt) in leven. Zo kunnen ze al na enkele regenbuien heel snel de bruin geworden grasmat terug groen kleuren doordat hun ondergronds netwerk van rhizomen en de daarop aanwezige groeipunten onmiddellijk weer aan de groei gaan.

Een goed samengesteld gazonmengsel is dus perfect in staat om droge periodes te overleven zonder te sproeien. Natuurlijk bestaat de kans dat bepaalde grassoorten het niet overleven en dat de grasmat na een droogteperiode een wat andere samenstelling heeft.

Wie over een eigen waterreserve beschikt en toch wil gaan beregenen moet hier tijdig mee beginnen, nog voor de bodem volledig uitgedroogd is. De meest efficiënte manier om een bestaande, goed ontwikkelde grasmat op een normale bodem mooi groen te houden is door 1 maal per week 25 mm te beregenen (= 2500 l/100 m². Dit kan je meten door een recipiënt van 2,5 cm hoog in het gazon te plaatsen, is het recipiënt vol dan mag je stoppen met gieten).

Potplanten

Hier is de situatie minder dramatisch omdat potplanten sowieso moeten gegoten worden bij droog weer. Een tuinliefhebber kent de waterbehoefte van de meest courante potplanten en kan dan ook wel inschatten wanneer de planten aan een gietbeurt toe zijn en dat kan bij aanhoudende hitte best heel vaak zijn.

Goed om te weten is dat planten met grote, kruidachtige bladeren (type Brugmansia) meer water nodig hebben dan planten met harde, dikke bladeren (type vetplant). Ook grijsbladige planten (type olijf), de grijze kleur wordt veroorzaakt door een dichte beharing die de verdamping beperkt, kunnen vaak goed tegen droogte en hebben minder gietbeurten nodig. Een andere belangrijke factor is de verhouding tussen de grootte van de potplant en het volume van de pot. Een plant in een pot van 10 l zal (veel) vaker moeten gegoten worden dan dezelfde plant in een grote kuip van 100 l.

Omdat kuipplanten frequent moeten gegoten worden is de kwaliteit van het gietwater belangrijk. Bij elke gietbeurt komen zouten, die opgelost zitten in het water, terecht in de potgrond. De plant neemt enkel die zouten op die hij nodig heeft, de rest blijft in de pot achter als ballastzouten, waardoor de plant op termijn moeite heeft om nog water op te nemen via de wortels.

Regenwater bevat minder zouten en is zachter dan leidingwater en is daarom beter geschikt als gietwater voor (pot)planten. Het beste moment om water te geven is in de ochtend. De fotosynthese komt dan weer op gang en de plant kan het aangeboden water direct gebruiken. Geef per gietbeurt voldoende water, tot het onderaan uit de pot loopt, op die manier worden de ballastzouten deels weggespoeld. Omdat door het vele gieten ook heel wat meststoffen worden weggespoeld dient men potplanten regelmatig bij te mesten. Dit kan door vloeibare meststof toe te voegen aan het gietwater of door gebruik te maken van gecoate meststoffen die minder snel uitspoelen. Hou ook rekening met de temperatuur van het gietwater. Te koud water kan zorgen voor een thermoshock waardoor de planten in stress gaan, gele bladeren krijgen en uiteindelijk stoppen met groeien. Gebruik bij voorkeur regenwater dat de dag voordien werd opgepompt in een grote ton zodat kilte uit het water verdwijnt.

Tips

- Een bodem rijk aan humus (gebruik regelmatig compost) werkt als een spons en houdt water vast voor drogere tijden.

- Bedek de grond tussen de planten met mulchmateriaal dit voorkomt verdamping waardoor de grond langer vochtig blijft.

- Geef best ’s avonds of ’s morgens water. Als je overdag water geeft verdampt er veel water dat dan niet meer beschikbaar is voor de planten.

-Als je over het gewas heen water geeft, zorg er dan voor dat het water niet te koud is. In de meeste gevallen is het efficiënter om gewoon aan de voet van de plant te gieten met een emmer of gieter.

- Als de bodem eenmaal uitgedroogd volstaat een regenbuitje niet om alles weer op een normaal peil te brengen. Controleer jong aangeplante bomen en struiken daarom regelmatig op uitdroging en geef tijdig water.

- Stevige wind, zoals we die de afgelopen maand vaker hadden, zorgt ervoor dat water vlugger verdampt en er frequenter dient gegoten te worden.

G.B.