Op de platte daken van de gloednieuwe voedingshal Foodmet, (ver weg van Zuidoost-Azië, waar men van oudsher al de vis- en rijstteelt combineert) op de site van het slachthuis van Anderlecht, heeft de initiatiefnemer van dit een beetje gek project besloten om de ‘Ferme abattoir’ te vestigen. Dit project is het resultaat van een samenwerking tussen de bedrijven Bigh sca en Abattoir sa.
Groenten, fruit en vis
Het bedrijf Bigh (Building integrated greenhouses) wil een wisselwerking tot stand brengen tussen stadslandbouw, visteelt en de bovengrondse teelt op de daken van stedelijke gebouwen, die een bron zijn van hernieuwbare energie. “Ik heb dit bedrijf ook opgericht om aan te tonen dat stadslandbouw kwaliteitsvolle voeding kan produceren op een efficiënte, duurzame en productieve manier die verdergaat dan het sociaal vlak”, zegt Steven Beckers, architect van opleiding en geboeid door de grote uitdagingen op het vlak van milieu en voeding van het begin van de 21e eeuw, vooral in de grootstedelijke gebieden.
Door de visteelt en de productie van jonge planten, groenten, fruit, aromatische kruiden en van bovengrondse microgroenten te combineren, past deze stadsboerderij met de naam “Ferme Abattoir” (omwille van waar het gelegen is) een techniek toe die al sinds millenia gekend is: de aquaponie. Deze term is een samentrekking van aquacultuur (de visteelt) en hydroponie ofwel de bovengrondse productie van planten. Schematisch gezien wordt het water, dat vervuild is door de afvalstoffen van vissen, behandeld door micro-organismen voordat het de planten besproeit en bemest. De aquaponie werd daadwerkelijk ontwikkeld vertrekkende van de aquacultuur in een gesloten circuit. Door aquaponie kan er veel op water bespaard worden. De techniek die ingevoerd werd op de Ferme Abattoir omvat twee gesloten circuits- één voor de planten, het ander voor de vissen- die met elkaar verbonden zijn via een biofilter die geactiveerd wordt door miljarden micro-organismen. Uit deze biofilter wordt dagdagelijks een deel van het water afgevoerd dat nodig is om het water te vernieuwen waarin de vissen gekweekt worden en om de planten in de serre en in de moestuin buiten te besproeien. De vissen worden gevoed met plantaardige proteïnen en met geselecteerd meel afkomstig van het vermalen van vissen. Het geheel vormt een natuurlijk systeem, dat nauwkeurig gecontroleerd en geautomatiseerd wordt.
Bigh wil verscheidene ‘stadsboerderijen’ uitbouwen in Brussel, maar ook in vele andere grote steden in Europa en zelfs verder. Het bedrijf heeft hiervoor verschillende partners om zich heen verzameld die deskundig zijn in de verschillende betrokken gebieden: serre, substraat, zaden, biologische bestrijding, bestuiving met hommels, hulpinsecten, bodembedekking, waterdichtheid en bescherming van de daken, engineering...
Circulaire economie
Steven Beckers heeft met deze aquaponische stadsboerderij willen aansluiten op de principes van de circulaire economie: het bedrijf bespaart veel op water, dat komt van de regen die opgevangen wordt in de serres (reservoir van 100m3) en van een put die men 70 m diep geboord heeft. De energie komt van de zon, van de recuperatie van calorieën die geproduceerd worden door de koeltoren van de koelruimtes van de Foodmet, Abattoir sa. Door een warmtepomp kan er ongeveer 50% hernieuwbare energie geproduceerd worden in de boerderij. Deze heeft ook toegang tot de elektriciteit die deels geproduceerd wordt door de zonnepanelen op de daken van de sa Abattoir.
Dit model maakt deel uit van de lokale productie, de korte ketens, de mobiliteit en de afwezigheid van de koelketen die duur is wat betreft vervoer, energie en de kwaliteit niet ten goede komt. Er is ook een sterke samenhang met het plaatselijke en het sociale. en de opvoeding en sensibilisering zijn ook sterk aanwezig. Twee bedrijven in sociale economie zijn betrokken bij de teelt en het verpakken van producten. En ten slotte is het economische model ook duurzaam en winstgevend. “We hebben een huurcontract van 36 jaar op deze boerderij en we rekenen erop om daarna nog verder te kunnen huren. Het functioneert als een voorbeeld. Vandaag de dag moet men stoppen met te discussiëren en in actie schieten.”
De verwachte productie
In totaal wordt van de 40 are op de daken voor de helft gebruikt voor productie binnen: serres en visteelt en voor de rest voor een moestuin buiten: blad- en vruchtgroenten voor het restaurant van de beschutte werkplaats waarmee ze verbonden zijn, maar ook kleine vruchten (braambessen, frambozen, aalbessen); een deel van de tuin buiten zal ook besteed worden aan het bestuderen van nieuwe teeltechnieken op daken van steden. De verwachte productie bestaat uit: 35 ton vis per jaar, meer bepaald zeebaars (uit de monding, uit warm water), met wit en smakelijk vlees; 15 ton tomaten van zeer hoogstaande kwaliteit (kerstomaten, cocktailtomaten en zeer kleine tomaten) per jaar, 2.700 potten met aromatische kruiden per week; 120.000 bakjes met microgroenten per jaar. Meer info en geleide bezoeken: www.abattoir.farm
M. de N.
