mestgerelateerde broeikasgasemissies te reduceren
Onderzoeksrapport
Tijdens dit onderzoek werd in het bijzonder aandacht besteed aan het reductiepotentieel van broeikasgasemissie door pocketvergisting op melkveebedrijven en aan de mogelijke uitbreiding van deze techniek naar andere agrarische subsectoren dan de melkveesector. De resultaten werden recent samengebracht in een integraal onderzoeksrapport van UGent en Inagro.
Aan het project namen heel wat onderzoeksinstellingen, praktijkcentra, private bedrijven en onderzoekers deel. De auteurs van het eindrapport Pocket Power zijn: Sander Vandendriessche, Inès Verleden, Anke De Dobbelaere, Jan Leenknegt, Tine Vergote, Erik Meers, Eveline Volcke en Jeroen Buysse. We citeren hieronder.
Techniek vergisting
Kleinschalige vergisting of pocketvergisting is een techniek om bedrijfseigen mest of andere biomassastromen om te zetten naar enerzijds biogas en anderzijds digestaat (de resterende vergiste biomassa). Methaan uit het biogas kan in een warmte-krachtkoppeling (WKK) verbrand worden en zo omgezet worden naar benutbare energie in de vorm van warmte en elektriciteit. Het digestaat kan op het bedrijf als meststof gebruikt worden.
20% van de broeikasgasemissies uit landbouw in Vlaanderen is afkomstig uit mestopslag. Wanneer de mest vers kan afgevoerd worden naar een vergistingsinstallatie, dan wordt nuttig gebruikgemaakt van deze gassen en kunnen we de broeikasgasemissies uit mestopslag verlagen. Pocketvergisting kende de voorbije jaren vooral ingang op melkveebedrijven. Binnen het project Pocket Power werd via modellering en simulatie, alsook via metingen op een digestaatopslag, onderzocht hoeveel deze technologie binnen de melkveehouderij kan bijdragen als klimaatmaatregel.
Positieve impact
Onderzoek binnen het project toonde aan dat methaanemissies tot wel 70% verlaagd kunnen worden in de stal. Als het totaalplaatje van de pocketvergister in rekening wordt gebracht, dan helpt kleinschalige vergisting om 50% van de mest- en energiegerelateerde broeikasgasemissies te reduceren mits aan de nodige randvoorwaarden (correcte uitvoering, voldoende robuustheid, voldoende verblijftijd, goede uitbating, beperking van gasverliezen) wordt voldaan. Deze kwantificering illustreert dat kleinschalige vergisting een positieve impact kan hebben op het klimaat. Vanuit het project werden diverse aanbevelingen geformuleerd voor constructeurs, uitbaters en stakeholders om dit nog verder te verbeteren.
Het onderzoek toonde aan dat het voldoen aan randvoorwaarden (bv. met betrekking tot verblijftijd en beperken van lekverliezen) essentieel is. Kleinschalige vergisting en het project Pocket Power staan in het Vlaams Energie- en Klimaatplan 2021-2030 vermeld als potentiële strategie om de uitstoot van methaan bij mestopslag substantieel te verminderen. Gezien het potentieel dat kleinschalige vergisting kan bieden op vlak van bedrijfseigen energieproductie en besparing van broeikasgasemissies uit mestopslag focuste het project Pocket Power ook op een tweede onderzoeksluik waarin werd onderzocht hoe pocketvergisting verder kan uitgebreid worden naar andere agrarische subsectoren, naast de melkveesector. Een sectorscan schetste welke typebedrijven het meeste potentieel hebben voor bedrijfseigen vergisting.
Uitbreiding sectoren
Het project focuste op uitbreiding naar de groente- en varkenssector (zie kader). Bij de uitbreiding naar de groentesector ligt de focus op de valorisatie van preiresten. Kleinschalige vergisting van preiresten op bedrijven die telen voor de versmarkt (waar preiresten op het bedrijf op hopen tijdelijk worden bewaard) leek bij de aanvang van Pocket Power een interessante piste, gezien de problematiek die deze reststroom met zich meebrengt op vlak van geurhinder.
“Het dagvers vergisten van deze resten en vervolgens stockeren van het digestaat in een afgesloten opslag, zou ervoor moeten zorgen dat de geurproblematiek wordt gereduceerd en bovendien dat de nutriënten, die anders als stinkende gewasresten op het land teruggebracht worden, nu teruggebracht worden in de vorm van een vloeibare meststof op een moment dat een vervolggewas er nuttig gebruik van zal kunnen maken.”
Jaarrond preiresten
Onderzoek toont aan dat preiresten als enkelvoudige stroom vergistingstechnisch stabiel kunnen vergist worden. “De uitdaging situeert zich op het logistieke gebied: het vinden van kostenefficiënte onderdelen die de preiresten kunnen van zand ontdoen, verkleinen, eventueel tijdelijk opslaan en in de vergister brengen (bv. verpompen). Binnen Pocket Power werden hieromtrent verschillende testen (inkuiltesten preiresten) en studies (marktstudie & uittesten verkleiners gewasresten) uitgevoerd.”
Het praktijkvoorbeeld van Uienschilbedrijf Ongena toont aan dat het technisch moet lukken, maar dat het geen evidentie is om goedkope randapparatuur te vinden die vlot op elkaar aansluit en voldoende robuust blijkt voor de klus. “Om tot een rendabel concept te kunnen komen zal bovendien een voldoende jaarrond volume aan preiresten noodzakelijk zijn (enkele m³/dag), wat het aantal bedrijven waar dit concept interessant voor is eerder beperkt. Gezien de uniciteit vergt dit meer maatwerk en verdere experimenten met de nodige apparatuur.”
Als algemene conclusie kan gesteld worden dat een aantal belangrijke, mooie stappen gezet werden om kleinschalige vergisting verder uit te rollen binnen Vlaanderen. Het broeikasgasemissiereductieplaatje oogt heel positief voor melkveebedrijven met een pocketvergister (-50% broeikasgasemissiereductie).
“Een gelijkaardige emissiereductie kan verwacht worden in de intensieve veehouderij, al werd dit binnen Pocket Power niet onderzocht en dient dit dus nog gekwantificeerd te worden. Het potentieel om deze technologie verder uit te breiden is vooral aanwezig in de varkenssector, mits de mest voldoende vers en/of gestabiliseerd verzameld zal kunnen worden. Voor de groentesector is het potentieel op vandaag minder groot wegens vooral logistieke moeilijkheden en de noodzaak om in extra randinfrastructuur te investeren.”
Verder onderzoek
Voor de toekomst kan het interessant zijn om verder onderzoek uit te voeren op het gebied van verse varkensmestvergisting. Pocket Power illustreerde namelijk dat het kan, dus het loont om verder te onderzoeken welke omstandigheden en parameters helpen om het proces stabiel te houden.
Een 2de onderzoekspiste die de moeite waard is om verder te onderzoeken is het coöperatieve aspect. Kunnen landbouwbedrijven samenwerken om samen hun reststromen te vergisten? Op die manier kan ook het potentieel voor de groentesector stijgen, waardoor een verdere uitrol zou kunnen plaatsvinden.
