Vlaamse land- en tuinbouwbedrijven hebben meer ruimte nodig om met innovatie te experimenteren

De stikstofproblematiek staat weer helemaal op scherp. “Alle actoren zijn volop bezig met het nemen van spierversterkende middelen voor het touwtrekken dat er zit aan te komen tussen landbouw en natuur, tussen landbouw en andere sectoren”, zegt Tom Ongenae, Vlaams parlementslid voor Open VLD, in de commissie Landbouw in het Vlaams parlement.

Kiezen voor innovatie

“Het debat gaat immers vaak over afbouw en vermindering en dat doet natuurlijk niemand graag. Het leidt tot jobverlies en minder toekomstperspectief voor mensen met gezinnen, maar er is misschien wel een uitweg, of toch gedeeltelijk, namelijk door nog meer te kiezen voor innovatie. We zien dat ook in het energiedebat, waar iedereen ervan overtuigd is dat we de uitdaging kunnen aangaan om meer te kiezen voor innovatie. Dat is iets dat we ook volop moeten doen in de landbouw. Voor alle duidelijkheid, dat gebeurt vandaag natuurlijk al. Het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) levert voortreffelijk werk en lanceert technieken voor veestallen, veevoeders en andere toepassingen”, stelt Tom Ongenae.

“Wanneer men met betrokkenen uit de sector spreekt, dan blijkt echter dat we daar nog meer kunnen doen. Men verwijst daarvoor weer naar Nederland, waar men toch iets voluntaristischer omgaat met innoverende technieken. Heel concreet is het dan vaak dat men de landbouwer zelf de kans geeft om proefprojecten op te starten. We hebben natuurlijk ook proefstallen, maar die zitten vaak bij het ILVO, terwijl Nederland er ook ervoor kiest om boeren zelf de kans te geven nieuwe technieken uit te testen. Als die goed blijken te werken, krijgen ze er ook de nodige erkenning voor. Je moet daar natuurlijk de ruimte voor geven en dan kom je in een debat over regelluwe zones, die we in Vlaanderen in verschillende sectoren al kennen, maar waarvan de mogelijkheden in landbouw nog niet helemaal zijn uitgeput”, aldus Ongenae.

Landbouw verduurzamen

Vlaams landbouwminister Hilde Crevits (CD&V) onderschrijft het belang van innovatie met het oog op het verduurzamen van onze landbouw. “Ik ben het dan ook eens dat we die innovatie, zoals nieuwe technieken, nog meer moeten stimuleren en ondersteunen. Veehouders worden terecht beschouwd als ondernemers. Dat houdt in dat zij door het houden van dieren een aanvaardbaar en rechtvaardig inkomen willen realiseren en hun bedrijf ontwikkelen, rekening houdende met de draagkracht van de omgeving.

Het is aan ons om ondernemers te ondersteunen door een innovatievriendelijke omgeving te creëren. Dit moet meer ruimte geven voor innovaties op het niveau van producten, processen, organisatie of vermarkting. Dit kunnen bijvoorbeeld proeftuinen of -stallen zijn met aangepaste regelgeving, waarbij veehouders zelf, met ondersteuning en onder supervisie van administratie en onderzoek, onder gecontroleerde omstandigheden op kleinere schaal kunnen experimenteren met innovatieve concep-ten en producten.”

Op het vlak van nieuwe emissiereducerende technieken zijn er nu al subsidiemogelijkheden binnen de maatregel projectsteun voor innovatie in de land- en tuinbouw. Momenteel loopt er een projectoproep voor projectsteun voor innovatie tot 30 april 2021. “Wat de erkenning van emissiereducerende technieken betreft in het kader van de vergunningverlening is dit vanzelfsprekend een bevoegdheid van minister Demir. Ik zal hierover met haar contact opnemen om de mogelijkheden hiertoe af te tasten. Aangezien men ook in Nederland met gelijkaardige problemen wordt geconfronteerd, is het een waardevolle suggestie om eens bij de Nederlandse buren te gaan kijken. Ik wacht hiervoor op een nieuwe regering.”

Boer op het terrein

Tom Ongenae: “We kunnen echt nog meer kiezen voor innovatie en we moeten de boer op het terrein de kans geven om daar zelf stappen in te zetten. Dan moeten we natuurlijk ook de boer die dat doet niet bestraffen, als zou blijken dat de technieken die hij heeft gebruikt niet werken. Geef de ruimte aan boeren die mislukken door hen niet te bestraffen. We moeten hen juist aanmoedigen om op het terrein te experimenteren. De expertise zit vaak bij de boer zelf en in zijn veestal.”

Verzekeringszone opstarten

Tinne Rombouts, Vlaams parlementslid voor CD&V, kent het Nederlandse systeem. “Het zijn minder de overheid en onderzoeksinstellingen die stallen bouwen om de systemen te toetsen. Ze kijken wel op welke manier de sector zelf geïntegreerd in de huidige praktijk nieuwe technieken kan uitproberen om dan eventueel tot erkenning over te gaan. Er moet zeker ook iets voor de verzekeringszones worden voorzien. Als een landbouwer investeert in een innovatief systeem, maar dit niet de vooropgestelde resultaten bereikt, dan moet er een vangnet of een verzekeringszone zijn om de bedrijfsvoering te kunnen aanpassen zonder daar grote problemen mee te krijgen. Dat is in Nederland ook zo en er zijn dus wel degelijk mogelijkheden om dit op te vangen.”

Vlaams minister Hilde Crevits (CD&V) belooft hierover overleg met haar collega Zuhal Demir (N-VA). “Ruimte geven om te experimenteren is een van de knelpunten waarom het probleem vandaag nog niet is uitgerold in Vlaanderen. We moeten een sluitende en rechtszekere oplossing hebben voor de boeren die investeren in nieuwe technieken, waarvan de resultaten op voorhand niet voor 100 % gegarandeerd kunnen worden. Dat is lastig. Als we daar de sleutel hebben gevonden, dan kunnen we vooruit.”

Meer experimenteren

“Ik ben er dan ook grote voorstander van dat die sleutel wordt gezocht, want dat is cruciaal. Het hele stikstofdebat is bijvoorbeeld te vaak een debat van afbouwen en afbreken, maar houdt heel weinig rekening met de gevolgen daarvan voor veel gezinnen, terwijl we volop de kaart van innovatie moeten trekken. Daar zit zeker een uitweg in, niet de volledige uitweg, maar een deel ervan. Laat ons meer ruimte geven aan nieuwe technieken, maar geef de boeren ook de ruimte om te experimenteren. Misschien schieten we daar al een heel eind mee op”, besluit Ongenae.

Lieven Vancoillie