Boeren komen op 18 december terug op straat uit colère met Europa

Europese leiders komen op 18 en 19 december nog een laatste keer samen dit jaar, onder meer om het Mercosur-handelsakkoord al dan niet goed te keuren. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen stapt daarna op een vliegtuig richting Brazilië om ceremonieel een laatste handtekening onder het akkoord te zetten met de leiders van het Zuid-Amerikaanse Mercosur-blok.

Aals het van Europese landbouworganisatie Copa-Cogeca afhangt vliegt von der Leyen met lege handen naar hoofdstad Brasilia. Zij hopen op 18 december 10.000 boeren op de been te krijgen voor een protestactie in Brussel ‘om een krachtige en eensgezinde boodschap aan de Commissie over te brengen’.

De koepelorganisatie, die meer dan 40 ledenorganisaties van 26 Europese lidstaten verwacht op de actie, klaagt aan dat de Europese Commissie doof blijft voor hun bezorgdheden, ondanks sussende woorden en beloftes na de grote protestgolf van vorig jaar. “Nu, aan het einde van 2025, blijven de verwachtingen onvervuld.” De EU komt in plaats daarvan af met een aantal projecten die Copa-Cogeca een ‘historische vergissing’ noemt. In weze komen boeren op 18 december terug op straat voor bijna dezelfde grieven waarmee ze in het voorjaar van 2024 naar Brussel trokken.

Mercosur, begroting en vereenvoudiging

Zo vinden de Europese boeren dat de EU met het Mercosur-handelsakkoord een handelsbeleid nastreeft dat ‘duidelijk nadelig is voor de Europese landbouwsector’. Ze vrezen voor oneerlijke concurrentie met landbouwproducten uit Zuid-Amerika.

Op de laatste Europese top van het jaar zou ook de volgende meerjarige begroting van de Europese Unie besproken worden. Het voorstel van de Europese Commissie is al langer een doorn in het oog van de Europese boerenorganisatie. Ze vrezen een einde van de gemeenschappelijke markt omdat de lidstaten in het voorstel meer in de pap van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) te brokken krijgen. Ook is er nog discussie over hoeveel budget er nu precies nog naar Europese boeren gaat, waarbij Copa-Cogeca klaagt dat er flink in gesneden wordt.

Tot slot blijft de koepelorganisatie pleiten voor simpelere en soepelere Europese regelgeving. “Buitensporige regelgeving belemmert initiatieven in de landbouw.” De push van de Commissie en andere Europese instellingen het voorbije jaar om verschillende aspecten van de landbouw- en milieuwetgeving te versoepelen volstaat uidelijk niet voor Copa-Cogeca.

Jonge boeren

De volgende generatie Europese boeren komt op 18 december bij monde van hun belangenorganisatie Ceja ook op straat. Hun focus is duidelijk de hervorming van het GLB in het kader van de volgende meerjarenbegroting van de EU.

“De lopende hervorming, die gepaard gaat met een vernieuwd beheer van het GLB en het ontbreken van verplichte steun voor jonge landbouwers, draagt bij aan een reeks structurele uitdagingen die landbouwers niet alleen kunnen oplossen”, aldus Ceja. “De landbouw in de EU blijft klem zitten tussen een toenemende marktvolatiliteit, die wordt gekenmerkt door stijgende kosten en dalende prijzen, een gebrek aan instrumenten om de transitie naar duurzaamheid te ondersteunen en een steeds toenemende onrust in de geopolitiek en de handel.”

De organisatie wil met haar aanwezigheid op de actie van 18 december wijzen op het blijvend belang van het GLB voor jonge boeren. “We demonstreren om de lidstaten duidelijk te maken dat, als ze na 2028 niet voldoende ambitie tonen voor het GLB, ze niet alleen de boeren de middelen ontnemen om hun belangrijke werk voort te zetten, maar ook de volgende generaties in de landbouw benadelen”, zegt Ceja-voorzitter Peter Meedendorp. “Het gaat niet alleen om morgen, maar ook om de periode na 2034, zelfs na 2060, wanneer boeren zoals ik nog steeds actief zijn en zich afvragen: ‘Wat hebben we gedaan?’ We willen niet dat deze hervorming een erfenis van spijt achterlaat.”

Boerenbond

Boerenbond doet als lid van koepelorganisatie Copa-Cogeca natuurlijk mee aan de actie. “We verzetten ons tegen belemmering door Europese regelgeving, tegen de hervormingen van het GLB en de plannen voor de nieuwe meerjarenfinanciering, waardoor er minder middelen zouden zijn voor de landbouwers en tegen oneerlijke handelsakkoorden zoals Mercosur”, aldus voorzitter Lode Ceyssens.

De prioriteit voor de Vlaamse landbouworganisatie is de aanpak van de vergunningproblematiek in onze regio. “Slechte Europese regelgeving zorgt ervoor dat de vergunningverlening voor onze Vlaamse boeren totaal vastzit. Daardoor kunnen landbouwers hun bedrijven niet moderniseren, niet verder verduurzamen en niet klaarmaken voor de volgende generatie jonge boeren om het bedrijf over te nemen. Er is nood aan Europees deblokkerend beleid dat terug initiatieven en investeringen mogelijk maakt. Dat gaat verder dan louter administratieve vereenvoudiging. Europa moet zorgen voor betere regelgeving en gelijke spelregels, zodat landbouwers toekomstgericht en rechtszeker kunnen ondernemen”, besluit Ceyssens.

Algemeen Boerensyndicaat (ABS)

ABS neemt ondanks het feit dat ze geen lid zijn van Copa-Cogeca deel aan de betoging. “De betoging is tegen Mercosur, maar wat ons betreft evengoed tegen de vele bedjes waarin Europa ziek is”, zegt Mark Wulfrancke van ABS. “De beloofde administratieve verandering is er weliswaar gekomen, maar voor elke regel die verdwijnt, worden er 2 nieuwe ingevoerd. Minder eisen is geworden véél meer extra eisen, weliswaar voor een pak minder ondersteuning om aan die eisen te voldoen.”

Wat betreft Mercosur, laakt Wulfrancke de naïviteit van de EU ‘die de nood aan een eigen strategische voedselvoorziening verloochent’. “Legbatterijen zijn in de Mercosur-landen de norm, traceerbaarheid een lachertje. Wat hier binnenkomt, is veelal behandeld met gewasbeschermingsmiddelen die hier verboden zijn. Verandering moeten we niet snel verwachten, eerder integendeel. De Mercosur-landen zullen niet twijfelen om de arbitragemogelijkheden in te zetten om te voorkomen dat er extra belemmeringen komen.”

Waalse landbouworganisaties

Over de taalgrens doen een aantal landbouworganisaties ook mee aan de betoging, met op kop de FWA. Die boerenorganisatie is net zoals Boerenbond een partner van Copa-Cogeca. In het ledenblad van 26 november doet FWA uitgebreid uit de doeken waarom ze op 18 december op straat komen. “Samen met onze Europese collega's is besloten tot een krachtige actie om ons gezamenlijk te verzetten tegen de onaanvaardbare voorstellen van de Commissie met betrekking tot de begroting van het GLB en de ratificatie van de Mercosur-akkoorden”, schrijft de voorzitter van FWA, Daniel Coulonval. “De Commissie gedraagt zich als een despoot en schendt de democratische regels die de pijlers vormen van de Europese constructie.”

De FJA, een beetje de Waalse tegenhanger van Groene Kring, zal ook op 18 december aanwezig zijn. “Wij vinden het namelijk belangrijk om Europa eraan te herinneren dat het zijn plicht is om meer aandacht te besteden aan zijn landbouw en landbouwers, en dit in een bijzonder verontrustende context wat betreft de signalen die de EU stuurt, met name op het vlak van de begroting en Mercosur”, zegt woordvoerder Pierre D’Hulst

Fugea, een Waalse landbouworganisatie die zich kritischer opstelt ten opzichte van bijvoorbeeld Nieuwe Genomische Technieken (NGT’s), had bij het ter perse gaan van dit artikel nog niet besloten of ze deelneemt aan de betoging. In het verleden hadden ze zich echter al bijzonder kritisch getoond over het GLB-voorstel van de Commissie en over Mercosur. “Het handelsakkoord vormt een bedreiging voor de landbouwinkomsten, het klimaat, de rechten van werknemers, de gezondheid van consumenten en de biodiversiteit.”

FDF Vlaanderen

Boerenbond en ABS zijn de 2 grootste landbouworganisaties, maar een rits kleinere concullega’s roepen hun leden al dan niet op om naar Brussel te trekken.. De Vlaamse tegenhanger van Farmers Defence Force (FDF) besloot om dat niet te doen. “Iedereen is vrij om te gaan, maar ons probleem is vooral Vlaams”, zegt voorzitter Bart Dickens. “In Wallonië mag en kan nog heel veel. De Europese manifestatie gaat daar in mijn ogen geen verandering in brengen.”

Volgens Dickens gaat de betoging er ook niet voor zorgen dat Mercosur op de schop gaat. “Het akkoord is al bereikt. Ze gaan nu zeker niet terug krabbelen.”

“Boerenbond loopt in mijn ogen enkel mee om hun achterban te sussen. Als we iets willen veranderen voor onze landbouwers, zullen we op Vlaams niveau moeten knokken. Daar zullen we eerst de overwinning moeten boeken door onze vergunningen terug te krijgen. Daar gaat Europa ons echt niet bij helpen.”

Progressieve organisaties

Aan de progressieve kant van het spectrum neemt BioForum, de belangenorganisatie voor de biologische landbouw, zelf niet actief deel aan de betoging. “Dat heeft vooral te maken met de beperkte omvang van onze organisatie”, verduidelijkt woordvoerder Tom Wouters. “Omdat we een klein team hebben, moeten we heel goed onze prioriteiten bewaken en kijken op welke thema’s we wel of niet inzetten.”

Ze verspreiden wel een oproep naar hun leden. “Er zijn veel uitdagingen natuurlijk. De thema’s van deze betoging – de hervorming van het GLB en Mercosur – zijn natuurlijk ook uitdagingen voor de biologische boeren, daarom dat we hen er attent op willen maken.”

Voedsel Anders, de beweging die ijvert voor agro-ecologie, is nog in overleg met verschillende boerenorganisaties, zoals de European Coordination Via Campesina (ECVC), over een eventuele mobilisatie voor de betoging. Ze kunnen daar pas later deze week over communiceren.

Voedsel Anders schaart zich wel achter de standpunten van de ECVC. “Vrijhandelsakkoorden zoals de EU-Mercosur-deal komen kleinschalige, familiale en agro-ecologische boer(inn)en niet ten goede, niet in Vlaanderen en niet in de Mercosur-landen”, zegt Douwe De Vestele van Voedsel Anders. “Ze zijn een uitbreiding van het geïndustrialiseerde voedselsysteem dat wereldwijd boer(inn)en en het leefmilieu onder druk zet, ten koste van de levenskwaliteit van boer(inn)en en burgers. De EU-Mercosur-deal werkt vooral in de kaart van multinationals die winst maken door het verhandelen van en speculeren op voedsel, en werkt het herlokaliseren van ons voedselsysteem tegen.”

De ECVC is een internationale organisatie die kleine en middelgrote landbouwbedrijven vertegenwoordigt. De organisatie bevestigt langs hun kant dat ze hun standpunt over de manifestatie van 18 december nog aan het bepalen zijn. Ze verschillen namelijk op veel punten van mening met de organisatoren van de mars. “We hebben niet dezelfde eisen als Copa-Cogeca. We zijn het bijvoorbeeld niet met hen eens over de versoepeling van heel wat milieuwetgeving zoals de ontbossingsverordening. We zijn het dan weer wel eens met hun kritiek op de reductie van het budget van het GLB en het verdwijnen van de 2 pijlers.”

Boerenforum, een organisatie van kleinschalige landbouwers, was niet bereikbaar voor een reactie, maar zou volgens onze informatie deelnemen aan de betoging. De organisatie, een Vlaamse beweging van boer(inn)en, landwerk(st)ers en coproducenten, die opkomt voor eerlijke, autonome, solidaire en agro-ecologische praktijken, nam in september al deel aan een protest in Brussel tegen Mercosur. Daar noemden ze het akkoord een ‘verraad van de boeren’.

Thor Deyaert