Landbouw van 18 juni. Oppositie en coalitiepartners dringen aan om dat bijschaven nu heel snel door te voeren.
Dringende hervorming nodig
“Het is voor het voortbestaan van de brede weersverzekering van cruciaal belang dat het stelsel voldoende boeren bereid vindt om zich ook effectief te verzekeren en dat de verzekeraars gerichter kunnen werken. Het stelsel moet gedragen worden door de boeren, de overheid en de verzekeraars. En het wordt vooral tijd dat de betrokken partijen duidelijkheid krijgen over de richting die de brede weersverzekering uitgaat vanaf 2026. We hebben daarvoor nog maar een goede 6 maanden te gaan”, waarschuwt Peeters. In haar vraag voor een dringende aanpak wordt Peeters bijgetreden door Arnout Coel van N-VA.
Minister Brouns kondigde op 19 maart aan dat het Agentschap Landbouw en Zeevisserij een evaluatie maakt van de brede weersverzekering, samen met de landbouworganisaties en de verzekeraars. “Die evaluatie loopt. Het kwantitatieve is gebeurd, nu volgt het kwalitatieve. Dat is natuurlijk werk dat grondig moet gebeuren”, antwoordt Brouns.
Minder deelnemers en minder oppervlakte
“De beschikbare cijfers zijn geanalyseerd. We kunnen stellen dat er inderdaad een daling is, zowel in het aantal deelnemende landbouwers als in de verzekerde oppervlakte. Voor bepaalde groepen landbouwers, zeker met kapitaalintensieve teelten, lijkt de brede weersverzekering echter wel nog een belangrijk instrument te zijn in het risicobeheer op hun bedrijf”, zegt de minister.
Voor 2025 is het enige beschikbare cijfer het aantal landbouwers dat via de verzamelaanvraag aangegeven heeft te willen deelnemen aan de subsidieregeling. Het aantal aanvragen in deze verzamelaanvraag daalt in 2025 verder ten opzichte van 2024, namelijk van 1.585 naar 1.059. Omdat die subsidieaanvraag echter geen verplichting inhoudt om ook effectief een verzekeringscontract af te sluiten, is dat geen definitief cijfer. Het verzekerde areaal voor 2025 is dus nog niet bekend.
“Mijn bedoeling is alleszins om ook na 2026 als overheid een verantwoordelijkheid te nemen in het risicobeheer van landbouwers. Ik denk dat daar de grote uitdaging ligt. Europa laat ons toe – of zal ons toelaten, dat is nog niet beslist – om een stuk van het Europese budget in te zetten voor risicobeheer en risicomanagement. Het is belangrijk om nu, ook in het kader van deze evaluatie, na te gaan wat het juiste instrument daarvoor is”, duidt Jo Brouns.
Systeem staat onder druk
“We zien nu jaar na jaar de deelname in de brede weersverzekering dalen, wat het systeem onder druk zet. Daarom bekijken we, samen met onze administratie, wat de mogelijkheden zijn voor de toekomst. Ik wil daartoe breder kijken dan enkel de rol of de huidige invulling van de brede weersverzekering. Tegelijk wil ik dat instrument op dit moment ook blijven bijschaven, zodat de aantrekkelijkheid weer kan toenemen. Ik heb alvast aan de federale minister van Financiën Jan Jambon de vraag gesteld of er een mogelijkheid is om de taks op de brede weersverzekeringen te schrappen. Zo’n vrijstelling is er in heel wat van de ons omringende landen en ze heeft een positieve impact op de kostprijs voor de landbouwers”, meent Jo Brouns.
“Dit is voor mij belangrijk: er is een Europese hervorming, het Vlaamse budget voor het Rampenfonds valt weg, we hebben een landbouwbudget en we kunnen bekijken wat er vanuit dat Europese deel daartoe kan bijdragen. Maar de essentie is dat we tot een instrument komen waar een breder gedragen visie op is, ook binnen de landbouwsector, dat ook werkbaar is en waar men zelf van gelooft dat het een belangrijk onderdeel kan zijn in het versterken van het risicobeheer van de landbouwer”, stelt de minister.
Verschuiving in GLB
Een van de denksporen is om een deel van het Europese budget van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) in te zetten voor de aanpak van crisissen in de landbouw. Dat stelde Eva Ryde van N-VA voor in een andere vraag aan minister Brouns.
“In het vereenvoudigingspakket van het GLB wordt aandacht besteed aan crisisbeheer en wordt de mogelijkheid gecreëerd voor lidstaten om voor de kalenderjaren 2025 en 2026 een gedeelte van hun bestaande GLB-middelen te reserveren en in voorkomend geval aan te wenden voor het compenseren van landbouwers die geraakt worden door natuurrampen, ongunstige weersomstandigheden of rampzalige gebeurtenissen. Dit kan ook schade door planten- of dierziektes omvatten. Het idee hierachter is dat de voorbije jaren de crisisreserve van het GLB, die origineel bedoeld is om landbouwers te ondersteunen bij marktfalen, veel breder gebruikt wordt”, meldt de minister.
Voorwaarden voor Europese middelen
De ontwerp-verordening stelt volgens Brouns dat een lidstaat een vastgesteld maximum EU-bedrag van zijn totale bestaande GLB-enveloppe – omgerekend 3 tot 4% – kan reserveren voor crisissen die niet marktgerelateerd zijn. Het gaat over een verschuiving. Vanwaar die verschuiving van middelen komt, kan de lidstaat zelf bepalen. De gereserveerde middelen kunnen wel enkel geactiveerd worden na officiële erkenning van de ramp en indien de landbouwer schade heeft van minstens 30% in vergelijking met de gemiddelde jaarlijkse productie van de voorbije jaren.
Te vroeg voor Vlaamse implementatie
“Wat betreft de Europese mogelijkheid is de Vlaamse regering eerder positief. Vlaanderen moet als open economie natuurlijk bezorgd zijn om het gelijke speelveld. De mogelijkheid tot cofinanciering dreigt zo te zorgen voor scheeftrekkingen in de eengemaakte markt. Voor de Vlaamse implementatie is het nog te vroeg. Het is mogelijk dat het voorstel nog wordt gewijzigd. Pas in een later stadium zullen we daarover duidelijkheid kunnen bieden”, besluit Brouns.
