Startpagina Paarden

Keizersnede bij paarden: enkele minuten kunnen het verschil maken

De geboorte van een veulen is iets heel moois, of je het nu voor de eerste keer meemaakt of je er als ervaren fokker al vele malen bij bent geweest. Een geboorte blijft iets bijzonders, mits alles goed gaat en er geen complicaties optreden. Dat is helaas niet altijd het geval. Het is dan ook belangrijk om goed voorbereid te zijn, zodat je kunt inschatten of het geboorteproces vlot verloopt en je, indien nodig, tijdig de dierenarts kunt inschakelen. Zodra er complicaties optreden kan namelijk elke seconde tellen.

Leestijd : 4 min

Een keizersnede komt bij paarden niet zo vaak voor. Toch is het in sommige gevallen de enige methode om merrie en veulen te redden. Een te groot veulen is één van de redenen om tot een keizersnede over te gaan.

De keizersnede bij het paard werd voor het eerst toegepast eind van de jaren 50, begin jaren 60 op de toenmalige veeartsenijschool in Gent. Professor Marcel Vandeplassche en zijn team waren de pioniers. In die periode waren ze nog meer bezig met het op punt stellen van de keizersnede bij het rund.

De eerste keizersnede met een levend veulen is gebeurd bij een merrie van toenmalig voorzitter van de KM het Belgisch trekpaard, Odilon Meerschaut uit het Oost-Vlaamse Vlierzele. Het merrieveulen kreeg de naam Caesarea.

Iris du Malametz

De zesjarige trekpaardmerrie Iris du Malametz van Tom Vandenbossche uit Lebbeke was reeds 11 maanden en 3 weken drachtig. Ze moest voor de derde maal veulenen. Bij vorige partussen had ze telkens een zwaar veulen gegeven dat met enige trekkracht vlot ter wereld kwam. Deze keer maakte ze geen vorderingen.

Dierenarts Jozef Colman (Dap Colman) werd erbij gehaald. De situatie was de volgende: er waren 2 zware voorpoten te voelen en een hoofd dat onmogelijk kon bijgehaald worden. Er werd een half uur geprobeerd om het hoofd in een goede positie te krijgen, echter zonder succes. “Wat konden we nog doen”, vroeg dierenarts Jozef Coman zich af. “Een foetotomie was geen optie, vermits we niet aan het veulen konden en daarenboven leefde het veulen nog. Euthanasie van de merrie zou toch erg zijn. Door de merrie naar een dierenkliniek te transporteren zouden we kostbare tijd verliezen en zou het veulen dood geboren worden. Een tweede dierenarts erbij roepen en de keizersnede ter plaatse uitvoeren was de beste optie.” En zo werd dierenarts Nick Moreels (DAP Boskema) gevraagd om samen de operatie uit te voeren.

Keizersnede

Dierenarts Nick Moreels: “De merrie werd snel onder verdoving gebracht, de buik werd na het scheren in de lage flank geopend en een merrieveulen van 90 kilogram werd vlot geboren. Het veulen ademde snel en was na een half uur fris wakker. Ondertussen werd de nageboorte verwijderd en de baarmoeder gehecht met een haemostatische hechting om het bloeden te voorkomen. Verder verliep de operatie vlot. Na de operatie is de merrie vlot recht gekomen. De dagen daarop werd de baarmoeder dagelijks gespoeld om resterend bloed en overgebleven nageboorte te verwijderen. De volgende dagen verliepen naar wens.”

Vruchtbaarheid

Over de vruchtbaarheid na keizersnede zijn weinig gegevens. De meeste merries worden daarna niet meer gedekt. Normaal is er een verminderde vruchtbaarheid en lukt het niet. Het is niet aan te raden om de merrie in hetzelfde seizoen nog proberen drachtig te krijgen.

Abnormale geboorte

Een merrie met een abnormale geboorte, een dystocie genoemd, is een spoedgeval, waarbij enkele minuten al het verschil kunnen maken tussen een levend en een dood veulen.

Dystocieën komen bij merries relatief weinig voor, slechts bij ongeveer 4% van de drachtige merries. Dystocieën kunnen veroorzaakt worden door foetale en maternale afwijkingen of een combinatie van beide. Iedere dystocie is anders en iedere situatie is uniek en vraagt om een unieke aanpak om de kans op overleven van merrie en veulen te vergroten. Bij problemen wordt er eerst gebruik- gemaakt van repositie en verhoogde trekkracht, aangezien veulens in vergelijking met kalveren veel vlugger sterven als de geboorte te lang duurt. Iedere 10 minuten daalt de kans op een levend veulen met 10%. Indien dat niet lukt, wordt er, wanneer het veulen al dood is, meer gebruik- gemaakt van partiële of volledige foetotomie. Foetotomie betekent het veulen in de baarmoeder in stukken zagen.

Indicaties

In tegenstelling tot het rund is een te grote vrucht slechts zelden een indicatie voor een keizersnede. Indicaties voor een keizersnede zijn een abnormale ligging van het veulen, een dwarsligging van het veulen, een veulen met kromgegroeide ledematen of een kromgegroeide hals. Een baarmoedertorsie bij het veulenen is nog een laatste indicatie.

Complicaties

De keizersnede is een verlosmethode die bij de merrie veel complicaties kan veroorzaken, maar wel alle dystocieën of obstructies tijdens de bevalling kan beëindigen.

Keizersnede komt voor bij alle paardenrassen. De indicatie voor keizer-snede is echter minder dan 1%. Keizersnede bij een merrie is omslachtiger dan keizersnede bij het rund. De merrie moet neergelegd worden en onder algemene verdoving gebracht. Er is dus meer mankracht nodig en een betere anesthesie.

Overleven

De kans dat zowel de merrie als het veulen de keizersnede overleven is niet zo groot.

Door alle mogelijke complicaties daalt dit percentage voor de merrie tot ongeveer 60%. Slechts 30% van de veulens wordt na een keizersnede levend geboren, maar het uiteindelijke overlevingspercentage is maar 10% bij de veulens. Mogelijke complicaties bij de merrie zijn: bloedingen in de baarmoeder of in buikwand, buikvliesontsteking, seroma , wondabcessen, opengaan van wonde, baarmoederontsteking, stilliggen van de darmen, shock, diarree, koliek en hoefbevangenheid, te weinig melkproductie en geen moedergevoelens.

Het is opmerkelijk hoe een risicovolle beslissing toch goed kan aflopen dankzij de dierenartsen Jozef Colman en Nick Moreels.

Bernard Lenaerts

Lees ook in Paarden

Meer artikelen bekijken