Een tweede leven voor (brand)hout

E en creatieve geest en natuurliefhebber: zo kan je Ben Vanden Berghe omschrijven. Hij is een kwieke -bijna- vijftiger die de liefde voor hout en houtbewerking al van jongsaf meekreeg. En dat merk je al aan de oprit van zijn huis. Het woord ‘Woodenart’ staat in grote houten letters uitgestald en overal staan houtsculpturen te kijk voor nieuwsgierige voorbijgangers.

“Ik ben opgegroeid in het bos, in het Meerdaalwoud dicht bij Leuven. Daarnaast ben ik ook erg graag in de natuur. Vanaf mijn 15e ging ik mee met mijn schoonbroer, Johan, tijdens vakanties en weekends. Van hem leerde ik bomen snoeien en heb ik mijn vak geleerd, on the job . Stilaan, via trial and error , word je er beter in. Buiten het fysiek leren boomsnoeien en bomen verzorgen, las ik wel vakbladen, maar die waren er toen niet veel. Ook leerde ik wat kneepjes van een lesgever. Sinds 1995 is mijn hoofdactiviteit boomverzorger. Als je creatief bent zoals ik, ga je op een bepaald moment ook iets creatief willen doen met de kettingzaag. Het eerste wat ik maakte, was een houten schaakspel voor de zwart en witte klinkers op een terras.”

Hout in kunst

Hoewel boomverzorger zijn hoofdberoep is, begon hij samen met Bart Luykx in 2009 aan het concept Woodenart. Beide zijn boomverzorgers die de houtkunst leerden appreciëren. Samen sculpteren ze met een kettingzaag en delen ze hun enthousiasme met het grote publiek. “Op dit moment begint het meer op te komen in België, maar in Nederland waren ze er sneller bij. In België zijn er ongeveer 15 kettingzaagartiesten. Hout wordt meer en meer gebruikt in huiselijke middens. Niet enkel binnen, maar ook buiten worden de decoratieve stukken geëtaleerd.

Wat ook wordt gedaan is hout combineren met metaal, dat is elegant. Denk maar aan de houten banken met metalen - licht verroest - onderstel.” Naast Woodenart richtte Ben samen met Steven Delellio SB Wooddesign op, waarbij hij ook houten kunst en voorwerpen - eventueel op maat - maakt en verkoopt. “Eén van de dingen die ik het liefst doe, zijn kommen maken.”

Liefst met rot of ‘burls’

De stukken hout die worden gebruikt, komen van overal. “Ik ken wel wat collega’s die me zeker laten weten wanneer ze een mooi stuk hout vinden, maar zelf kijk ik ook uit. Wij kopen zelden een stuk hout aan, vaak ruil ik voor andere stukken. Het hout mag van alles zijn, het is zelfs zo dat het meestal bestemd is als brandhout. Verder mogen die stukken gaten hebben, schimmel bevatten, tumoren hebben of een andere eigenaardigheid. Het is zelfs zo dat ik naar zo’n hout op zoek ga, want dat geeft net de speciale touch aan de kunst: het geeft een mooie tekening in het hout. Het hout wordt bewaard, ingewikkeld in plastic, zodat de schimmels hun werk kunnen doen. Voor de bewerking tot producten worden de schimmels en bacteriën in het hout wel volledig stilgelegd.”

Of het van een bepaalde soort moet komen? Nee, elk stuk hout kan bewerkt worden, garandeert Ben. “Al moet het wel duurzaam hout zijn als het bedoeld is voor buiten. Eik, tamme kastanje, ceder en acacia zijn soorten die geschikt zijn voor buiten. Voor houtkunst of houten gebruiksvoorwerpen voor binnenshuis maakt de soort niet uit. Het enige dat ik niet gebruik, is tropisch hout. Voor onze kettingzaag-sculptuurworkshops gebruiken we cederhout.”

Kettingzaag met kort blad

Veel materiaal komt er niet aan te pas, bij het maken van sculpturen. “Een normale kettingzaag is het enige wat we nodig hebben. We gebruiken een gewone om de grote vorm uit te zagen. Om aan de details te werken gebruik ik een kettingzaag met carving blad met een fijne punt en fijnere ketting (in plaats van 1,6 mm is het 1,3 mm) met een andere vorm.”

Verder is er ook meer gespecialiseerd materiaal voorhanden. “Men kan niet alles doen met een kettingzaag. Glad maken gebeurt met een haakse slijper met speciaal daarvoor ontworpen schuurschijven. Ten slotte komt er schuurpapier aan te pas. Om de oogjes te maken is er bijvoorbeeld een speciale ‘oogboor’ voorzien.” Wanneer we vragen naar hoe al deze details gemaakt worden, is het antwoord simpel: “Oefening. Heel veel oefening.”

Workshops

“Wij bieden workshops met kettingzagen aan, want we willen graag onze kennis delen. In groepjes van vijf worden ze begeleid. Een voorwaarde is wel dat de jongeren minstens 16 jaar zijn”, gaat Ben verder. “Eigenlijk willen we volwassenen en jongeren inspireren om met hout aan de slag te gaan. Op die manier krijgen ze gevoel voor hout en gereedschap.

We gaan op verplaatsing, maar op woensdag is er een open atelier, waar jongeren met hout aan de slag kunnen. Ze kunnen zagen, sculpteren, stempelen, snijden, raspen, schuren, graveren, branden,... Dit jaar doen we zelfs voor de eerste keer een zomerkamp. Overdag werken de jongeren aan hout: dat gaat van kappen tot het maken van voorwerpen. Houtbeleving is hier het belangrijkste. ‘s Avonds zal in het bos worden geslapen in tenten, tussen het hout dus”, lacht Ben.

Die workshops kunnen gehouden worden voor alle gelegenheden: voor bedrijven, verenigingen, onderwijs- of zorginstellingen, jeugdbewegingen, teambuilding, verjaardagsfeesten,... Het enige wat nodig is, zijn een lokaal waar het stoffig mag worden, enkele oude maar stabiele tafels en een parkeerplaats in de nabijheid van dit lokaal voor een wagen met aanhanger. Verder staat Woodenart op kerstmarkten, jaarmarkten en tuincentra als ‘attractie’, maar vorig jaar konden passanten hun kunst ook bewonderen op de beurs van Libramont.

M.V.