Startpagina Melkvee

Een longecho doet antibioticagebruik bij kalveren dalen

Het is zeer moeilijk om luchtweginfecties bij kalveren vast te stellen en te monitoren. Uit het pneumoNEE-project van UGent en Dierengezondheidszorg Vlaanderen (DGZ) blijkt dat wanneer de veehouder overwegend gezonde kalveren heeft, toch gemiddeld 20% daarvan subklinische pneumonie (longontsteking) heeft. Daarbij is het kalf ziek zonder duidelijke uiterlijke tekenen. De snelscanlongecho die UGent ontwierp, kan daarin sneller meer duidelijkheid geven.

Leestijd : 4 min

H et doel van het PneumoNEE-project is om het antibioticagebruik bij kalveren te doen dalen. Daarvoor is het monitoren van luchtweginfecties een topprioriteit. Aan de hand van een longecho zullen problemen sneller en correcter worden vastgesteld, waardoor het onnodige antibioticagebruik zal dalen. Bart Pardon van UGent gaf ons wat meer informatie.

Economische gevolgen

Pardon: “Als we 3 sectoren met elkaar vergelijken, hebben kalveren op een melkveebedrijf 49% kans op een longontsteking. Op een vleesveebedrijf is dat 30% en op een vleeskalverenbedrijf hebben de kalveren 60% kans op een longontsteking.

We weten dat vleesveekalveren eigenlijk het gevoeligst zijn aan luchtweginfecties, maar doordat daar het jongvee vermoedelijk beter wordt opgevolgd, gaan we ervan uit dat dat ervoor zorgt dat het aantal infecties daar kleiner is dan bij melkveekalveren. In de vleeskalversector spreekt het niet tot de verbazing dat daar de kans op longontsteking het hoogst is, aangezien die kalveren van verschillende bedrijven komen en ze wel wat stress ervaren.

Longontstekingen leiden tot economische gevolgen voor het bedrijf: een verlies van 8 kg karkasgewicht, een verhoogde kans op sterfte (x3 tot x8) en een melkproductieverlaging van 4 tot 8% in eerste en tweede lactatie.”

Beperken antibioticagebruik

“Om het antibioticagebruik bij kalveren te doen dalen, willen we weten wanneer een kalf echt een longontsteking heeft of wanneer het enkel gaat over een een infectie van de bovenste luchtwegen, want daarbij zijn geen antibiotica nodig. Met een longecho kunnen we goed zien wie een longontsteking heeft en wie niet”, aldus Pardon.

Pneumonie voorspellen

“Hoest is de belangrijkste voorspeller van een longontsteking. Als je zacht in de luchtpijp van het kalf knijpt, en het kalf moet hoesten, wijst dat op irritatie in de luchtwegen”, legt Pardon uit. “Toch zal je nog steeds 62% van de zieke kalveren er niet uithalen. Als je alleen kijkt naar koorts, zal je 75% van de zieke kalveren er niet uithalen. Uit onderzoek van UGent blijkt dat wanneer je een longecho gebruikt, je slechts 10-15% van de zieke kalveren niet zal kunnen identificeren.”

Snelscanlongecho

“Bij een snelscanlongecho kan je als dierenarts of veehouder snel zien wanneer een kalf een longontsteking heeft. Een groot voordeel is dat je ook meteen kan zien wanneer het kalf genezen is, en zo tijdig kan stoppen met het geven van antibiotica.

Als er veel kalveren aanwezig zijn op het bedrijf, is het belangrijk dat de longecho zo snel mogelijk kan gebeuren. Daarom zorgde UGent ervoor dat de longecho gemaakt kan worden zonder het kalf te moeten scheren. Er moet enkel wat alcohol aan elke kant van de borstkas aangebracht worden om contact te kunnen maken. De dieren hebben daar bijzonder weinig last van en laten de echo meestal zo gebeuren. Zo’n scan duurt ook helemaal niet lang, waardoor het haalbaar is om dat als managementmethode in te zetten.”

Bedrijfstypes

Het is moeilijk om te bepalen wanneer er echt een probleem is met pneunomie op een bedrijf, en daarom verdeelt het pneumoNEE-project bedrijven in 4 bedrijfstypes: A) gezond, B) vooral bovenste luchtweginfectie, C) subklinisch pneumonieprobleem en D) klinisch pneumonieprobleem.

Het pneumoNEE-project wil bedrijven kunnen classificeren als één van die types, om zo beter en gericht advies te geven over welke de logische en noodzakelijke volgende stappen zijn.

De mogelijkheid om gezonde bedrijven te identificeren en om de veehouder te verzekeren dat er geen antibiotica vereist zijn, is minstens even belangrijk als de detectie van probleembedrijven.

Gebruik van die profielen kan veehouders en dierenartsen toelaten om de situatie op het bedrijf in beeld te brengen. Afhankelijk van deze diagnose op groepsniveau zouden beter gerichte interventies en interventies op maat van het bedrijf geformuleerd kunnen worden. Deze aanpak zou bijgevolg sterk kunnen bijdragen tot het beperken van economische verliezen en tot het verminderen van antibioticagebruik. Het kan ook zorgen voor een beter dierenwelzijn. Daarnaast zouden deze profielen kunnen zorgen voor het efficiënter inzetten van de financiële middelen van een bedrijf, onder andere door een goede timing.

Meer pneunomie dan gedacht

De deelnemende bedrijven waren geselecteerd uit bedrijven die meldden geen luchtwegproblemen te hebben en werden buiten het klassieke griepseizoen (november-februari) bezocht. Uit deze bezoeken bleek dat de verspreiding en negatieve gevolgen van pneumonie veel groter zijn dan momenteel wordt gedacht.

Op 88,1% van de bedrijven die geen luchtwegproblemen melden, wordt er via een snelscanlongecho toch pneumonie gevonden. Bij 79,6% gaat het over subklinische pneumonie (geen ziektetekenen, enkel met echo te zien), en bij 55,9% werd klinische pneumonie vastgesteld. Slechts 1 op 5 Vlaamse bedrijven kan zich dus ‘gezond’ noemen.

Gemiddeld vertoont 40,6% van de dieren pneumonie, en dat varieert van 11 tot 100%.

Op een Vlaams bedrijf, buiten het griepseizoen, heeft gemiddeld 28,8% (0-100%) van de kalveren subklinische pneumonie en 11,8% (0-60%) klinische pneumonie.

Kort antibioticagebruik

Dankzij de longecho kan een longontsteking dus vroeg gedetecteerd worden, wanneer die nog subklinisch is. Daarop kan een gerichte behandeling gebeuren. Als daar antibiotica aan te pas moeten komen, kunnen die zo kort mogelijk worden toegediend, want een nieuwe longecho zal snel duidelijk maken wanneer het kalf genezen is. Die bevestiging van genezing zal ook de veehouder zelf rust geven, want onwetendheid is echt niet ideaal.

Het PneumoNEE-project is een door Vlaio ondersteunde samenwerking tussen de vakgroep inwendige ziekten van de faculteit diergeneeskunde en DGZ.

Sanne Nuyts

Lees ook in Melkvee

Meer artikelen bekijken