Roterende schoffelmachine voor onkruidbestrijding en grasonderzaai in maïs

De schoffelmachine met zaaibak.
De schoffelmachine met zaaibak. - Foto: B3W

De Begeleidingsdienst voor een Betere Bodem- en Waterkwaliteit (B3W) was afgelopen winter online te gast bij loonwerker Raf Goris voor een Thematisch Uitwisselingsmoment (TUM) rond onderzaai van gras in maïs.

Betere maïsopbrengst?

Raf Goris is sinds vorig jaar zelfstandige in onderhoud, herstelling, aan- en verkoop van landbouwmachines, freelancechauffeur en loonwerker met zijn roterende schoffelmachine. Hij deed jaren ervaring op als loonwerker bij zijn vader Leo, die gepensioneerd loonwerker is en die ook nu nog actieve vleesveehouder is.

Aan het begin van de coronacrisis, tijdens de eerste lockdown, begon Raf na te denken over de bouw van een roterende schoffelmachine.

In de zandgrond van de Kempen ondervindt maïs na een hevige regenval namelijk vaak een groeipauze, omdat de grond dichtslaat. Dit dichtslaan van de bodem zorgt ervoor dat er wel voldoende vocht en meststoffen aanwezig zijn, maar door het gebrek aan zuurstof kan de maïsplant deze niet benutten. De maïs krijgt een groeiachterstand of in extreme weersomstandigheden zelfs een groeistop. Na de oogst van de maïs zijn de meststoffen (en nutriënten) dan wel nog aanwezig in de bodem, waardoor de groenbedekker in het najaar een enorme groei kan kennen. Beter is om de toegediende meststoffen te laten gebruiken door de maïs, wat zowel de maïsopbrengst als het risico op stikstofverlies in het najaar en de winter verlaagt.

Raf wou graag een machine ontwikkelen die ervoor kon zorgen dat de maïs de nutriënten in de bodem optimaal kan benutten en die tegelijkertijd reeds een groenbedekker kon inzaaien, zodat kan worden voldaan aan de vanggewasregeling (tijdig inzaaien van de groenbedekkers). Zo ontstond de roterende schoffelmachine.

De machine

De roterende schoffelmachine is samengesteld uit bestaande onderdelen uit Nederland, maar werd volledig gemonteerd door Raf zelf. De machine plaatst 2 roterende schijven achter elkaar tussen elke maïsrij, die de grond respectievelijk naar links en naar rechts verdelen. Door de schuine plaatsing van de roterende elementen, drijven ze zichzelf aan. De snelheid van de rotatie zorgt ervoor dat onkruid loskomt van de grond en dat het naar links en rechts geslingerd wordt. Het onkruid verdroogt wanneer het bovenop de bodem ligt en de maïs krijgt de kans om de overhand te nemen en om de bodem af te schermen van de zon. Het graszaad wordt voor de roterende schijven toegediend, waardoor het vrij diep in de bodem komt te liggen en de ontwikkeling van het gras pas later op gang komt. Op deze manier wordt concurrentie tussen maïs en gras beperkt.

De machine bestaat uit telkens 2 roterende schijven achter elkaar per maïsrij. Omdat deze schuin geplaatst zijn, drijven ze zichzelf aan. Door de snelheid van de roterende schijven komt het onkruid los en wordt het naar links en rechts verdeeld.
De machine bestaat uit telkens 2 roterende schijven achter elkaar per maïsrij. Omdat deze schuin geplaatst zijn, drijven ze zichzelf aan. Door de snelheid van de roterende schijven komt het onkruid los en wordt het naar links en rechts verdeeld. - Foto: B3W

De schoffelbalk van de machine is opgebouwd met een sectieschakeling. Raf kan per 3 rijen een sectie uitheffen, hij kan zo kiezen om 3, 5 of 8 maïsrijen tegelijkertijd te schoffelen.

Een roterende schoffel heeft als voordeel dat de schijven niet verstrikt geraken in het onkruid, in tegenstelling tot een klassieke schoffel. Zeker in percelen die door de weersomstandigheden een hoge onkruiddruk kennen, kan de roterende schoffel een oplossing bieden. Mend ient er echter wel rekening mee te houden dat percelen met veel gierstgrassen of knolcyperus doorgaans niet geschikt zijn om onderzaai van gras in maïs toe te passen.

Mineralisatie

De roterende schoffelwerking zorgt ervoor dat er zuurstof in de stikstofrijke bovenlaag van de bodem gebracht wordt, wat de mineralisatie stimuleert. De maïs, die tijdens het schoffelen op kniehoogte staat, kan vrij snel na de bewerking profiteren van de vrijgekomen nutriënten en krijgt een groeispurt. Door de diepere zaai van het graszaad, ontwikkelt het gras zich pas later, waardoor de maïs de aanwezige nutriënten optimaal kan benutten.

Het referentieperceel, een geslaagde onderzaai

In 2021 heeft Raf voor de tweede maal onderzaai van Italiaans raaigras toegepast in maïs. Het perceel dat B3W mocht opvolgen voor de TUM is gelegen in Heist-op-den-Berg. Raf zaaide hier 15 kg/ha Italiaans raaigras onder de kniehoge maïs. Op het moment van de bewerking was er vrij veel onkruid aanwezig op het perceel en was de maïs reeds aan het vergelen door de hevige regenval. Een week na het schoffelen en onderzaaien zag de maïs diepgroen. De opbrengst van het perceel was hoog en gelijkmatig verdeeld. Voorgaande jaren (zonder onderzaai) was de opbrengst van dit perceel zeer ongelijkmatig. De goede opbrengst van dit jaar valt te verklaren door de vrijgekomen nutriënten na de schoffelbeurt (mineralisatie). De grasontwikkeling leek op het eerste zicht mislukt, maar vlak na de maïsoogst (op 30 september) kiemde het gras razendsnel verder en is er toch een dikke grasmat ontstaan.

Het perceel in Heist-op-den-Berg van links naar rechts: Een hoge onkruiddruk voor het schoffelen. Na de schoffelbeurt. Grasontwikkeling half juli. Grasontwikkeling eind november na de oogst (de maïs werd geoogst op 30 september).
Het perceel in Heist-op-den-Berg van links naar rechts: Een hoge onkruiddruk voor het schoffelen. Na de schoffelbeurt. Grasontwikkeling half juli. Grasontwikkeling eind november na de oogst (de maïs werd geoogst op 30 september). - Beeld: B3W

Kan het nemen van een snede van de onderzaai?

Tot slot vertelde Raf ook dat hij op een ander perceel gaat proberen om een snede te nemen van het ondergezaaide Italiaans raaigras. Dit perceel heeft hij na de oogst van de maïs geklepelmaaid om de maïsstoppel zo goed mogelijk te verkleinen. Hij hoopt zo in het voorjaar een snede te kunnen nemen zonder te hoog asgehalte, al zal dit asgehalte wel hoger liggen dan een perceel dat geploegd en ingezaaid is na de maïsoogst. Een belangrijke kanttekening hierbij is ook dat de onderzaai gebeurd is met Italiaans raaigras. Onderzaai met rietzwenkgras (ideaal voor gelijktijdige zaai met de maïs) leent zich niet tot het nemen van een snede. Ook de weersomstandigheden en de toestand van het perceel bij de maïs-oogst spelen hier een rol: indien duidelijke rijsporen ontstaan, zal het nemen van een snede niet mogelijk zijn. Bij slechte oogstomstandigheden zal het gras wellicht ook schade ondervinden, wat we willen vermijden.

Ellen Truyers en An Schellekens, B3W

Heb je interesse in dit thema en wil je het graag blijven volgen? Maak je dan zeker lid van de groep Maïs op de B3W-website, zo blijf je op de hoogte van nieuwe documenten of van evenementen rond het onderwerp maïs. Voor meer informatie kun je contact opnemen met an.schellekens@b3w.vlaanderen.be of ellen.truyers@b3w.vlaanderen.be.

Contactgegevens loonwerker Raf Goris: raf_construct@hotmail.com

Meest recent

Meest recent