Europarlementsleden wegen maatregelen af na stemming resolutie voedselzekerheid

Naast de tevreden reactie van Vlaams landbouwminister Hilde Crevits (CD&V) op het actieplan, reageerden ook verscheidene europarlementsleden op de steunmaatregelen naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne. Ondertussen werd met een meerderheid pro gestemd voor de noodzaak van een EU-actieplan om de voedselzekerheid binnen en buiten de EU te waarborgen. Hilde Vautmans, Tom Vandenkendelaere en Sara Matthieu reageren.

Hilde Vautmans (Open Vld, Renew Europe): ‘Deze crisis kan een kantelpunt betekenen voor onze Europese landbouw’

Ik ben heel blij met het feit dat het debat er snel was, want Poetins oorlog raakt eenieder van ons en zeker de landbouwsector. Als je kijkt naar de cijfers zijn we immers erg afhankelijk van Oekraïne en Rusland. Rusland en Oekraïne zijn samen goed voor 30% van de wereldhandel in tarwe, 32% in gerst, 17% in maïs en meer dan 50% van de zonnebloemolie en -zaden. Het is niet voor niets dat Oekraïne de graanschuur van Europa wordt genoemd. In de eerste fase, na 24 februari, waren we in de EU bezig geweest hoe we de veiligheid konden bewaken en Oekraïne konden ondersteunen, maar ik voelde onmiddellijk dat dit een enorme impact heeft op onze landbouw en de prijzen.

Stijgende prijzen

Door het exportverbod van kunstmeststoffen stegen de prijzen enorm. Rusland is de grootste exporteur van die kunstmeststoffen. Waar ze voor deze crisis 200 euro per ton kostten, is dat vandaag 1.000 euro per ton. Dat is een vervijfvoudiging! Ook de graanprijzen stegen, omdat het de grens niet meer over geraakt. Ik sprak een landbouwer die 9.000 euro meer moest betalen voor zijn 3 silo’s graan voor veevoer. De Oekraïense boer kan nu moeilijk zaaien, terwijl het voorjaarswerk nu op volle toeren zou moeten draaien. Ze riskeren werkelijk hun leven. Naar schatting zou slechts de helft van de landbouwgronden ingezaaid kunnen worden. Als Oekraïne ook geen oogst zal hebben zal de impact van de prijzen nog vergroten. Ik sprak met een leverancier van veevoeder, die enkel nog voor vaste klanten leveren, en niet meer voor nieuwe of occasionele klanten. Ze voelen immers dat ze niet kunnen voldoen aan de vraag. We moeten er dus alles aan doen om het zaaiseizoen in Oekraïne te garanderen, of de gevolgen op lange termijn zijn niet te overzien.

Voedselzekerheid prioriteit

Je voelt dat voor het eerst in naoorlogse periode de voedselzekerheid onder druk komt. De EU is onder andere ontstaan na de Tweede Wereldoorlog om aan de nood aan voedsel te voldoen, landbouw was dus een van de stichtende pijlers. Toen ging 70% van het budget nog naar landbouw. Onze voedselzekerheid moet nu zeker prioriteit worden.

Inzetten op meerdere factoren

Dat moet gebeuren door zelfstandiger te worden. We moeten minder afhankelijk zijn van import van Rusland, en meer zelfbedruipend in een aantal strategische sectoren. Ten tweede moeten er financiële middelen vrijkomen om de getroffen sectoren te ondersteunen. Als we willen dat de boer voortploegt, zijn er financiële middelen nodig. Poetin kan immers terugslaan met een boycot, dat hebben we uit het verleden geleerd met onze Belgische peren.

Met betrekking tot meststoffen zijn we heel duidelijk: de Commissie moet de limieten voor het gebruik van stikstof uit dierlijke mest verhogen in overeenstemming met de mestlimieten. Zo kunnen we dierlijke mest gebruiken als alternatief. Dat is echter niet voldoende om het op te vangen. We gaan nog innovatie toelaten om onze velden te bemesten. Daar heb ik hard voor gevochten. Bemesting is dan ook cruciaal binnen onze sector. Zonder meststoffen zouden onze oogsten halveren. Daarnaast ben ik ervan overtuigd dat de nationale strategische plannen herbekeken moeten worden. De wetgeving van Boer tot Bord moet onderworpen worden aan een effectenbeoordeling. Europa zegt bovendien ook dat onbeteelde percelen nu bezaaid mogen worden. Hier stem ik zeker mee in, want in deze tijden moet voedselvoorziening onze eerste prioriteit zijn. We moeten vechten voor onze boeren, nu het nog kan.

Voor alle sectoren

Voedselzekerheid moet echt topprioriteit worden. De varkenssector wordt zelfs met naam benoemd. Voedselbevoorrading mag geen concept worden in oorlogsvoering. Dat mag ons geen parten spelen in de onderhandelingen met Poetin want dat is misschien zijn doel: we willen niet dat het een wapen wordt om ons te dwingen stappen te zetten die we niet willen zetten.

Om het steunpakket voor België van Europa goed te spenderen, is het nodig om samen te zitten met alle sectoren. Met goed boerenverstand zullen we nadenken waar het geld het meest nodig is. Ik denk dat de wetgeving rond kunstmest als eerste moeten aanpakken, en ten tweede de tarweprijzen. Als de veevoeders zo onder druk komen te staan, moet dat herbekeken worden. Er verdwenen voor de crisis al 1.000 landbouwbedrijven per dag. Met deze crisis ben ik bevreesd voor de cijfers.

Tevreden met stemming

Ik ben enorm tevreden met de stemming van gisteren. Dit geeft een duidelijk signaal aan onze landbouwers in Europa: we zien hen, we staan achter hen én we steunen hen. Met extra financiële maatregelen en met extra beweegruimte in het beleid. Deze crisis kan een kantelpunt betekenen voor onze Europese landbouw, het is aan de beleidsmakers om dit kantelpunt aan te grijpen en ons huidig landbouwbeleid grondig te herzien. Het belang van onze boeren is meer dan ooit duidelijk geworden. We moeten trots zijn op onze landbouw, en we moeten er kost wat kost voor zorgen dat boeren kunnen blijven boeren.

Tom Vandenkendelaere (CD&V): ‘Het is nu dat we de boeren moeten soigneren’

"Het is opvallend hoe we een oorlog aan onze grenzen nodig hebben om een debat te hebben over de Europese voedselzekerheid. Dat ligt al langer op de lever: we werken veel nieuwe wetgeving uit, maar we blijven te weinig hangen bij voedselzekerheid. In bepaalde sectoren, zoals de varkenssector, gaat het nochtans al maanden slecht, maar bleef de Commissie de andere kant op kijken. Toen we in de zomer de resultaten van een aantal studies over de farm to fork in handen kregen, wezen die ook al op minder eigen Europese productie, hogere voedingsprijzen en meer import uit derde landen.

Bij elk boerderijbezoek opnieuw hoor ik vooral veel bezorgdheid van wat nog allemaal op onze boeren afkomt, denk maar aan scherpere dierenwelzijnswetgeving of een stevige reductie van het pesticidegebruik. In tijden van dreigende voedseltekorten met enorme prijsstijgingen moet er een stevig pakket aan maatregelen komen.

Inzetten op eigen dierlijke mest en eiwitstrategie

Op korte termijn pleit ik zeker voor een uitzondering voor het circulaire gebruik van verwerkte dierlijke mest, om afhankelijkheid van dure kunstmest uit derde landen te drukken.

Ook een alomvattende Europese eiwitstrategie op middellange termijn dringt zich op, om onze veeteelt verder te verduurzamen en minder afhankelijk te maken van derde landen. We merken meer en meer, onder andere door Mercosur, dat die strategie nodig is. Ik vind bovendien dat gentechnologieën, zoals CRISPR-Cas, hier een onderdeel van moeten zijn. Dat debat wordt vaak emotioneel gevoerd, maar in de strijd tegen voedselveiligheid vind ik dat we ons moeten beperken tot de wetenschap.

Voedselproductie als strategische sector

Al veel te lang zien we onze voedselzekerheid als vast gegeven. Bij de onderhandelingen over het nieuwe landbouwbeleid werden we door velen verweten dat het teveel van hetzelfde was. Nochtans had de coronacrisis getoond dat het werkt: terwijl we moesten smeken om mondmaskers, paracetamol en chips, bleven de rekken in de supermarkten wel vol. En gelukkig maar.

Vandaag wordt eens te meer duidelijk dat voedselproductie een strategische sector is, naast energie en technologie. We moeten daarom goed nadenken over hoe we met onze boeren omgaan. Nu, in deze crisis met Oekraïne, maar zeker ook op lange termijn. Als we nu niet snel de klik maken en onze boeren soigneren om die voedselproductie hoog en kwalitatief te houden, dan moeten we binnenkort misschien niet alleen werk maken van een EU Chips Act, maar ook van een EU Food Act.

Met het geld dat voor BE ter beschikking word gesteld, moeten we denken aan de sectoren die al langer problemen hebben, zoals de varkenssector."

Sara Matthieu (Groen): ‘We willen duurzaamheid niet aan de kant schuiven’

Het programma Farm to Fork ligt volledig klaar en is onmiddellijk invoerbaar. Voor ons is er geen twijfel mogelijk: We pleiten voor lokaal verankerde, grondgebonden landbouw. Kortere ketens in een veerkrachtig ecosysteem moeten ons helpen de biodiversiteit te verbeteren en onze afhankelijkheid van fossiele bronnen af te bouwen.

Vergeet duurzaamheid niet

Volgens ons is het geen goed idee om het duurzaam landbouwbeleid aan de kant te schuiven of uit te stellen. Er zijn nog steeds klimaatdoelstellingen en doelstellingen rond biodiversiteit. Het zijn immers de landbouwers die de eerste schokken opvangen die voor hen vaak nadelig zijn: minder bijen voor bestuiving, of te weinig water door droogte. Het is dus ook in het belang van de boeren om in te zetten op klimaat en biodiversiteit. Duurzaamheid en voedselzekerheid gaan hand in hand.

Landbouw dichter bij

We pleiten voor meer landbouw dicht bij huis, meer korte keten. Onze boeren hier willen we beschermen. We willen onze afhankelijkheid van veevoeder uit Amerika en Azië verkleinen om de massale ontbossing en vernietiging van ecosystemen tegen te gaan. Op dit moment importeren we massaal veevoeder en exporteren we vleesproducten, terwijl we onze bodems en milieu vervuilen met stikstof en dierenmest. De boer tot bordstrategie kan ons helpen om dit systeem om te gooien en onze voedselafhankelijkheid af te bouwen.

We importeren vooral veevoeder en meststoffen die gemaakt zijn met fossiele brandstoffen uit Oekraïne en Rusland. De EU moet nu de kans grijpen om de overgang te maken van intensieve veehouderij en landbouw naar een duurzaam en lokaal voedselsysteem. De Europese lobby van de landbouwsector, Copa-Cogeca, zet de Europese instellingen onder druk om zo weinig mogelijk hervormingen door te voeren voor de agro-giganten. Dat is onaanvaardbaar.

Marlies Vleugels