Granen telen in woelige tijden
Het uitvoeren van bemestingswerkzaamheden kon vroeg starten dit seizoen. Nog nooit werd er zoveel organische mest uitgereden in maart als dit jaar. Ook was er ‘jacht’ op dierlijke mest. Het is jaren geleden dat we dit nog kenden. Zeker in granen werd er dit jaar veel meer dierlijke mest gezet.
De veldwerkzaamheden konden in maart in alle zorgeloosheid uitgevoerd worden. De bietenzaai verloopt ongekend vlot. Enkel in wat zwaardere polder-gronden is het door de combinatie van geen vorst tijdens de winter en een lange droge periode moeilijker om de velden gepast zaaiklaar te krijgen. Hier zal dus regen nodig zijn voor een geslaagde opkomst. In andere velden zitten we reeds in de opkomstfase.
Ook het zaaien van vlas en uien kwam vanaf 20 maart goed op gang, evenals het poten van vroege aardappelen en de eerste uitzaai van spinazie.
Vragen bij de graanteelt
Door de prijzenevolutie van granen en meststoffen in maart 2022 worden er nu vragen gesteld die anders nooit in telers opkomen.
Vele telers stellen zich de vraag hoe ze maximaal kunnen inspelen op de nieuwe situatie van de hoogste graanprijzen die we ooit kenden. Moeten we snijrogge laten staan om te dorsen? Moeten we zomertarwe en/of zomergerst zaaien of toch voor dorsmaïs kiezen? Kunnen we met dure minerale stikstofprijzen niet beter voor stikstof uit organische mest kiezen? Wanneer pas je dit dan het best toe? Hoeveel mogen we maximaal toedienen?
Deze vragen speelden bij vele telers. We trachten hierop een duidelijk antwoord te vormen.
Kunnen we de ingezaaide snijrogge niet laten staan en onderhouden om te oogsten? Dit is geen goede keuze, aangezien de zaaidichtheden laag lagen en bijgevolg de standdichtheid te beperkt is in de meeste gevallen. Ook dit gewas zal onderhoud vragen. En als je de bemesting en gewasbeschermingskosten rekent, kan men evengoed voor dorsmaïs kiezen.
Zaaien we beter zomergranen of maïs? Die keuze hangt van de bedrijfssituatie af. Maïs verdraagt echter meer organische mest en de teelt is goedkoper.
Kan organische mest in tarwe?
Organische mest kan zeker in granen (ook zomergraan). Voor gerst dient dit uiterlijk bij de eerste knoop te gebeuren. Gerst die platgereden is in tweede knoop komt niet meer zo gemakkelijk recht.
In tarwe heeft u langer de tijd. Deze komt ook nog in het tweede knoopstadium opnieuw recht.
Heb ik niet veel verlies door de zichtbaar blijvende rijsporen? Nee. Uit proeven blijkt het verlies in opbrengst hier zeer laag te zijn. Het komt neer op maximaal enkel honderden kg graan per ha en niet, zoals je visueel soms denkt, veel meer.
Is rundermest beter dan mestvarkensmest?
Rundermest is dikker en zal je gewas meer vervuilen en langer zichtbaar blijven. Het heeft dus meer regen nodig om volledig tot ontbinding en werking te komen. Rundermest is minder rijk aan stikstof en kan aan 30-35 ton/ha gevoerd worden.
Zeugenmest is dan weer dunner, vervuilt de graanplanten visueel veel minder en kan ook aan deze hoeveelheden gevoerd worden. Mestvarkensmest kent een groter verschil in samenstelling tussen de verschillende bedrijven en stallen. Dit verdient een nauwkeurigere meting en toediening. Aangezien deze veel rijker is, wordt meestal rond de 20 ton/ha toegediend.
Dit toedienen kan via injecteren (sleuven in de grond trekken en de mest erin laten lopen), of via sleepslangen. Sleepslangen wordt veruit het meest toegepast en heeft het grote voordeel dat er minder gewicht en trekkracht op de bodem komt.
Graan dat organische mest kreeg, is wel gevoeliger voor bladziekten en insecten.
Zomergranen
Het zaaien van zomertarwe/gerst kan, wel zijn de rendementen van deze rassen niet te vergelijken met volwaardige wintergranen. Rendementen van maximum 70% van de gelijkwaardige wintervarianten zijn te verwachten. Voor zomertarwe bedraagt dit dus maximum 7 à 8 ton/ha, maar het is vaak lager. Vanaf begin april is alleen zomergerst nog mogelijk. Deze zomerteelten zijn wel goedkoper in teeltonderhoud en bemesting. Voor zomertarwe is een stikstofbehoefte van rond de 180 eenheden zowat de leidraad, terwijl dit voor wintertarwe uiteraard hoger ligt (220-240 eenheden). Bij de zaai kan je beter niet meer dan 80 eenheden stikstof toedienen om het risico op zoutschade bij het kiemen te beperken.
Een eerste bijkomende fractie kan je het best rond het 1-2 knoopstadium geven en niet veel later en dan nog een 30-40 eenheden bij het laatste blad. Voor zomergerst kan dit, net zoals bij wintergerst, in 2 beurten, met een maximale gift van 130 eenheden stikstof. Ook hier kan drijfmest toegepast worden, vanaf 1-2 blad tot 1 knoop.
Of men al dan niet moet verstevigen hangt van de weersomstandigheden af, maar is veelal in zomertarwe niet nodig. Bladziektebehandelingen en eventueel insectenbestrijding is uiteraard wel nodig in zomergranen.
Wintergerst
Wintergerst werd in het najaar van 2021 in goede omstandigheden gezaaid en staat dan ook meestal met een goede standdichtheid en in goede conditie. Hier kan en werd ook nogal wat dierlijke of andere organische mest in gebruikt. De stikstofgift kan zich beperken tot 130-160 eenheden.
Onkruidbestrijding bij gerst gebeurt hoofdzakelijk direct na de zaai in het najaar. Dit jaar zijn deze behandelingen meestal voldoende om alle onkruiden volledig op te ruimen. Enkel in percelen die een wat latere zaai kenden of bij zeer veel neerslag direct na de zaai zijn er nog wat breedbladige onkruiden op te ruimen, vooral muur en kamille.
Uitzonderlijk kan men de volledige onkruidbehandeling doen in het voorjaar. Als grassenmiddel kan je pinoxaden (Axial, Axeo …) gebruiken , samen met een ‘ouder’ breedbladig middel, zoals florasulam (Primus) of tritosulfuron (Biathlon) Ook zijn er ‘nieuwere’ breedbladige actieve stoffen zoals de Arylex-familie.
Belangrijk is ook om deze teelt luizenvrij te houden. Voorlopig zijn er in volle veld nog geen luizen waargenomen, maar vorstvrije winters leren ons hiervoor waakzaam te zijn, zeker nu we reeds vroege meldingen krijgen van bladluis in glasteelten. Verder is het uiteraard belangrijk om bladziekten te behandelen. Deze ziekten kosten opbrengst, die, gezien de hogere graanprijzen nu, zeker nog meer economisch belangrijk zijn.
Rond begin april, als de tweede knoop voelbaar is, wordt samen met een eerste versteviging ook de eerste fungicidebehandeling gedaan in gerst. Veel langer wachten is zinloos, aangezien gerst een zeer snelle groei kan kennen in april en meestal begin mei reeds in aar komt . We adviseren dus een tweede behandeling op het laatste blad vooraleer de aar zichtbaar is.
Als versteviging kunnen we in 1ste tot 2de knoop het enkelvoudige en zonlichtgevoelige trinexapac-ethyl (Moddus, Optimus, Scitec….) of meervoudige minder gevoelige prohexadion + mepiquadchloride (Medax Top) gebruiken.
Meer flexibel en meervoudig is trinexapac-ethyl + prohexadion (Percival, Medax Max…)
Als fungicide nemen we producten met meerdere actieve stoffen die de typisch bladziekten in gerst preventief gaan behandelen, zoals gele roest, netvlekken, septoria, ramularia..
Ook kunnen we vooral bij koude en droge omstandigheden nog een extra bladvoeding toevoegen met vooral S (Zwavel), Mg (Magnesium) en zeker Mn (Mangaan).
Indien er dierlijke mest op de gerst gevoerd werd, is het raadzaam om eerst de situatie ten velde te gaan bekijken. Er kan immers nogal eens wat mest op de te behandelen bladeren hangen. Men wacht dan beter tot na een regenbui, zodat het blad proper spoelde.
Wintertarwe
Indien de wintertarwe gespoten is voor de onkruidbestrijding na zaai, kan in de niet duistgevoelige percelen rond deze tijd een combinatie van onkruidcorrectie gebeuren, samen met de eerste versteviging en bladziektebehandeling. Meestal gaat het hier enkel over breedbladigen, zoals muur, dovenetel, klein kruiskruid en soms ook eens kamille die nog zichtbaar is.
Begin april zit de vroegst gezaaide tarwe (tot 20-25 oktober) ruim in eerste knoop. De later gezaaide percelen zitten nu nog niet in dit stadium. Vanaf aar 1 cm tot 1ste knoop kan een eerste versteviging met dezelfde middelen, zoals hierboven beschreven in de gerst. Daarnaast kan ook chloormequat (Cycocel 75, K2, Stabilan 750,…) in tarwe, meestal in combinatie met Moddus/Optimus.
Ook wordt het raadzaam om nu reeds een fungicide toe te dienen, aangezien we al gele roest en septoria (rasafhankelijk) waarnemen. Zeker bij organische mesttoediening is dit een aanrader.
Je kan curatief een tebuconazool inzetten tegen gele roest en pyraclostrobine eerder preventief, maar ook het breed werkende prothioconazool is een goede T0- fungicide.
De eerste volle fungicidetoepassing (T1) die de beste breedwerkende combinatie van actieve stoffen is, komt dan rond begin mei.
Spelt en het roestgevoelige tarweras Talent vertellen ons nu reeds dat we alert moeten zijn voor gele roest. Een bladfungicide met werking naar gele roest in T 0 (begin april) is dit jaar dus zeker een must!
Algemene fungiciden
Vele actieve stoffen werden de laatste jaren ingetrokken: Mancozeb, choorthalonil, propiconazool, epoxiconazool, fenpropimorf, cyproconazool, prochloraz …
Ook van de triazolen metconazool, prothioconazool, tebuconazool, tetraconazool verloopt dit jaar echter de akte en moeten de producenten deze moleculen Europees gaan verdedigen.
Gelukkig kwamen in de granen de laatste paar jaar ook nieuwe fungiciden op de markt. Inatreq (fenpicoxamid) van Corteva, met als handelsnamen: Peacoq, Aquino, Questar, niet erkend in zomer en wintergerst.
Revysol (mefentrifluconazool) van BASF, met als handelsnamen Revytrex, Lenvyor, Balaya, Verydor, ook erkend in zomer- en wintergerst.
Benzovindiflupyr (Elatus plus, Velogy Era…), ook in zomer- en wintergerst erkend. Folpet wordt in de handelsmiddelen Mirror en Stavento enkel in zomer en wintertarwe erkend. Ook het gebruik van zwavel toont in proeven toch nog een meerwaarde.
