Tijmen van Zessen: Met een batterij kan ik optimaal profiteren van de opgewekte energie
Tijmen van Zessen is de eerste Nederlandse melkveehouder met een compact, efficiënt accupakket van 40 kWh, waarmee hij de energie van zijn zonnepanelen kan opslaan. De mogelijkheden van energieopslag en nieuwe technieken zoals het tegengaan van ‘clipping’, de automatisch stroom van in- en verkopen en ‘peak shaving’, zijn enorm. Slim en efficiënt omgaan met stroom wordt de toekomst.
De Nederlandse melkveehouder Tijmen van Zessen uit Lexmond kan met zijn compacte, efficiënte accupakket van 40 kWh een deel van de stroom van zijn 840 zonnepanelen opslaan. Deze zonnepanelen van het merk Solar Edge hebben een vermogen van 252 kWp en zijn geleverd door Beter Duurzaam uit Apeldoorn. De accu’s zijn geleverd door Kiwatt uit Ede, een bedrijf dat in het midden van Nederland ligt. Kiwatt helpt inmiddels ook al klanten in ons land met de energietransitie. De opslagbatterij is een pilotinstallatie van beide installateurs.
De zonnepanelen wekken overdag vaak meer stroom op dan het bedrijf nodig heeft. Deze stroom werd vorig jaar teruggeleverd aan het net, maar als bijvoorbeeld de melkrobot in de avond- en nachtelijke uren doordraait, moest de veehouder vervolgens alle stroom weer (duur) afnemen van het elektriciteitsnet.
Tijmen legt uit: “Als grootverbruiker kan ik namelijk niet gebruikmaken van een salderingsregeling. Dit betekent dat ik ’s avonds en ‘s nachts dure stroom moet inkopen en overdag goedkope stroom lever. Dit prijsverschil wordt in Nederland vooral veroorzaakt door de energiebelasting. Die betaal je wél over ingekochte stroom, maar beur je natuurlijk niet voor de verkochte stroom.”
Veel stroom over
De 75 stuks melkvee worden gemolken door een melkrobot. Tijmen heeft 45 ha grond in eigendom en pacht nog eens 4 ha. Verder heeft hij 12 ha losse grond met gras als gewas. De melkkoeien bepalen zelf wanneer ze eraan toe zijn om zich te laten melken, dus het stroomverbruik is verdeeld over vele uren. In 2019 bouwde Tijmen een nieuwe woning. Het huis is gasloos, net als alle andere panden op het terrein. Een van de technieken die bij het woonhuis van Van Zessen en het woonhuis van zijn ouders zijn toegepast, is vloerverwarming op basis van elektrische netten in de vloer. Dat werkt volgens Van Zessen prima. “Met 840 zonnepanelen zijn wij ruimschoots zelfvoorzienend in onze energiebehoefte, wij zijn meer dan energieneutraal.” In 2020 produceerde het melkveebedrijf 251.000 kWh en in 2021 236.000 kWh en dat terwijl ze jaarlijks maar zo’n 75.000 - 80.000 kWh écht zelf gebruikten (voor het melkveebedrijf en 2 huishoudens). Van Zessen: “Het verschil verkocht ik aan onze energieleverancier voor een lage prijs.”
In 2020 moest Tijmen Van Zessen zo’n 41.000 dure kWh’s inkopen via het elektriciteitsnet. “Ik dacht op een gegeven moment: hoe kan ik de energie die ik overhou opslaan, zodat ik deze hoeveelheid energie niet meer hoef in te kopen. Ik wilde oorspronkelijk 1.200 zonnepanelen leggen, maar mijn stroomaansluiting op het bedrijf kan maar 840 zonnepanelen aan. Ik dacht: ik ga van het geld dat ik overhou een grote opslagbatterij kopen, zodat ik een deel van de stroom die ik nu aan het net lever, kan opslaan.” Er was echter nog een reden voor de Nederlandse melkveehouder om een grote accu aan te schaffen. Daardoor kan hij namelijk nóg meer profiteren van de Nederlandse Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie, de SDE-regeling. “Je krijgt die subsidie namelijk per opgewekte kWh en met een batterij wekken we meer stroom op”, aldus Tijmen. “Dat komt omdat tijdens zonnige dagen in het voorjaar en in de zomer geen stroom meer wordt afgetopt. In principe lekt die stroom dus weg. Dat gebeurde tot voor kort nog regelmatig, doordat de aansluiting niet was berekend op de piekmomenten. De Nederlandse SDE-subsidie bedraagt 9 eurocent/kWh.”
Geen ‘clipping’ meer
De accu van de melkveehouder, met een opslagcapaciteit van 40 kWh, wordt dus overdag opgeladen met het overschot aan opgewekte stroom. Deze stroom kan ’s avonds en ’s nachts weer worden ingezet.
Van Zessen heeft berekend dat hij met de batterij minimum 50% kan besparen op de inkoop van stroom, maar met een batterij als opslag wordt er nóg iets voorkomen, namelijk het zogeheten clipping. Benjamin Floor van Kiwatt legt uit: “Wanneer er energie wordt opgewekt door zonnepanelen, wordt deze energie eerst in de woning en het bedrijf gebruikt. Als er dan nog over is, wordt dit teruggeleverd aan het net. Wanneer je echter te veel opwekt – meer dan op het net past – dan moet clipping toegepast worden. Dit houdt in dat energie afgeroomd moet worden, wat betekent dat deze energie verloren is. Dat is uiteraard jammer.” Als je echter op het moment van clipping de batterij vol laadt, dan gooi je geen energie meer weg, maar stop je het in de batterij.”
Bij Van Zessen blijkt er maar liefst 150 dagen per jaar sprake te zijn van clipping. Floor heeft voor de melkveehouder uitgerekend wat hij met het voorkomen van clipping bespaart en dat is een bedrag van zo’n 2.000 euro/jaar. Daarnaast is er nog het voordeel van (deels) niet ‘s nachts stroom hoeven in te kopen. Dat voordeel heeft Floor ook uitgerekend en dan kom je op een totaalbedrag van nog eens extra 2.000 euro/jaar. Volgens de energiespecialist van Kiwatt is op dit moment de terugverdientijd voor dit soort accu’s nog net iets te lang voor een brede introductie in de praktijk. “Maar de technische ontwikkelingen gaan razendsnel. Mogelijk zullen op termijn ook meer Europese landen de aanschaf van dit soort batterijen subsidiëren c.q. via wetgeving stimuleren”, aldus Floor.
Eer kan nog meer. Volgens Floor kun je ook nog, bovenop de normale laad- en ontlaadcycli, handelen op de energiebeurs. Dit houdt in dat je naast je ‘normale’ activiteiten ook nog eens voordeel haalt uit goedkoop energie inkopen en duurder verkopen. Floor: “Vanaf 2023 gaan wij onze systemen die de energiebehoefte regelen, ook bij Van Zessen, zo instellen dat de batterij-controller automatisch in- of verkoopt. Als je als boer dan een grote accu hebt, koopt het systeem via het net in als de elektriciteitsprijzen laag zijn en verkoopt de opgeslagen stroom als de prijzen hoog zijn.” Dit gebeurt onder meer op basis van de handelsbeurs per dag, de EPEX, die werkt bijvoorbeeld met uurtarieven. Dit noem je een dynamische energieprijs. Volgens de energiespecialist van Kiwatt worden ook bedrijven in de groene sector hierdoor eigenlijk een soort mini-energieproducenten. “Waarbij ze zelf dan optimaal gebruikmaken van de opslagmogelijkheden die ze hebben met hun accu's.”
’Peak shaving’
Er is echter nog een nieuwe techniek die het nóg voordeliger en efficiënter kan maken, namelijk peak shaving. Dat is een techniek om de piekvraag aan de vraagzijde te beperken of af te dekken aan de aanbodzijde. Volgens Floor kunnen al die nieuwe technieken op termijn aangestuurd worden door middel van een virtuele energieomgeving, een besturingssysteem vanuit de cloud. “Voor al deze nieuwe technieken zijn er EU-markten. Ook onze boerenbedrijven zullen dus op termijn van al deze nieuwe technieken kunnen profiteren. En ook voor Belgische landbouwbedrijven c.q. groene bedrijven wordt de opslag van stroom van hun zonnepanelen dus financieel steeds aantrekkelijker. Slim en efficiënt stroom opslaan, zelf gebruiken of in- en verkopen, dát wordt de toekomst.”
Nog een groot voordeel daarbij, voor zowel overheden, netbeheerders als de energiesector, is dat het nu al (vaak) overbelaste elektriciteitsnet in Europa ontlast wordt. Wat volgens Floor daarbij in ons land wel een nadeel is, is dat het energienet iets instabieler is dan in bijvoorbeeld Nederland. “Dit betekent dat je in België soms beperkingen hebt, wat betreft het terugleveren van stroom aan het net.” Een ander probleem is dat de regels voor zonnepanelen in ons land wat strenger zijn dan in andere EU-landen. Wat energieopslag betreft, zijn de regels nog soepel in ons land volgens de Kiwatt-deskundige. “Dus maak daar gebruik van. En de opslagbatterijen zijn in België niet duurder dan in Nederland. Om te kunnen handelen op de energiebeurs in 2023, moeten wij wel minimaal 1 Megawatt in totaal hebben om interessant genoeg te zijn voor de energiemarkt. Dus als bedrijven interesse hebben om mee te doen, dan kunnen ze zeker contact opnemen.”
Naar 80 kWh?
Eén Kiwatt Powerpack bestaat uit een unit van 10 kWh. Tijmen heeft nu 4 van deze units bovenop elkaar geplaatst, dus 40 kWh in totaal. Dit is het maximale wat op één stapel aangesloten kan worden. Floor: “Wanneer Van Zessen wil uitbreiden, kan hij er bijvoorbeeld een stapel naast zetten van 40 kWh. Dan gaat hij dus van 40 kWh naar 80 kWh in totaal. De Lexmondse melkveehouder denkt nu over deze optie na. Het accupakket dat hij al heeft, kostte zo’n 35.000 euro (excl. btw). Tijmen: “De terugverdientijd daarvan ligt nu rond de 10 jaar, maar zodra ik aan handel op de energiebeurs mee ga doen, dan wordt de terugverdientijd ook korter.”
Zodra hij 8 accupakketten heeft staan, heeft hij een opslagcapaciteit van in totaal 60 kWh. Tijmen legt uit: “Zoals je aan de Productie & Consumptiegrafiek van mijn bedrijf kunt zien, kan ik met 40 kWh voldoende energie opslaan om tot middernacht energieneutraal te zijn.
Met één accupakket van 40 kWh erbij kan ik dus volledig energieneutraal worden.” Het voordeel van het accusysteem bij Tijmen is dat Kiwatt op afstand de status van het systeem kan inzien. Als er dus problemen zijn, hoeft de melkveehouder het niet per se zelf op te lossen. “Hierdoor kan ik mij gelukkig blijven focussen op het melkvee en op mijn bedrijf.”
